Brief regering : Nederlandse ondersteuning van migratiebeheer in Griekenland en stand van zaken van Griekse asielprocedures

Nr. 578
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 november 2019

Op 30 en 31 oktober heb ik een werkbezoek gebracht aan Griekenland om een indruk te
krijgen van de situatie op het gebied van opvang, asiel en terugkeer, aan te dringen
op de noodzaak voor structurele verbeteringen terzake en te herbevestigen dat Nederland
zijn ondersteuning daarbij zal voortzetten en zonodig intensiveren. Mijn bezoek bouwde
voort op het bezoek van mijn voorganger Staatssecretaris Harbers van 13 en 14 februari jl. (Kamerstuk 32 317, nr. 544). Hij heeft toen enkele voorstellen gedaan om Griekenland verder te ondersteunen.
Conform de toezegging aan het Lid Voordewind tijdens het Algemeen Overleg (AO) van
6 maart jl. (Kamerstuk 32 317, nr. 548) informeer ik u via deze brief over de voortgang van de Nederlandse inzet voor structurele
verbeteringen op het terrein van opvang, asiel en terugkeer en het bevorderen van
de samenwerking binnen de Griekse vreemdelingenketen. Ook ga ik kort in op de stand
van zaken van de Griekse asielprocedures, zoals ik de leden van de D66-fractie heb
toegezegd in mijn beantwoording van het schriftelijk overleg JBZ-Raad d.d. 1 oktober
jl. (Kamerstuk 32 317, nr. 570).

Sinds het bezoek van mijn voorganger is de situatie in Griekenland gewijzigd. De nieuwe
regering onder Minister-President Mitsotakis toont een grotere veranderingsbereidheid
en zet daadwerkelijk in op structurele maatregelen gericht op betere opvang, efficiëntere
asielprocedures en meer terugkeer. Het kabinet verwelkomt deze inzet. Tegelijkertijd
wordt de nieuwe regering geconfronteerd met de hoogste maandelijkse instroom sinds
de EU-Turkije Verklaring. Hierdoor zijn de opvangfaciliteiten overvol, waardoor met
name op de Griekse eilanden de schrijnende situaties van afgelopen jaren aanhouden
en zelfs verergeren.

Sinds de migratie-crisis van 2015–2016 en nadat in de periode direct daarna de ergste
noden door middel van noodhulp waren gelenigd, ondersteunt Nederland Griekenland bij
het doorvoeren van structurele verbeteringen. Dat wil zeggen: zorgen dat Griekse autoriteiten
uiteindelijk zelf in staat zijn alle aspecten van asiel- en migratiemanagement te
beheersen. Zoals vaker met uw Kamer gedeeld is het van essentieel belang dat, naast
de steun van de lidstaten en de EU, Griekenland zelf verantwoordelijkheid neemt. Een
duurzame oplossing ligt uiteindelijk bij de capaciteitsopbouw van de Griekse autoriteiten
zelf. Daarom heeft Nederland veel geïnvesteerd in het delen van kennis en expertise
om de beoogde structurele verbeteringen door te voeren, met name via de inzet van
Nederlandse experts bij Frontex, het European Asylum Support Office (EASO) en de Europese Commissie, strategische detacheringen van beleidsexperts en
wederzijdse bezoeken.

Het structureel verbeteren van de opvang en het bevorderen van de ketensamenwerking

Nederland heeft tegen de achtergrond van de voortdurende tekortschietende opvang op
met name de Griekse eilanden de steun op expertniveau geïntensiveerd. Dit betreft
steun zowel in EU-verband als op bilateraal niveau en richt zich onder andere op het
bevorderen van de samenwerking binnen de Griekse vreemdelingenketen bij het bieden
van humane opvang. Zo stelt Nederland doorlopend een elftal experts van de Immigratie-
en Naturalisatiedienst (IND) beschikbaar via EASO. Het gaat hierbij om onder meer
hoor- en beslismedewerkers, maar ook experts op het gebied van informatie over landen
van herkomst. Tevens is er een medewerker van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers
(COA) actief als eiland coördinator voor de Europese Commissie. De eiland coördinator
speelt een sleutelrol bij de verbetering van het samenspel tussen de diverse organisaties
en autoriteiten, signaleert knelpunten en biedt oplossingen. Ook levert het COA via
EASO twee experts ten behoeve van Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s)
op Samos.

Verder levert Nederland tientallen experts aan Frontex. Het betreft o.a. experts van
de Koninklijke Marechaussee (KMar) en de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V). Betrokkenen
worden tevens ingezet bij de eerste opvang op de eilanden (identificatie, registratie,
begeleiding). Bilateraal helpt Nederland structurele verbeteringen te realiseren door
strategische detacheringen van beleidsexperts. Zo heeft een opvangexpert van het COA
samen met EASO plannen ontwikkeld ten behoeve van de structurele verbetering van de
Griekse Reception and Identification Service (RIS). In dit kader heeft de Directeur van de RIS met een aantal medewerkers een
studiebezoek gebracht aan de Nederlandse vreemdelingenketen, inclusief de locatie
Ter Apel. Tevens is er een fondsenexpert werkzaam bij het Griekse Ministerie van burgerbescherming
om de toegang tot en uitputting van EU fondsen door Griekenland te bevorderen.

Ter verdere versterking van de goede samenwerking en het bevorderen van de kennisuitwisseling,
het ik tijdens mijn bezoek de Griekse Minister voor migratiebeleid, dhr. Koumoutsakos,
uitgenodigd om Ter Apel te bezoeken. De uitnodiging werd door mijn ambtgenoot positief
ontvangen. Ook heb ik in het verzoek van de Griekse autoriteiten bewilligd om 30.000
dekens te leveren als bijdrage aan het winterklaar maken van de opvangfaciliteiten
op de Griekse eilanden. Het transport met deze dekens is inmiddels onderweg naar Griekenland.

Intensiveren samenwerking op het terrein van asiel en terugkeer

Tijdens mijn bezoek aan Griekenland heb ik gemeld dat Nederland bereid is om Griekenland
te helpen waar nodig, om structurele verbeteringen in de Griekse asiel- en terugkeerprocedures
te bewerkstelligen. De IND volgt dit op en is hierover in overleg met de Griekse autoriteiten.
Hierbij wordt tevens gekeken naar eventuele noden die voortvloeien uit de invoering
van de nieuwe asielwetgeving. Eerder dit jaar heeft Nederland, op verzoek van de Griekse
autoriteiten, informatie gedeeld over het Nederlandse juridische kader en de wijze
waarop procedures zijn ingericht in Nederland. Daarnaast ondersteunt de DT&V Griekenland
bij het verder ontwikkelen van een effectief terugkeerproces, zowel financieel als
met expertise. Zo werken Nederlandse ambtenaren – in samenwerking met de Belgische
migratiedienst – met de Griekse autoriteiten aan het opzetten van een systeem waarbij
vreemdelingen met vertrekgesprekken (counselling) worden gestimuleerd tot zelfstandige terugkeer. Dit project wordt gefinancierd door
de Europese Commissie. Op 1 oktober 2019 is hiertoe een pilot gestart in een terugkeercentrum
in Athene. Verder neemt Griekenland deel aan het door Nederland geleide European Return and Reintegration Network (ERRIN) dat re-integratiepakketten aanbiedt aan vreemdelingen die willen terugkeren.

Stand van zaken Griekse asielprocedures

In de beantwoording van het Schriftelijk Overleg (SO) JBZ-Raad d.d. 2 oktober jl.
is, in reactie op de vraag van de leden van de D66-fractie, toegezegd informatie met
u te delen over de stand van zaken van de Griekse asielprocedures. De nieuwe asielwet
schept de voorwaarden voor de Griekse autoriteiten om meer controle te krijgen op
het asielproces en terugkeer te bevorderen. In hoeverre dit zich vertaalt naar de
praktijk, hangt af van de implementatie van deze wetgeving. Cruciaal is dat Griekenland
zelf zorg gaat dragen voor humane opvang, snellere procedures, effectieve terugkeer
en spoedige integratie, waarbij de steun van lidstaten en agentschappen aanvullend
is. De Griekse regering beoogt met deze nieuwe wetgeving onder meer de groeiende achterstand
in de behandeling van asielaanvragen weg te werken De wijzigingen betreffen onder
andere een striktere definiëring van «kwetsbare personen» en «familieleden» ten opzichte
van eerdere Griekse wetgeving. Daarnaast worden er termijnen gesteld aan de behandeling
van asielaanvragen en introduceert het wetsvoorstel de mogelijkheid van een lijst
van veilige derde landen en landen van herkomst.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
A. Broekers-Knol