Brief regering : Jaarverslag Staatstoezicht op de Mijnen 2018

Nr. 82 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 mei 2019

Hierbij bied ik u aan het Jaarverslag 2018 van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)1 met inbegrip van de begeleidende brief van de Inspecteur-generaal der Mijnen. SodM
houdt toezicht op een breed scala aan onderwerpen: de opsporing, de winning en het
transport van delfstoffen, de opslag van stoffen in de diepe ondergrond, de winning
van aardwarmte en de veiligheid bij gasdistributienetten en windenergie op zee.

Het afgelopen jaar heeft SodM veel aandacht besteed aan de gaswinning en versterkingsopgave
in Groningen. Verder was er aandacht voor zoutwinning, geothermie, de veiligheid van
slimme gasmeters en nog vele andere onderwerpen. Hieronder beschrijf ik de kernpunten
uit het jaarverslag en vervolgens ga ik in op enkele passages.

Gaswinning uit het Groningenveld

Voor de gaswinning in Groningen heeft SodM in 2018 drie adviezen uitgebracht.

In februari 2018 adviseerde SodM om de gaswinning zo snel mogelijk terug te brengen
naar 12 miljard Nm3/jaar. Tevens gaf SodM het advies om de Loppersum-clusters te sluiten en bij het nabij
gelegen Bierum-cluster de productiefluctuaties te beperken. Inzake de gaswinning in
Groningen is door het kabinet besloten om deze op zo kort mogelijke termijn volledig
te beëindigen, gezien de onaanvaardbare maatschappelijke effecten (Kamerstuk 33 529, nr. 457). Voor het beëindigen van de gaswinning is de Mijnbouwwet aangepast (Kamerstuk 34 957). In april 2018 heeft SodM over dit wetsvoorstel geadviseerd. Tot slot adviseerde
SodM in juni 2018 over de versterkingsopgave in Groningen met als voornaamste aandachtspunt
of de aanpak voldoende prioriteit geeft aan veiligheid.

In 2018 is opnieuw gekeken naar de door de commissie Meijdam geadviseerde veiligheidsnorm
van een individueel risico van 10–5 per jaar (Kamerstuk 34 957, nr. 3). De veiligheidsnorm is verduidelijkt en heeft een plaats gekregen in de Mijnbouwregeling.

Zoutwinning

In mei 2018 heeft SodM de Staat van de Sector Zout uitgebracht. Hierin constateert
SodM dat de visie en strategie voor mogelijke risico’s na zoutwinning zich in de beginfase
bevinden. Ook constateert SodM geen acute veiligheidsrisico’s, maar vraagt wel aandacht
voor bodemdaling, bodemverontreiniging als gevolg van lekkages en de gevaren voor
de veiligheid en gezondheid van de werknemers. Daarnaast blijkt uit een rapport van
het RIVM dat gebruik van diesel bij zoutwinning niet is uitgewerkt volgens de Europese
stoffenwetgeving REACH. Dit betekent overigens niet dat zoutwinningsbedrijven geen
maatregelen hebben genomen om risico’s voor mens en milieu tegen te gaan.2 SodM is een traject gestart om te zorgen dat in de toekomst wordt voldaan aan deze
wet- en regelgeving.

Verder is in april 2018 een scheur ontstaan in het dak van een cavernecluster. Nedmag
heeft beheersmaatregelen genomen en SodM constateerde geen acute veiligheidsrisico’s.
SodM heeft mij geadviseerd om Nedmag onder het huidige winningsplan geen nieuwe putten
te laten boren. Ik heb dit advies overgenomen. Nedmag heeft inmiddels een nieuw winningsplan
ingediend voor twee nieuwe putten. Ik ben hierover in overleg met de betrokken overheden
en SodM. Ik wil alleen instemmen met een nieuw winningsplan als duidelijk is dat de
winning op een veilige en verantwoorde wijze kan plaatsvinden.

Geothermie

Momenteel zijn er ongeveer twintig geothermiesystemen actief in Nederland. SodM houdt
de professionalisering van de sector kritisch in het oog. Dit is belangrijk werk,
waarbij de eisen proportioneel behoren te zijn aan de risico’s. In Limburg is een
zeer kleine en daarna een wat sterkere aardbeving (KNMI heeft een magnitude van 2,0
op de schaal van Richter gemeten) geweest nabij een aardwarmteproject. Van nature
is Limburg meer vatbaar voor tektonische aardbevingen dan andere gebieden in ons land.
Er wordt onderzocht of deze aardbeving enige samenhang heeft met het geothermieproject.
Lopende het onderzoek is het project uit voorzorg stilgelegd. Gezien de ambities met
geothermie is het van groot belang om beter inzicht te hebben in de omvang van aardbevingen
die zouden kunnen optreden door geothermie in Limburg en elders in Nederland. Daarom
heb ik TNO gevraagd om een analyse en deze wordt binnenkort verwacht. Verder constateerde
SodM dat de huidige Mijnbouwwet onvoldoende passend is voor geothermie, omdat de vergunningverlening
voor de opsporingsfase en de winningsfase niet goed op elkaar aansluiten. Ik werk
aan een wetsvoorstel voor een betere vergunningverlening voor geothermie (zie mijn
brief van 8 februari 2018, Kamerstuk 31 239, nr. 282). Ik hoop dit wetsvoorstel aan het begin van 2020 aan uw Kamer aan te bieden.

Slimme gasmeters

Het afgelopen jaar speelden meerdere issues rond slimme gasmeters. Veel gasmeters
zijn daarom vervangen. Op dit moment is door deze acties de veiligheid geborgd. Verder
heeft SodM in 2018 onderzoek verricht naar de veiligheid van slimme gasmeters.

Verwijderen en hergebruik mijnbouwinstallaties op zee

SodM constateert in het jaarverslag een toenemend aantal uitgeproduceerde mijnbouwinstallaties
op zee en dat tot op heden geen wettelijke termijn is gedefinieerd waarbinnen putten
moeten zijn geabandonneerd en installaties verwijderd. Eind 2017 is het «Masterplan
Decommissioning» opgesteld voor de ontmanteling van olie- en gaswinninginstallaties
op zee. Dit masterplan is tot stand gekomen in samenwerking met EBN, Nopega, IRO en
mijn ministerie. Daarnaast bereid ik een wetsvoorstel voor waarin onder meer regels
worden gesteld aan het verwijderen van mijnbouwinstallaties en het stellen van financiële
zekerheid.

Windenergie op zee

Op dit moment zijn vijf windparken operationeel in de Noordzee met een collectief
vermogen van ongeveer 1 gigawatt (GW). In het Energieakkoord is afgesproken dat in
2023 een opgesteld vermogen van 4,5 GW aan windenergie op zee moet staan. In aanloop
hierop is SodM bezig met de ontwikkeling van toezicht dat in verhouding staat tot
de risico’s. SodM beschrijft dit in de staat van de sector windparken op zee. De verwachting
is dat deze staat van de sector in 2019 wordt gepubliceerd. Ik kijk met belangstelling
tegemoet naar de uitkomsten van deze staat van de sector.

Ondergrondse opslag

Inzake de opslag van stoffen in de diepe ondergrond heeft SodM in 2018 twee adviezen
uitgebracht. In juli 2018 adviseerde SodM mij om in de winter het gasopslag volume
van Norg optimaal in te zetten. In december 2018 adviseerde SodM om het drukbereik
van de gasopslag Norg te verruimen, waardoor jaarlijks een gasvolume van 6 miljard m3 kan worden opgeslagen en teruggewonnen in plaats van 5 miljard m3. Daarnaast zal in de toekomst een grote rol zijn weggelegd voor de opslag van energie
en deels zal dat ondergronds gebeuren. Om voldoende duidelijkheid en richting te kunnen
geven aan wat daarbij wel en niet wenselijk is, bereid ik een visie voor op de ondergrondse
opslag.

Energietransitie

SodM gaat ook aandacht besteden aan de energietransitie. Dat is een goede ontwikkeling
en daarom zal SodM betrokken worden bij een eerste inventarisatie van risico’s die
samenhangen met de energietransitie. De analyse, op mijn verzoek uitgevoerd door het
Analistennetwerk Nationale Veiligheid, wordt voor de zomer van 2019 verwacht.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, E.D. Wiebes