Brief regering : Reactie op verzoek commissie over het bericht van de NOS dat dubbel stemmen bij de verkiezing van de leden van het Europees Parlement niet is toegestaan maar wel mogelijk is

Nr. 5 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 mei 2019

Hierbij bied ik u, mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken, de antwoorden aan
op de schriftelijke vragen die zijn gesteld door de leden Van Gent en Koopmans (beiden
VVD) over het niet tijdig ontvangen van stemdocumenten door Nederlanders in het buitenland.
Deze vragen werden ingezonden op 15 mei 2019. De antwoorden treft u als bijlage bij
de brief aan (Aanhangsel Handelingen II 2018/19, nr. 2723).

Verder geef ik met deze brief gevolg aan het verzoek (gedaan in de procedurevergadering
van 16 mei jl.) van de Vaste commissie voor Binnenlandse Zaken om een reactie te geven
op het bericht1 van de NOS dat dubbel stemmen bij de verkiezing van de leden van het Europees parlement
niet is toegestaan maar wel mogelijk is.

Stelsel om dubbel stemmen bij EP-verkiezingen te voorkomen

De Europese regelgeving laat onderdanen van een EU-lidstaat de keuze of zij bij de
verkiezing van leden van het Europees parlement stemmen in de EU-lidstaat van verblijf
of in de EU-lidstaat waarvan men de nationaliteit heeft. De regelgeving verbiedt dat
in beide EU-lidstaten een stem wordt uitgebracht.

Om dubbel stemmen te kunnen voorkomen, wisselen lidstaten in de weken voor de verkiezing
gegevens2 uit. Nederland laat de andere lidstaten weten welke EU-onderdanen in Nederland een
verzoek hebben ingediend om hier te stemmen. Nederland ontvangt van de andere lidstaten
gegevens over Nederlanders die in die lidstaten hebben aangegeven daar te willen stemmen.

Deze uitwisseling van gegevens is, zoals achtereenvolgende bewindslieden van BZK hebben
gesteld in brieven aan de Tweede Kamer, niet sluitend. Dat heeft meerdere oorzaken.
Zo wordt niet in alle lidstaten, waaronder ook Nederland, geregistreerd of iemand
een dubbele nationaliteit heeft. Bovendien zijn de registraties niet geharmoniseerd,
waardoor de persoonsgegevens niet in alle lidstaten gelijk worden vastgelegd. Hierdoor
is het niet altijd vast te stellen of het dezelfde persoon betreft. Daarnaast verschillen
de termijnen voor de registraties tussen de lidstaten. Als gevolg hiervan is, ondanks
de gegevensuitwisseling niet uit te sluiten dat een persoon zowel in de lidstaat van
verblijf als in de lidstaat waarvan betrokkene de nationaliteit bezit, een oproep
krijgt om te stemmen. De Kieswet bepaalt dat een Nederlander die in een andere lidstaat
verblijft (woont) en zich in Nederland registreert om te stemmen, een verklaring moet
tekenen dat niet tevens wordt deelgenomen aan de verkiezing in de andere lidstaat.
Twee keer stemmen (in lidstaat van verblijf en in Nederland) is verder in de Kieswet
strafbaar gesteld.

Het kabinet heeft in de Raad van de EU altijd het standpunt ingenomen dat het de voorkeur
zou hebben dat de kiezer zijn stem slechts zou kunnen uitbrengen in de lidstaat van
verblijf. In dat geval is het uitwisselen van gegevens tussen de lidstaten niet noodzakelijk
en dubbel stemmen ook niet mogelijk. Na de vorige verkiezing van de leden van het
Europees parlement in 2014 heeft het kabinet dit punt wederom in EU-verband aangekaart,
zoals de toenmalige Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ook in
zijn brief van 19 mei 20143 aan de Tweede Kamer had toegezegd. Voor dit standpunt van het kabinet is evenwel
onvoldoende steun te vinden bij de andere lidstaten. Een dergelijk besluit vergt unanieme
steun van de lidstaten. De Europese Commissie zal naar verwachting na de komende verkiezingen
opnieuw terugkijken op de wijze waarop de gegevensuitwisseling tussen de lidstaten
is verlopen. Nederland zal in dat kader wederom de manco’s van het huidige stelsel
aan de orde stellen en aanpassing ervan bepleiten.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, K.H. Ollongren