Brief regering : Beleggingsverzekeringen

Nr. 218 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 28 juni 2019

Door middel van deze brief en bijhorende bijlagen informeer ik uw Kamer over de stand
van zaken in het beleggingsverzekeringendossier.

Onlangs heeft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) de eindcontrole van de activering
in de laatste categorie beleggingsverzekeringen afgerond. Activering houdt in dat
klanten worden aangezet tot en ondersteund bij het maken van een bewuste keuze (aanpassen,
voortzetten of stopzetten) over hun beleggingsverzekering. De AFM heeft geconcludeerd
dat alle verzekeraars aan hun verplichtingen hebben voldaan om klanten met een beleggingsverzekering
te activeren. Ook na het afronden van het activeringstraject, zullen er evenwel mensen
overblijven met een beleggingsverzekering die (later) niet aansluit bij de verwachtingen.
Om die reden worden de volgende vervolgstappen gezet:

I. de aanpak van de nadelige effecten van beleggingsverzekeringen via het aflossingsvrije
hypothekentraject;

II. het verlenen van doorlopende nazorg door verzekeraars;

III. de continuering van activering van niet-opbouwende beleggingsverzekeringen door verzekeraars;
en

IV. de continuering van het betrachten van coulance door verzekeraars voor klanten in
een schrijnende situatie.

In deze brief ga ik nader in op deze vervolgstappen, nadat ik een overzicht heb gegeven
van de resultaten van de activering van klanten.

In vervolg op de motie van het lid Leijten (SP) en het lid Van der Linde (VVD) over
de evaluatie van het afwikkelingsproces rond rentederivaten1 heb ik aangekondigd ook te kijken naar de lessen die getrokken kunnen worden uit
het beleggingsverzekeringendossier2. De uitgebreide uitwerking hiervan vindt u in bijlage 23. Daarin wordt ingegaan op de regelgeving die mede naar aanleiding van het dossier
is geïntroduceerd om het belang van de klant te borgen. Ook wordt ingegaan op de stappen
die de verzekeringssector zelf heeft gezet. De opgedane inzichten kunnen worden meegenomen
in de activering van klanten met een aflossingsvrije hypotheek (gekoppeld aan een
beleggingsverzekering).

Stand van zaken beleggingsverzekeringendossier

Over de problematiek rond beleggingsverzekeringen is de afgelopen jaren regelmatig
gesproken en zijn meerdere brieven aan uw Kamer gezonden. Klanten hebben in het verleden
beleggingsverzekeringen afgesloten voor bijvoorbeeld de aflossing van hun hypotheek
of als oudedagsvoorziening, die later niet aan bleken te sluiten bij de verwachtingen.
Hierop zijn verschillende stappen gezet ter verbetering van de positie van de klant.
Zo zijn in de polissen inmiddels de jaarlijkse beleggingskosten verlaagd en is er
generieke compensatie overeengekomen in akkoorden tussen verzekeraars en consumentenstichtingen.
Daarnaast is het flankerend beleid van verzekeraars verbeterd, bijvoorbeeld ten aanzien
van het wegnemen van afkoopboetes en andere overstapbelemmeringen.

Vanuit de overheid is de laatste jaren vooral de nadruk gelegd op de nazorg aan klanten
met een beleggingsverzekering, met het oog op een toekomstgerichte verbetering van
de positie van de klant. Om het nazorgbeleid kracht bij te zetten, is de verplichting
voor verzekeraars om klanten met een beleggingsverzekering te activeren in 2015 ook
in regelgeving vastgelegd.

De AFM heeft onlangs de eindcontrole van de activering in de laatste categorie beleggingsverzekeringen
afgerond. Hierdoor kan ik uw Kamer een totaaloverzicht van de activering van klanten
met een beleggingsverzekering geven. Verzekeraars behoren per 31 december 2017 100%
van hun klanten met een beleggingsverzekering geactiveerd te hebben. Daarbij wordt
de klant aangezet tot en ondersteund bij het maken van een bewuste keuze over zijn
beleggingsverzekering. Voor het maken van deze keuze is het noodzakelijk dat de klant
inzicht krijgt in de financiële situatie van zijn beleggingsverzekering, overzicht
krijgt van zijn verbetermogelijkheden en – indien gewenst – stappen onderneemt om
zijn situatie te verbeteren. Ook een bewuste keuze van de klant om zijn situatie niet
te wijzigen, kan daarvan een uitkomst zijn.

De AFM heeft gecontroleerd of verzekeraars binnen de gestelde termijnen voor de verschillende
categorieën beleggingsverzekeringen4, hebben voldaan aan de vereiste activeringsresultaten. In haar controle heeft de
AFM zowel de wettelijk vastgestelde resultaten van verzekeraars betrokken, als ook
de te verrichten inspanningen om tot deze resultaten te komen. De AFM heeft geconcludeerd
dat alle verzekeraars aan hun verplichtingen hebben voldaan. Een uitwerking van de
activeringsresultaten en het toezicht daarop door de AFM, waaronder de door de AFM
getroffen handhavingsmaatregelen, zijn opgenomen in bijlage 15. Voor een volledig beeld over de stand van zaken van beleggingsverzekeringen bevat
deze bijlage ook een uitwerking van de ontwikkeling van de portefeuille beleggingsverzekeringen,
het loket hersteladvies beleggingsverzekeringen en de lopende (buiten)gerechtelijke
procedures.

Vervolgstappen

Verzekeraars hebben voldoende inspanningen geleverd om klanten met een beleggingsverzekering
te activeren. Ook na het afronden van het activeringstraject, zullen er evenwel mensen
overblijven met een beleggingsverzekering die (later) niet aansluit bij de verwachtingen.
Om die reden worden de volgende vervolgstappen gezet:

I. de aanpak van de nadelige effecten van beleggingsverzekeringen via het aflossingsvrije
hypothekentraject;

II. het verlenen van doorlopende nazorg door verzekeraars;

III. de continuering van activering van niet-opbouwende beleggingsverzekeringen door verzekeraars;
en

IV. de continuering van het betrachten van coulance door verzekeraars voor klanten in
een schrijnende situatie.

I Aanpak beleggingsverzekeringen via aflossingsvrije hypothekentraject

De grootste resterende kwetsbaarheid van klanten met een beleggingsverzekering, lijkt
te zitten bij klanten met een beleggingsverzekering gekoppeld aan een aflossingsvrije
hypotheek. Er wordt daarom ingezet op activering van klanten met een aflossingsvrije -
en beleggingshypotheek door hypotheekaanbieders (banken en verzekeraars), om voor
zover nodig maatregelen te treffen met betrekking tot hun aflossingsvrije hypotheek.
De AFM heeft met DNB, de ECB en de grootbanken een methode ontwikkeld om portefeuilles
met aflossingsvrije hypotheken te segmenteren naar potentieel risico. Op deze manier
kunnen hypotheekaanbieders de klanten die een risico lopen, benaderen om hun inzicht
te geven in de opbouw en risico’s van hun hypotheek. Indien nodig worden klanten geactiveerd
om maatregelen te treffen om hun hypotheeksituatie te verbeteren. Klanten met een
beleggingsverzekering die is gekoppeld aan een aflossingsvrije hypotheek worden in
deze aanpak meegenomen. De AFM ziet erop toe dat de komende jaren alle benodigde stappen
worden gezet.

II Doorlopende nazorg

Verzekeraars verlenen doorlopende nazorg aan klanten met een beleggingsverzekering.
Dit omvat onder meer dat verzekeraars klanten aanzetten tot het maken van een bewuste
keuze wanneer zij zich bij de verzekeraar melden. Ook omvat dit dat verzekeraars doorlopende
nazorg inbedden in hun organisatiestructuur (in plaats van opname in een tijdelijk
project). Daarnaast zetten verzekeraars het flankerend beleid voort. Dit omvat onder
meer het wegnemen van afkoopboetes en andere overstapbelemmeringen.

III Continuering activering niet-opbouwende polissen

Afhankelijk van de beleggingsresultaten kunnen er nieuwe, niet-opbouwende beleggingsverzekeringen
ontstaan. Dit zijn beleggingsverzekeringen waarvoor regulier premie wordt betaald
en waarbij de verwachte aangroei in vermogen lager is dan de door de klant nog in
te leggen premies. De verwachte aangroei is in belangrijke mate afhankelijk van de
ontwikkelingen op de financiële markten. Voor verzekeraars geldt onverminderd de verplichting
om – conform de huidige regelgeving – nieuwe, niet-opbouwende beleggingsverzekeringen
in kaart te brengen en deze klanten binnen zes maanden een passende oplossing te bieden.
De AFM ziet hierop toe.

IV Continuering coulance schrijnende gevallen

De compensatieakkoorden tussen verzekeraars en stichtingen die de belangen van consumenten
behartigen, bevatten een regeling voor polishouders in een schrijnende situatie. Deze
regeling is conform de afspraak in de compensatieakkoorden beëindigd. Verzekeraars
hebben echter laten weten coulance te blijven betrachten voor klanten met een beleggingsverzekering
in een schrijnende situatie6. Over het algemeen gaat het om zeer bijzondere omstandigheden of een ongelukkige
samenloop van factoren in de specifieke situatie van een klant waar de algemene compensatieregeling
niet in een oplossing voorziet en waardoor de klant de beleggingsverzekering niet
ongewijzigd kan voortzetten. Het gaat om situaties waarin de klant door specifieke
oorzaken te maken heeft met een aanzienlijke daling van het gezinsinkomen. Denk hierbij
aan de situatie waarin een klant onvrijwillig langere tijd werkloos of arbeidsongeschikt
is en een flinke terugval in inkomen heeft, waardoor hij of zij de vaste lasten niet
meer kan betalen. Als de klant zich meldt gaat de verzekeraar met hem of haar in overleg.
De verzekeraar zal zich hierbij inspannen om een oplossing te zoeken.

De Minister van Financiën, W.B. Hoekstra