Brief regering : Rapport Gateway Review Landelijk Crisis Management Systeem (LCMS)

Nr. 176
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 september 2019

Hierbij bied ik u het Gateway Reviewrapport LCMS aan1. In deze brief schets ik de aanleiding voor het houden van deze Gateway Review, de
constateringen alsmede de acties die zullen worden genomen volgend op de in het reviewrapport
gedane aanbevelingen.

Het rapport betreft een review op de werkwijze netcentrisch werken in samenhang met
het Landelijk Crisis Management Systeem (verder aan te duiden als LCMS), de ICT-voorziening
die het netcentrisch werken in de crisisbeheersing ondersteunt. Bij netcentrisch werken
wordt snel en efficiënt tussen verschillende partijen informatie gedeeld en wordt
een gezamenlijk beeld opgebouwd van een incident, ramp of crisis. Een dergelijk gezamenlijk
beeld is essentieel voor de efficiënte en effectieve gezamenlijke aanpak daarvan door
betrokken partijen. De combinatie van netcentrisch werken en LCMS is door de veiligheidsregio’s
ontwikkeld mede ter uitvoering van de artikelen 10 en 22 van de Wet veiligheidsregio’s.
De besturen van de veiligheidsregio’s dragen hiermee gemeenschappelijk zorg voor de
inrichting van een uniforme voorziening voor informatie-uitwisseling zowel binnen
de veiligheidsregio’s als met andere diensten en organisaties die betrokken zijn bij
het voorbereiden op de rampenbestrijding en de crisisbeheersing. In de Agenda Risico-
en Crisisbeheersing 2018–20212 heeft het Kabinet aangegeven dat overheden, hulpdiensten en andere veiligheidspartners
(publiek en privaat) dienen te beschikken over innovatief en netcentrisch informatiemanagement
ten behoeve van de crisisbeheersing en -besluitvorming.

LCMS wordt naast de veiligheidsregio’s inmiddels ook gebruikt door andere hulpverleningsdiensten
en ook door andere potentieel bij rampen of crises betrokken partijen als het Nationaal
Crisiscentrum en het Landelijk Operationeel Crisis Coördinatie Centrum van mijn ministerie,
waterschappen, Rijkswaterstaat, in de geneeskundige zorg (GGD, ziekenhuizen, huisartsenposten,
ambulancevervoer) en de bevolkingszorg. Deze samenwerking is een succes, het aantal
organisaties dat aansluit groeit en verbreedt naar andere vitale sectoren zoals recent
richting de drinkwatersector. LCMS voldoet aan de huidige behoefte en functioneert
naar behoren.

LCMS valt wat betreft het bestuurlijk opdrachtgeverschap voor het beheer onder het
Veiligheidsberaad (de 25 voorzitters veiligheidsregio) en is eigendom van het Instituut
Fysieke Veiligheid, dat het beheer uitvoert. Het Veiligheidsberaad betrekt bij het
opdrachtgeverschap de belangrijkste crisispartners die gebruik maken van LCMS. Ikzelf
ben betrokken als verantwoordelijke voor het stelsel van crisisbeheersing.

Ik acht deze wijze van samenwerken bij de informatievoorziening van groot belang,
omdat het de kwaliteit van het gezamenlijk optreden van bij een ramp of crisis betrokken
partners aanmerkelijk verbetert. Zowel het netcentrisch werken als LCMS heeft zich
in de praktijk bewezen als bijzonder waardevol voor de rampenbestrijding en crisisbeheersing.
Dit geldt zowel de ondersteuning van de bestuurlijke aansturing als het operationeel
handelen.

Aanleiding Gateway review

Het Veiligheidsberaad heeft mij eerder gevraagd om vanuit mijn stelselverantwoordelijkheid
LCMS tot een landelijke voorziening te verklaren. Daarmee wordt beoogd de crisispartners
helderheid te verschaffen dat LCMS de centrale voorziening is die bij een ramp of
crisis wordt gebruikt om de betrokken partijen bij hun informatiedeling en gezamenlijke
beeld-, oordeels- en besluitvorming te faciliteren.

Het aanwijzen van LCMS als landelijke voorziening vormt een belangrijke markering
in de ontwikkeling van deze voorziening. Nog meer partijen zullen naar verwachting
aansluiten, hetgeen nadere eisen stelt aan de inrichting en redundantie van de voorziening
en aan het beheer. Bovendien zal de roep om de toepassing van nieuwe en gevarieerdere
technieken groter worden. Voorzienbaar is dat een en ander leidt tot nadere eisen
aan de governance en het beheer van LCMS. In het bijzonder zal de toekomstbestendigheid
van de werkwijze en de ICT-ondersteuning als geheel beschouwd moeten worden. Overigens
is hier door het IFV al een start mee gemaakt.

Aangezien met LCMS als landelijke voorziening een belangrijke nieuwe fase zal worden
ingegaan is het verstandig nu te bezien of LCMS klaar is om deze fase in te gaan.
Samen met de portefeuillehouder Informatievoorziening van het Veiligheidsberaad en
de directie van het IFV, heb ik geconcludeerd dat dit het juiste moment was om gezamenlijk
opdracht te geven tot een Gateway Review. Een Gateway Review is een beproefde methode
voor grote trajecten in de publieke sector, om deze door te lichten op kansen en risico’s.
Een Gateway Review is zeer behulpzaam om bij een duidelijk kantelpunt in een traject
nog eens goed te kijken wat noodzakelijk is voor een succesvolle doorontwikkeling.

Constateringen Gateway Review

De uitkomst van de Gateway Review is dat LCMS op een aantal punten moet worden doorontwikkeld
voordat het tot een landelijke voorziening kan worden verklaard. In het rapport worden
aanbevelingen gegeven om op afzienbare termijn zover te komen. De portefeuillehouder
Informatievoorziening van het Veiligheidsberaad en de directie van het IFV omarmen
net als ik deze aanbevelingen. Met hen heb ik besproken de aanbevelingen gezamenlijk
op te pakken, met in acht nemen van ieders eigen verantwoordelijkheid. Uiteraard zullen
wij bij de uitvoering van de aanbevelingen de andere belangrijke crisispartners die
gebruik maken van LCMS betrekken.

Uitvoeren aanbevelingen

De aanbevelingen zullen worden uitgevoerd in het kader van het toekomstbestendig houden
van LCMS. Hiermee bedoel ik dat LCMS zal kunnen blijven voldoen aan de verwachtingen
van het toenemend aantal gebruikers in een omgeving waarin er steeds meer verschillende
manieren zijn om informatie te vergaren en te delen. De belangen van de betrokken
partijen dienen hierbij geborgd te blijven, terwijl tegelijkertijd een daadkrachtige
aanpak van beheer en vernieuwing mogelijk blijft.

Governance

Een snelle, effectieve en efficiënte informatie-uitwisseling tussen crisispartners
is essentieel voor een goede rampenbestrijding en crisisbeheersing, zowel op operationeel
niveau als tussen bestuurders. Vanwege dit belang zie ik ruimte voor een meer actieve
rol van mijn kant in de weg naar een landelijke voorziening. Dit met respect voor
de verantwoordelijkheid en bevoegdheid van de besturen van de veiligheidsregio’s en
die van andere betrokken crisispartners. Met name zal ik mij samen met het Veiligheidsberaad
en de overige partners richten op een goede governance en op het betrekken van de
juiste partijen. Met het toenemen van het aantal betrokken partijen wordt het belangrijker
in de governance een scherpe rolverdeling aan te houden, gebaseerd op de verantwoordelijkheden
van de betrokkenen.

De financieringsmethodiek zal zodanig worden ingericht dat deze borgt dat LCMS op
zijn taken berekend blijft, flexibel toepasbaar is voor de verschillende betrokken
partijen en ook recht doet aan de gekozen governance. Hierbij zal ervoor worden gezorgd
dat er voldoende financiële ruimte voor innovatie is, terwijl tegelijkertijd rekening
wordt gehouden met de bijbehorende kosten van beheer en gebruik.

Visie op netcentrisch informatiemanagement, LCMS en een landelijke voorziening

De veiligheidsregio’s en de andere crisispartners hebben het afgelopen half jaar gewerkt
aan een herijkte visie op LCMS voor de komende vijf jaar. Deze wordt doorontwikkeld
naar een definitieve versie. Het IFV werkt op dit moment aan het robuust en toekomstbestendig
houden van LCMS op basis van de resultaten van een technische audit die het IFV in
2018 heeft laten houden. De vernieuwde visie geeft richting aan de wijze waarop het
netcentrisch werken en LCMS zich de komende jaren zullen ontwikkelen. Dit is onder
meer van belang voor het door ontwikkelen van de processen en techniek zodat LCMS
een state-of-the-art voorziening zal blijven.

Het is voorzienbaar dat de ICT-ondersteuning van het netcentrisch werken de komende
jaren verder moet worden aangepast o.a. aan nieuwe informatiekanalen (b.v. beeld,
sociale media), nieuwe manieren van informatie verwerken (kunstmatige intelligentie,
«decision support») en aan een verder toenemend aantal partners. Dit betekent dat
aanpassingen en aanvullingen op LCMS noodzakelijk zijn. In dit licht zal ook een marktverkenning
worden uitgevoerd of er een alternatieve toekomstbestendige en flexibele voorziening
beschikbaar is die te zijner tijd zonder al teveel aanpassingen kan worden aangeschaft.

Tot slot

Ik heb er het volste vertrouwen in dat de betrokken partijen gezamenlijk bij de opvolging
van de aanbevelingen van het rapport komen tot een toekomstbestendig netcentrisch
werken voorzien van een doeltreffende ICT-ondersteuning. Na de implementatie van de
aanbevelingen zal ik dan ook welwillend bezien of LCMS tot landelijke voorziening
kan worden verklaard, ter ondersteuning van het netcentrisch werken. Ik zal uw Kamer
daarover dan informeren.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
F.B.J. Grapperhaus