Brief regering : Voortgangsrapportage Digitale Toegang

Nr. 663 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 januari 2020

Met mijn brief d.d. 23 september 2019 (Kamerstuk 26 643, nr. 636) berichtte ik u over de aanpak van digitale toegang. Digitale toegang betreft alle
voorzieningen waarmee burgers of bedrijven toegang krijgen tot digitale interactie
met de overheid en organisaties met een publieke taak. In deze brief rapporteer ik
over de tussentijdse resultaten van deze aanpak.

In deze brief informeer ik u over de resultaten die in de aanloop naar de behandeling
van de Wet digitale overheid (WDO) (Kamerstuk 34 972) in de afgelopen periode zijn gerealiseerd:

• lerende aanpak DigiD substantieel;

• aansluiten van dienstverleners in de zorg;

• brede beweging naar 2-factor inloggen;

• open toelating van private partijen;

• verdere invoering eHerkenning;

• ontwikkeling en implementatie van de machtigingenvoorziening.

De hoofddoelen die ik wil bereiken, zijn:

• Iedereen kan op een veilige, betrouwbare, toegankelijke, begrijpelijke, gebruiksvriendelijke
en persoonlijke wijze met de overheid interacteren.1

• Steeds meer mensen kunnen in de almaar digitaler wordende maatschappij participeren
doordat de overheid intelligent en in samenwerking met burgers/bedrijven/belanghebbenden,
voortdurend optimaal gebruik maakt van de ontwikkelingen in het digitale domein.

• Wij beschermen hierbij de grondrechten en de publieke waarden.

Brede beweging naar 2-factor inloggen

Een no regret actie, die de komende brede uitrol naar het niveau «Substantieel» en
«Hoog» kan vergemakkelijken en versnellen, is het nu al stimuleren van het gebruik
van de DigiD App. Deze 2-factor oplossing is een goede stap in het verhogen van het
betrouwbaarheidsniveau en laat de gebruikers wennen aan het gebruik van een app als
methode om in te loggen. Het gebruik van de DigiD App is de afgelopen maanden aanzienlijk
toegenomen. Waar er in mei 2019 nog sprake was van 3,3 miljoen geactiveerde DigiD
applicaties, is dit aantal in december – mede als gevolg van de online campagne –
bijna verdubbeld naar ruim 6 miljoen geactiveerde applicaties.2 Ook het aantal keer dat er via de app met 2-factor wordt ingelogd, is vrijwel verdubbeld:
van 3,4 miljoen per maand in mei naar 6,3 miljoen per maand in december.

Lerende aanpak DigiD Substantieel

De focus in de implementatie van het eID-programma ligt op dit moment op de implementatie
van het betrouwbaarheidsniveau Substantieel via een smartphone.

In voornoemde brief meldde ik u al dat er een belangrijke doorbraak bereikt was met
Apple, dat nu ook de NFC-reader op zijn telefoons open heeft gesteld. Het potentiële
maximale bereik van DigiD Substantieel is daardoor gestegen van ca. 50% naar ca. 65%3. Komend jaar zullen we de burgers stimuleren om hun Digid App op een hoger niveau
te brengen, zodat we dit potentieel ook kunnen bereiken. Daarnaast werken we aan een
oplossing voor de groep mensen die zelf geen geschikte smartphone hebben. De afgelopen
maanden is daartoe onder andere een succesvolle technische pilot uitgevoerd met de
zogenaamde eWid uitleesapp, een applicatie waarmee je via een geschikte telefoon van
een andere gebruiker je eigen DigiD App kunt opwaarderen naar Substantieel.

Aansluiten van dienstverleners in de zorg

Een deel van de acties richt zich specifiek op de zorgsector. Hier is de problematiek
het meest nijpend vanwege de ambitie om privacygevoelige processen te digitaliseren.
Veel zorgpartijen zijn nog niet aangesloten op DigiD. Om dit te kunnen realiseren
zullen dit jaar een aantal randvoorwaarden worden opgeleverd, zoals een routeringsdienst
en een vereenvoudigde en daarmee goedkopere manier van aansluiten. Naar verwachting
kan de zorg vanaf september 2020 op basis hiervan gaan aansluiten, zodat de inlogmiddelen
en voorzieningen beschikbaar komen. Omdat het gaat om ruim 12.500 organisaties, is
voor de uitrol tijd nodig. Er wordt momenteel met de zorg een aansluitschema opgesteld.
Omdat tijdige aansluiting op deze inlogmiddelen en machtigingsvoorzieningen een belangrijke
voorwaarde is van een aantal e-health ambities (VIPP, Medmij) van VWS, heb ik hierover
intensief overleg met mijn collega bij VWS.

Open toelating van private partijen

Zoals ik in mijn vorige voortgangsrapportages meldde, kan de overheid de benodigde
beweging naar betrouwbaarder inloggen niet alleen maken. Wij hebben hierbij de kennis
en kunde nodig die beschikbaar is in de markt.

Uit een recent gehouden marktconsultatie blijkt dat er veel interesse in de markt
bestaat om inlogmiddelen aan te bieden. Tussen de partijen bleken grote verschillen
te bestaan in onder andere businessmodellen en oplossingsrichtingen. Dit biedt kansen,
maar stelt ook eisen aan een zorgvuldig toelatingsproces. Ik zal u over dit proces
in de volgende voortgangsrapportage informeren, wanneer dit verder is uitgewerkt.
De verwachting is dat de innovatiekracht van de markt goed benut kan worden.

De inzet van marktpartijen vergt nadrukkelijk aandacht om te zorgen dat de gegevens
die marktpartijen in hun rol ter beschikking hebben, niet voor andere doeleinden worden
gebruikt. Ik deel daarbij de aandachtspunten zoals die onder meer door de Cyber Security
Raad naar voren zijn gebracht. Bij het opstellen en nader uitwerken van de eisen zal
dit een prominent punt zijn.

Verdere invoering eHerkenning

Waar burgers inloggen met DigiD, doen bedrijven dit met eHerkenning. Op dit deel van
het programma zijn de afgelopen maanden goede stappen gezet.

• Veel overheidsdienstverleners zijn nu aangesloten op eHerkenning. Op de peildatum
november 2019 bieden 441 dienstverleners in totaal 1661 diensten aan. Om via eHerkenning
in te loggen moeten bedrijven een inlogmiddel aanschaffen.

• Het aantal middelen dat op niveau Substantieel (eHerkeningsniveau 3) wordt uitgegeven,
groeit nu snel. Waar begin 2019 nog 400 middelen per maand werden uitgegeven, zijn
dat er nu zo’n 20.000 per maand. Eind november 2019 waren er in totaal circa 375.000
middelen uitgegeven. De verwachting is dat dit aantal dit jaar verder zal stijgen.

• Een andere belangrijk doel dat in de afgelopen periode is gerealiseerd, betreft de
notificatie van eHerkenning binnen eIDAS. Nederlandse bedrijven kunnen nu in heel
Europa inloggen met eHerkenning middelen.

• Tot slot is ook de ketenmachtigingsfunctionaliteit binnen eHerkenning opgeleverd,
waardoor organisaties zich door andere organisaties kunnen laten vertegenwoordigen.
Dit komt de gebruiksvriendelijkheid in de dienstverlening ten goede. Er zijn immers
veel organisaties die hun zaken uitbesteden aan een intermediair.

Bij de verdere invoering van eHerkenning zijn er ook aandachtspunten. Door de toegenomen
vraag is de doorlooptijd van de aanvraagprocedure voor eHerkenning middelen op dit
moment langer dan gewenst. De leveranciers van eHerkenning hebben inmiddels extra
capaciteit ingezet om de wachttijden weer tot enkele dagen terug te brengen. Een ander
punt is dat een aantal organisaties op dit moment geen eHerkenning kan gebruiken,
omdat zij om verschillende redenen niet kunnen worden ingeschreven in het Handelsregister.
Dit is nodig om de eHerkenning-middelen betrouwbaar uit te kunnen geven. Over de aanpak
van de groepen die nog geen eHerkenning kunnen krijgen, en over de aandachtspunten
bij de invoering van eHerkenning bij de Belastingdienst, informeer ik u in een separate
brief. Deze zal ik uw Kamer voor de behandeling van de Wet Digitale Overheid toesturen.

Ontwikkeling en implementatie van de Machtigingen-voorziening

Wanneer de betrouwbaarheidsniveaus voor inloggen worden verhoogd, moeten er alternatieven
zijn voor burgers die om welke reden dan ook geen gebruik kunnen of willen maken van
de beschikbare inlogmiddelen. Daarom geef ik voor 2020 de implementatie van de machtigingsvoorzieningen
de hoogste prioriteit. Dit doe ik door de snelheid van het ontwikkelen van functionaliteit
en van het aansluiten van de dienstverleners zo veel als mogelijk te verhogen. Zo
verwacht ik dat dienstverleners vanaf deze zomer op een vereenvoudigde en betaalbare
wijze kunnen aansluiten op de verbeterde versie van vrijwillig machtigen. Daarnaast
werk ik aan een oplossing om wettelijke vertegenwoordiging digitaal mogelijk te maken.
In dat kader is recent een pilot ouder-kind machtigen gestart in een ziekenhuis in
Heerenveen, waarbij moeders het patiëntdossier van hun kind kunnen inzien.

Reactie op de brief van TKP Pensioen B.V.

De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken heeft mij om een reactie verzocht op de
brief van pensioenuitvoeringsorganisatie TKP Pensioen B.V, over inwerkingtreding van
de Wet digitale overheid.

TKP Pensioen vraagt aandacht voor de impact die de invoering van de Wet digitale overheid
zal hebben op de pensioensector. TKP moet voor al de 70.000 aangesloten werkgevers
inlog met eHerkenning mogelijk te maken. Het kunnen inloggen door werkgevers is cruciaal
voor de aanlevering van gegevens waar de pensioenberekeningen op gebaseerd worden.
Het is daarom voor TPK belangrijk te weten wanneer de Wet digitale overheid van kracht
zal worden.

Ik begrijp de uitdagingen waar de pensioensector voor staat, en de zorg over zorgvuldigheid
in het proces door de onzekerheid over de inwerkingtredingsdatum, nu die al meerdere
malen is opgeschoven. Een eerste overleg hierover heeft inmiddels plaatsgevonden.
Dit overleg zal worden voortgezet om te bezien hoe hiermee om te gaan.

Tot slot

In de afgelopen maanden zijn belangrijke stappen gezet die de invoering van veilige
en betrouwbare inlogmiddelen op hogere betrouwbaarheidsniveaus voor burgers en bedrijven
ondersteunen. Wanneer de Wet Digitale Overheid en de wijziging van de Paspoortwet
in werking zijn getreden, komt een groter instrumentarium beschikbaar om de maatschappelijke
doelstellingen te realiseren. Dan ook kunnen de private middelen worden toegelaten
en kunnen de vereiste betrouwbaarheidsniveaus voor de verschillende digitale overheidsdiensten
worden bereikt.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.W. Knops