Brief regering : Reactie op verzoek commissie over actuele ontwikkelingen in Egypte

Nr. 291 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 oktober 2019

In reactie op het verzoek van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken van 26 september
jl. stuur ik u hierbij een update over de actuele ontwikkelingen in Egypte. Ik ga
daarbij specifiek in op de recente demonstraties en de daaropvolgende arrestaties
en de Nederlandse inspanningen met betrekking tot de ontwikkelingen.

Zoals reeds aan uw Kamer gemeld in de brief over de actuele situatie in Egypte, d.d.
4 april jl. (Kamerstuk 32 623, nr. 256), is Nederland gebaat bij een stabiel en welvarend Egypte, het land met de grootste
bevolking aan de zuidgrenzen van Europa. Op het regionale toneel speelt Egypte een
belangrijke rol, met name in de intra-Palestijnse verzoening, het Midden-Oosten Vredesproces
en ontwikkelingen in en rond Gaza. Maar er zijn meer gezamenlijke belangen, zoals
de conflicten in Libië en Syrië, de strijd tegen terrorisme en het beheersen van migratiestromen
en klimaatverandering. Nederland beschouwt Egypte daarom als een belangrijke partner
in een instabiele regio.

De binnenlandse situatie is echter fragiel en de noodzakelijke economische hervormingen,
die de autoriteiten sinds november 2016 na het sluiten van een overeenkomst met het
IMF doorvoeren, trekken een zware wissel op een groot deel van de bevolking. Dat er
in de week van 20 september op verschillende plekken werd gedemonstreerd tegen het
regime van president Sisi, toont de toenemende onvrede onder de Egyptische bevolking
met de huidige situatie.

De protesten, die ogenschijnlijk vreedzaam en op kleine schaal plaatsvonden, volgden
op beschuldigingen van corruptie en zelfverrijking aan het adres van het leger en
de president in het bijzonder. Deze beschuldigingen raken een gevoelige snaar bij
een bevolking die, ondanks macro-economisch verbeteringen, hun koopkracht aanzienlijk
heeft zien verslechteren. Er is sprake van een hoge werkloosheid, met name onder vrouwen
en jongeren, en het afschaffen van

subsidies, een noodzakelijk onderdeel van het IMF hervormingsprogramma, zorgt voor
steeds verder stijgende kosten. Tegelijkertijd zorgt repressie voor een steeds verder
afnemende ruimte voor een kritisch tegengeluid.

In reactie op de gebeurtenissen van 20 september jl. zijn volgens lokale organisaties
inmiddels meer dan 4300 personen gearresteerd. De arrestaties beperken zich niet alleen
tot de demonstranten, maar ook mensenrechtenverdedigers, politiek activisten, advocaten,
journalisten en professoren zijn in de afgelopen weken gearresteerd. De openbaar aanklager
maakt melding van duizend arrestaties. De aanklachten lopen uiteen van «lidmaatschap
van een terroristische organisatie» tot «het verspreiden van vals nieuws» en «deelname
aan ongeautoriseerde protesten». Volgens berichtgeving zouden inmiddels 802 personen
op borgtocht en 126 personen zonder aanklacht zijn vrijgelaten.

De VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, Michelle Bachelet, heeft zich meermaals
in stevige bewoordingen uitgelaten over de ontwikkelingen in Egypte en de autoriteiten
opgeroepen het recht op vrijheid van meningsuiting en vreedzaam protest te respecteren,
evenals een eerlijke procesgang te garanderen. Tevens riep zij op diegenen die slechts
zijn opgepakt en worden vastgehouden vanwege het uitoefenen van hun rechten en vrijheden
onmiddellijk vrij te laten.

Ik deel het standpunt van Hoge Commissaris Bachelet en onderstreep het belang van
de mogelijkheid tot vreedzaam protest. Dit, evenals onder andere het belang van vrijheid
van meningsuiting en zorgen over arbitraire arrestaties, vormen onderdeel van de brede
dialoog die Nederland met de Egyptische autoriteiten onderhoudt. In de marge van de
Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York in september jl. heb ik bij
mijn Egyptische collegaminister Shoukry benadrukt dat Nederland rekent op ruimte voor
het recht op vreedzame demonstratie en vrijheid van meningsuiting in Egypte. Ook Minister
Kaag heeft tijdens de jaarvergadering van de Wereldbank op 18 oktober jl. bij de Egyptische
Minister voor Investeringen en Internationale Samenwerkingen zorgen overgebracht met
betrekking tot de mensenrechtensituatie.

Nederland zet zich daarnaast in voor een sterk en eensgezind signaal vanuit de EU.
Deze inzet heeft er mede toe geleid dat de EU-ambassadeur in Egypte namens alle EU-lidstaten
op 17 oktober jl. de zorgen over deze arrestaties heeft opgebracht bij de Egyptische
onderminister voor Mensenrechten. Ook heeft de EU in de Mensenrechtenraad van september
jl. Egypte opgeroepen om zowel on- als offline de vrijheid van meningsuiting te respecteren
en specifiek zorgen geuit over het toegenomen aantal arrestaties in de afgelopen maanden.

Nederland zal zich via verschillende kanalen blijven inzetten voor een sterk signaal
aan de Egyptische autoriteiten en hierin samen optrekken met gelijkgezinde landen.
Op 13 november zal Nederland tijdens de Universal Periodic Review van Egypte, het periodieke mensenrechtenexamen van de VN Mensenrechtenraad, de Egyptische
autoriteiten oproepen de personen vrij te laten die zijn vastgezet

vanwege het vreedzaam uitoefenen van hun recht op vrijheid van meningsuiting en van
vereniging en vergadering, en arrestaties gebaseerd op seksuele orientatie en genderidentiteit
te stoppen.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
S.A. Blok