Brief regering : RIVM-onderzoeken antibioticaresistentie

32 793 Preventief gezondheidsbeleid

Nr. 240 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MEDISCHE ZORG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 december 2019

Om antibioticaresistentie te kunnen bestrijden is kennis over het ontstaan, het vóórkomen
en verspreiding in mensen en dieren, maar ook in het milieu essentieel. Bij de aanvang
van het ABR-programma 2015–2019 is uw Kamer aangegeven1 dat er behoefte is aan kennis over hoe (resten van) antibiotica en resistente bacteriën
zich in het milieu gedragen, hoe de verspreiding hiervan plaatsvindt en wat hiervan
de gevolgen zijn voor de volksgezondheid. Ik heb toen aangegeven dat er metingen worden
uitgevoerd. In 2017 bent u geïnformeerd2 over een eerste onderzoek van het RIVM over bronnen van antibioticaresistentie in
het milieu en mogelijke maatregelen. Het RIVM onderzocht toen hoeveel resistente bacteriën
via afvalwater in het Nederlandse oppervlaktewater terechtkomen. Ook werd toen aangegeven
dat mensen aan resistente bacteriën in het milieu kunnen worden blootgesteld, bijvoorbeeld
als zij in contact komen met water waarop gezuiverd afvalwater wordt geloosd. Omdat
het nog onduidelijk was hoe groot de bijdrage van deze blootstelling was ten opzichte
van andere blootstellingsroutes, en wat de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid
zijn werd toen aanvullend onderzoek aanbevolen. Met deze brief bied ik u, mede namens
de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de volgende RIVM-onderzoeken
aan die daar inzicht in bieden.

1. Antibioticaresistente bacteriën, resistentiegenen en antibioticaresiduen in mest,
RIVM Briefrapport 2019-01123

Het RIVM laat met dit onderzoek zien dat de totale hoeveelheid antibioticumresistente
bacteriën die vanuit dierlijke mest op de bodem belandt ongeveer hetzelfde is als
de hoeveelheid die vanuit menselijke ontlasting via afvalwater in ons oppervlaktewater
terecht komt. Vanuit dierlijke mest en bodem belandt slechts een deel van de resistente
bacteriën in oppervlaktewater. Het RIVM concludeert dat afvalwater van mensen een
grotere bron van resistente bacteriën in het oppervlaktewater is dan mest.

2. Resistente darmbacteriën bij open water zwemmers, RIVM Briefrapport 2019-01134

Het RIVM heeft onderzocht of zwemmen in open water een verhoogd risico geeft op dragerschap
van ESBL-producerende E. coli (ESBL-EC). Geconcludeerd wordt dat deelname aan één
zwemevenement leidt niet tot een hogere ESBL-EC dragerschap. Wel komt ESBL-EC dragerschap
bij de onderzochte deelnemers, die over het algemeen vaker in open water zwemmen,
significant vaker voor dan in de algemene bevolking. Zwemmen in open water is daarmee
een risicofactor voor ESBL-EC dragerschap, naast de al bekende risicofactoren (zoals
reizen buiten de EU, beroepsmatig contact met patiënten en ziekenhuisopname).

3. Carbapenemase-producerende Enterobacteriaceae (CPE) in het riool in Utrecht, RIVM
Briefrapport 2019-01995

In deze rapportage zijn de aanwezigheid en concentraties van CPE onderzocht in rioolwater
van de stad Utrecht. In het onderzoek vastgesteld dat er binnen één stad meerdere
CPE-dragers zijn in verschillende wijken. Daarnaast wordt aangetoond dat er verschillen
zijn in het voorkomen van specifieke CPE-typen tussen wijken onderling en tussen wijken
en zorginstellingen. Metingen in afvalwater kunnen dus- aanvullend op de reguliere
surveillance – inzicht in de prevalentie van CPE dragerschap in Nederland geven.

De inhoudelijke reactie op deze rapporten ontvangt u in de eindrapportage van het Programma ABR die uw Kamer begin 2020 zal ontvangen.

De Minister voor Medische Zorg,
B.J. Bruins