Brief regering : Reactie op verzoek commissie inzake inhoudelijke reactie op campagne Orgaandonatie

Nr. 35
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MEDISCHE ZORG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 april 2019

Ik dank uw Kamer voor het verzoek om een inhoudelijke reactie te geven op de campagne
ten behoeve van de nieuwe Donorwet. Het biedt mij de gelegenheid om de uitgangspunten
en doelstellingen hiervan nog eens over het voetlicht te brengen.

Uitgangspunt en doelstellingen campagne

Zowel de nieuwe Donorwet als orgaandonatie op zichzelf zijn complexe en persoonlijke
onderwerpen. Daarom moet dat daarover zorgvuldig en met respect voor verschillende
opvattingen worden gecommuniceerd. Het uiteindelijke doel is dat Nederland goed geïnformeerd
is, zich goed geïnformeerd voelt en als gevolg daarvan ook zoveel mogelijk actief
de eigen keuze vastlegt. In het communicatieplan is dit doel vertaald in een aantal
te behalen resultaten.

Fasering

Deze aanpak betekent dat ervoor gekozen is om de boodschap op te knippen in fasen
en in begrijpelijke delen te presenteren. Ook is bewust gekozen om een onderscheid
te maken tussen tijdelijke campagne uitingen en de voorlichting die continue beschikbaar
is op de website en in de vorm van onder andere een brochure. De boodschap is altijd
actief en naarmate de fasering vordert neemt de urgentie toe. De consequentie van
niet actief een keuze vastleggen komt in de volgende fase nadrukkelijk aan de orde
en zal richting juli 2020 steeds duidelijker en daarmee meer actief worden gepresenteerd.

Er wordt gewerkt volgens onderstaande fasering waarin Nederland op de hoogte wordt
gebracht van de komst van de wet en waaraan altijd een handelingsperspectief is gekoppeld
(registreren van je keuze):

Fase 1) Boodschap: Waar gaat het over? (je laten informeren/ erover lezen/ erover
in gesprek gaan met elkaar)

Fase 2) Boodschap: Waarom wil ik dit weten? (voorlichten en motiveren) «Geen bezwaar tegen orgaandonatie» komt hier aan de orde

Fase 3) Boodschap: Wat moet ik nu doen? (activeren)

Fase 4) Boodschap: Klopt mijn keuze? (informeren)

Communiceren over de consequenties van de nieuwe wet

In de nieuw ontwikkelde brochure en op de website van het Donorregister wordt de burger
expliciet op de consequenties van «niet kiezen» gewezen. Ik heb de brochure ter kennisneming
bij deze brief gevoegd. Ook in de gebruikte slogan komt dit element van de nieuwe
Donorwet terug, zij het minder expliciet. Zoals u eerder bericht in de leeswijzer
bij het communicatieplan dat ik op 21 december 2018 aan uw Kamer heb gestuurd1, zijn er vier slogans getest waaronder twee op aandragen van de Kamer: «wat betekent
het voor mij?» en «donor, tenzij». Het testpanel verkoos eerstgenoemde slogan duidelijk
boven de laatstgenoemde. Door het testpanel werd ervaren dat de slogan «wat betekent
het voor mij?» de burger persoonlijk attendeert op het feit dat de verandering voor
hem of haar consequenties heeft. Deze boodschap wordt daarom in de TV-spots gebruikt.

Daarnaast is dit een neutrale vraag die aanspoort tot «zoekgedrag». Dit is, naast
de testuitslag, ook een reden dat ik voor deze slogan heb gekozen. Gedragswetenschappelijke
inzichten leren dat het gewenste gedrag laten zien in campagne-uitingen werkt: mensen
laten dan eerder ditzelfde gedrag zien en gaan tot actie over.

Alleen attenderen op de consequentie van het niet-registreren van een keuze draagt
niet bij aan een goed begrip van de nieuwe wet onder de doelgroepen noch aan het gewenste
gedrag: actief je eigen keuze maken en vastleggen, welke dan ook. Deze boodschap zal
immers alleen de nee-kiezers motiveren. Het doel van de campagne is om alle burgers in Nederlander te motiveren hun keuze te maken en te registreren, welke keuze
dan ook. De burger moet er dan op kunnen vertrouwen dat hij door de overheid van voldoende
context is voorzien.

Huidige fase

In de eerste fase van de campagne wordt Nederland geïnformeerd dat de Donorwet per
1 juli 2020 van kracht wordt en wordt verteld dat huidige registraties geldig blijven.
Van beide zaken blijken veel mensen onvoldoende op de hoogte. Het nieuwe Donorregister
krijgt met de publiekscampagne bekendheid waarna verder kan worden gewerkt aan het
laden van de boodschap. Het publiek wordt daarom steeds verwezen naar www.donorregister.nl en opgeroepen om zich daar verder te informeren voor het maken van een keuze. Dit
alles steeds met de in de spots terugkerende kernboodschap «Het nieuwe Donorregister.
Wat betekent dat voor mij?». De overgang van de eerste en tweede fase is vloeiend;
de boodschap van de tweede fase is inmiddels bijvoorbeeld via een radio commercial
onder de aandacht gebracht.

Ik ga ervan uit dat ik u hierbij voldoende heb geïnformeerd. Voor meer informatie
over de voortgang van de implementatie van de nieuwe Donorwet, waaronder nadrukkelijk
de campagne, verwijs ik u naar het eveneens toegestuurde voortgangsverslag implementatie
nieuwe donorwet.

De Minister voor Medische Zorg,
B.J. Bruins