Brief regering : Geannoteerde agenda Raad Buitenlandse Zaken van 20 januari 2020

Nr. 2101 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 januari 2020

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan voor de Raad Buitenlandse Zaken van 20 januari
2020.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
S.A. Blok

GEANNOTEERDE AGENDA RAAD BUITENLANDSE ZAKEN VAN 20 januari 2020

Introductie

Op 20 januari vindt in Brussel de eerste reguliere Raad Buitenlandse Zaken van 2020
plaats. Naar verwachting zal de Raad onder het agendapunt Current Affairs stilstaan
bij de recente ontwikkelingen in Bolivia, Venezuela, Turkije in relatie tot Libië
en India. Verder zal de Raad spreken over de Sahel en klimaatdiplomatie. Tijdens een
informele lunch zal er gesproken worden over de brede Midden-Oostenregio, waarbij
de focus naar verwachting zal liggen op het Midden-Oosten Vredesproces.

Current affairs

Bolivia

De Raad zal de laatste ontwikkelingen in Bolivia bespreken. Voormalig president Morales
heeft politiek asiel in Argentinië gekregen en lijkt van daaruit nog steeds zijn politieke
partij MAS aan te sturen. Nederland steunt het bestaande beleid van de Unie dat de
interim-president van Bolivia, Jeanine Añez, zich de komende periode vooral richt
op stabilisering van het land, de organisatie van nieuwe presidentsverkiezingen en
het vermijden van nieuwe polarisatie. De verkiezingen staan gepland voor 3 mei 2020.
Het kabinet steunt het voornemen van de Unie om een verkiezingswaarnemingsmissie naar
Bolivia te sturen.

Venezuela

De Raad zal onder dit agendapunt ook stilstaan bij de recente politieke onrust in
Venezuela. Op zondag 5 januari jongstleden verliep de stemming voor de nieuwe parlementsvoorzitter
in de Nationale Assemblee zeer onrustig. Luis Parra, parlementariër van een kleinere
oppositiepartij, liet zich met steun van het regime van Maduro beëdigen als nieuwe
voorzitter. Kort daarop werd Juan Guaidó met een grote meerderheid herkozen als parlementsvoorzitter.
De EU heeft, onder meer op aandringen van Nederland, nog diezelfde dag de onregelmatigheden
en de acties in strijd met het democratisch en constitutioneel functioneren van de
Nationale Assemblee veroordeeld.1 Daarnaast heeft Nederland, net als verschillende andere landen, steun uitgesproken
voor de herverkiezing van Juan Guaidó als parlementsvoorzitter. Voorts zal Nederland
tijdens de Raad bepleiten dat de druk op het bewind verder opgevoerd moet worden om
deze aanval op de democratie te veroordelen en om het Maduro-bewind terug naar de
onderhandelingstafel te krijgen. Uiteindelijk kan een vreedzame politieke oplossing
enkel worden bewerkstelligd door serieuze onderhandelingen.

Turkije

Naar verwachting zal de Raad ook stilstaan bij de recente ontwikkelingen met betrekking
tot Turkije en Libië. Op 2 januari jongstleden stemde het Turkse parlement tijdens
een spoedzitting in met een wet die het mogelijk maakt Turkse troepen naar Libië te
sturen ter ondersteuning van de internationaal erkende Libische regering (GNA) van
premier Serraj. Deze beslissing volgde op een verzoek van Serraj aan Turkije om steun
in de strijd tegen het LNA van generaal Haftar, dat in april 2019 een offensief tegen
Tripoli startte. Het kabinet constateert met zorg een toename van buitenlandse inmenging
in Libië. Dit zet het Duitse initiatief om de internationale gemeenschap dichter bij
elkaar te brengen onder druk. Het kabinet zal zich blijven uitspreken tegen verdere
militaire escalatie en zal het politieke proces, geleid door zowel de VN als Duitsland,
blijven steunen. Daarnaast zal het kabinet benadrukken dat de EU alle partijen oproept
zich te committeren aan dit belangrijke proces om zo te komen tot een spoedig staakt-het-vuren
en een terugkeer naar de onderhandelingstafel. Een sterke en eensgezinde EU en steun
voor de VN-gezant zijn voor het kabinet hierbij essentieel.

India

De Raad zal kort vooruitblikken op de aankomende EU-India Top die is voorzien in de
eerste helft van 2020. De eind 2018 verschenen India-strategie met belangrijke onderwerpen
zoals de bevordering van effectief multilateralisme, vrede en veiligheid, economische
groei en welvaart en het aanpakken van mondiale uitdagingen zoals duurzame ontwikkeling
en klimaatverandering, zal de basis vormen voor de voorbereidingen van de Top. Het
kabinet verwelkomt de toenemende rol en verantwoordelijkheid van India op het wereldtoneel
en de nauwere samenwerking tussen de EU en India. Binnen de brede relatie zal het
kabinet onderwerpen van zorg zoals vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, arbeidsomstandigheden
en de positie van vrouwen aan de orde stellen.

Sahel

De Raad zal spreken over de Sahel in het licht van de verslechterende veiligheidssituatie
in de regio. In zowel Mali, Burkina Faso als Niger zijn recentelijk aanslagen gepleegd.
Met name in de grensregio’s van deze landen is er sprake van een toename van instabiliteit.
De EU intensiveert de inzet in deze regio en zoekt daarbij samenwerking met actoren
in de regio, waaronder de G52 en ECOWAS3. De EU bereidt een herziening van de EU Sahel-strategie voor. Deze wordt voor de
zomer verwacht. Tijdens de Raad zal naar verwachting politieke steun van de Lidstaten
voor het opstellen van deze strategie worden gevraagd en zal gesproken worden over
de verwachtingen van de Lidstaten voor de strategie. Het kabinet zal daarbij het belang
van een geïntegreerde aanpak ten aanzien van programma’s en initiatieven van EU en
Lidstaten voor deze fragiele regio onderstrepen. Daarbij moet wat het kabinet betreft
ook gebruik worden gemaakt van instrumenten die reeds bestaan zoals de G5 en de Alliance
Sahel4. Ook is van belang dat de EU voldoende aandacht besteedt aan de effecten van de verslechterde
veiligheidssituatie in de Sahel op de aangrenzende landen, zoals de West-Afrikaanse
kuststaten Togo, Benin en Ivoorkust.

Naar verwachting zal ook gesproken worden over het Partnership for Security and Stability in de Sahel (P3S) dat door Frankrijk en Duitsland in augustus 2019 tijdens de G7-top in Biarritz
werd aangekondigd. P3S richt zich in nauwe samenwerking met onder meer de EU en landen
in de regio op de capaciteitsopbouw van de binnenlandse defensie- en veiligheidssectoren
van de Sahellanden. Het kabinet verwelkomt dit initiatief dat beoogt een bijdrage
te leveren aan het vergroten van veiligheid en stabiliteit in de Sahel en blijft met
betrokken partners in contact over de verdere uitwerking hiervan.

Klimaatdiplomatie

De Raad zal tot slot spreken over klimaatdiplomatie. Met de presentatie van de «Green
Deal» en het akkoord van de Europese Raad van december jl. over het doel van een klimaatneutrale
Unie in 2050, kan de EU een stevigere positie innemen als voortrekker in de mondiale
klimaatonderhandelingen. Nederland steunt deze inzet van de Commissie. Actie van alleen
de EU is immers niet genoeg om de doelstellingen van het Parijs-akkoord te halen.
Alle landen moeten hun steentje bijdragen. Een strategische en gecoördineerde diplomatieke
inzet van de EU richting derde landen is nodig om hen tot meer actie te bewegen.

Informele lunch: MOVP en Midden-Oosten

De Raad wordt afgesloten met een informele lunch, waarin ministers van Buitenlandse
Zaken de laatste ontwikkelingen in het Israëlisch-Palestijns conflict zullen bespreken,
inclusief de komende Israëlische verkiezingen en de voorgenomen Palestijnse verkiezingen.
Daarnaast zal er naar verwachting kort worden stilgestaan bij de verschillende onderhandelingssporen
t.a.v. Jemen, de laatste ontwikkelingen in Libanon en de geweldsescalatie in het Noordwesten
van Syrië. Gelet op het informele karakter zijn er geen besluiten voorzien. De Nederlandse
inzet zal conform bestaande beleidslijnen zijn.