Brief regering : Verslag van een werkbezoek aan Aruba, Bonaire, Curaçao en Sint Maarten van 7 t/m 11 april 2019

Nr. 53
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 april 2019

Samen met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bezocht ik van
7 tot en met 10 april jl. achtereenvolgens Aruba, Bonaire en Curaçao. Voor de Minister
had de reis het karakter van een kennismakingsbezoek, om als Minister van BZK en vicepremier
zelf de Caribische delen van het Koninkrijk in de praktijk te ervaren. Aansluitend
bracht ik op 11 april, samen met de Minister voor Rechtsbescherming, een bezoek aan
Sint Maarten. Dit bezoek richtte zich vooral op de inspanningen om de detentiesituatie
te verbeteren. Met deze brief doe ik u verslag van de gesprekken en bevindingen.

Aruba

Op Aruba was het effect van de crisis in Venezuela op het (ei)land een belangrijk
onderwerp in de gesprekken met de Gouverneur, Minister-President Wever-Croes en de
Minister van Justitie, Veiligheid en Integratie, de heer Bikker. De technische bijstand
die Nederland levert bij het optimaliseren van processen binnen de vreemdelingenketen
wordt zeer op prijs gesteld. Een gesprek met het Rode Kruis en een bezoek aan het
uitzetcentrum van de Guarda Nos Costa gaf een goed beeld hoe betrokken vrijwilligers
en professionals in de praktijk omgaan met de uitdagingen die de situatie in Venezuela
en de daarmee verbonden migratie met zich meebrengt. Tijdens mijn bezoek aan dit uitzetcentrum
sprak ik met enkele migranten die in afwachting zijn van hun uitzetting naar Venezuela.

In het gesprek met de Minister-President en de Minister van Financiën, Economische
Zaken en Cultuur, mevrouw Ruiz-Maduro, kwam de economische en financiële situatie
van Aruba aan de orde. Hoewel het toerisme floreert, de economie van Aruba groei vertoont
en het consumentenvertrouwen voorzichtig toeneemt, blijven de overheidsfinanciën reden
tot grote zorg. Het is nu zaak de herstelplannen van de regering van Aruba en de afspraken
zoals deze in het protocol van 22 november 2018 tussen Aruba en Nederland zijn vastgesteld
in het kader van het financieel toezicht te implementeren, zodat zicht ontstaat op
houdbare overheidsfinanciën en nieuwe investeringsmogelijkheden. De Minister-President
onderstreepte opnieuw dat de Nederlandse steun aan het sociaal crisisplan helpt bij
het realiseren van de ambities op dit terrein. Recent door het

Ministerie van BZK geleverde ondersteuning is ook behulpzaam geweest bij het ontwikkelen
van integriteitsbeleid.

Bonaire

Het bezoek aan Bonaire viel samen met het aantreden van een nieuw Bestuurscollege
en een eilandsraad op basis van de uitslag van de verkiezingen op 20 maart jl. Dit
biedt de kans, in het belang van de burgers van Bonaire, voortvarend aan de slag te
gaan met de uitvoering van het bestuursakkoord en de ambities die de nieuwe coalitie
daaraan in goed overleg kan toevoegen. De Minister en ik proefden bij het Bestuurscollege
nieuw elan en de wens met een stabiele ploeg concrete resultaten te boeken. In contact
met de leden van de eilandsraad is ook het belang benadrukt over grenzen van politieke
geschillen heen Bonaire verder te brengen.

Ook is teruggeblikt op de verkiezingsdag, die de nodige uitdagingen kende. Na het
afronden van de evaluaties moet worden bezien welke lessen kunnen worden getrokken
voor de toekomst. In dit kader bracht de Minister ook een bezoek aan de afdeling burgerzaken
van het Openbaar Lichaam Bonaire. De Minister verklaarde zich bereid met een open
blik naar de evaluatie te kijken, met inbegrip van de procedure voor het uitbrengen
van volmacht stemmen.

De vaste Kamercommissie Koninkrijksrelaties heeft per brief van 28 maart jl. ook gevraagd
naar geruchten over het misbruik en de mogelijke beëindiging van volmacht stemmen.
Het Openbaar Ministerie op Bonaire doet momenteel onderzoek naar een twintigtal schriftelijke
volmacht verzoeken die gebundeld en niet in persoon zijn gedaan en waarvan melding
is gedaan door de gezaghebber bij het Openbaar Ministerie. In reactie op het verzoek
van de vaste commissie kan ik u mededelen dat de Minister van BZK voornemens is de
opvatting te vragen van de openbaar lichamen ten aanzien van de huidige volmacht regeling
en vervolgens, mede aan de hand daarvan, aanpassing van de regeling zal overwegen.

De programmamanager van het Bestuursakkoord heeft mij geïnformeerd over de werkorganisatie
en de vormgeving en planning van de verschillende projecten. Binnenkort zal uw Kamer
per brief over de voortgang op de hoogte worden gebracht. Bij de Belastingdienst Caribisch
Nederland heb ik de DigiD-balie officieel in gebruik gesteld. Hierdoor komt deze service
ook voor de inwoners van Bonaire beschikbaar.

Samen met de Minister bezocht ik Fundashon Cas Bonairiano, een woningstichting die
de sociale huisvesting op het eiland verzorgt. Met de ondertekening van een overeenkomst
wordt door het Ministerie van BZK een bijdrage geleverd ter waarde van € 470.000,–
aan de nieuwbouw van een eerste tranche van 76 sociale huurwoningen. Deze eerste tranche
maakt deel uit van een totaal van 500 nieuwe sociale huurwoningen op Bonaire.

In het Talent Ontwikkel Programma (TOP) Bonaire krijgen professionals de gelegenheid
zich verder te ontwikkelen en een duurzaam netwerk op te bouwen waarin kennis en ervaringen
worden uitgewisseld. Sinds de start bijna drie jaar geleden hebben 52 deelnemers,
vanuit een variëteit aan overheidsorganisaties, aan het TOP-programma deelgenomen.
Een ontmoeting met een groot aantal deelnemers die enthousiast en vrijuit over hun
ervaringen spraken, gaf een goed beeld van het potentieel van het eiland en biedt
veel vertrouwen voor de toekomst.

Curaçao

Op Curaçao begon ons werkbezoek met een bespreking met Minister-President Rhuggenaath
en de Minister van Justitie, de heer Girigorie. Ook hier was de Venezolaanse crisis
een belangrijk onderwerp van gesprek, die Curaçao in tal van opzichten raakt. De economische
effecten zijn zeer fors en treffen de raffinaderij die vrijwel stilligt, de haven-
en overslag activiteiten, ondernemers die een groot deel van hun afzetmarkt hebben
zien wegvallen en de aanlevering van verhoudingsgewijs voordelige verse groenten en
fruit. Maar ook in de criminaliteit is de illegale migratie merkbaar en zet druk op
onder meer het systeem van de gezondheidszorg.

Curaçao is ingenomen met de praktische ondersteuning die Nederland biedt bij het stroomlijnen
van de vreemdelingenketen. Het belang van individuele toetsing staat daarbij centraal.
Met Minister Girigorie bezocht ik de vreemdelingen barakken, die op dit moment door
Curaçao met financiële (€ 132.000,–) en bouwkundige ondersteuning vanuit Nederland
worden opgeknapt.

De economische situatie en de staat van de overheidsfinanciën zijn zorgwekkend. We
hebben besproken hoe Nederland en Curaçao de praktische samenwerking verder vorm en
inhoud kunnen geven, voortbouwend op de samenwerkingsovereenkomst die premier Rutte
en Minister-President Rhuggenaath begin dit jaar ondertekenden. Dit overleg zullen
wij voortzetten in de aanloop naar de bespreking van het advies van het College Financieel
Toezicht in de Rijksministerraad.

Tijdens ons bezoek werd het overleg met de Gouverneurs van Aruba, Curaçao en Sint
Maarten gehouden, dat op grond van het reglement van de Gouverneurs twee maal per
jaar plaatsvindt. De aanwezigheid van de Minister bood haar de gelegenheid bij de
start door de drie gouverneurs op de hoogte te worden gesteld van de actuele situatie
in de drie landen.

Een deel van de oude binnenstad van Willemstad heeft de UNESCO Wereld Erfgoed status.
De omgang met dit erfgoed vormde het sluitstuk van ons werkbezoek. Toeristisch en
economisch vormt het erfgoed van Curaçao een kostbaar bezit. De revitalisering van
de wijk Pietermaai bewijst de potentie van de ontwikkeling en herbestemming van historisch
onroerend goed. In het najaar zal in samenwerking met VNO-NCW een aan een handelsmissie
gekoppelde investeringsconferentie plaatsvinden, die zich richt op concrete investeringen.

Sint Maarten

Na het bezoek aan de Benedenwindse eilanden ben ik doorgereisd naar Sint Maarten om
deel te nemen aan de start van het bezoek van de Minister voor Rechtsbescherming aan
de Bovenwinden. Dit bezoek stond in het teken van de rechtshandhavingsketen. We bekeken
samen met Minister De Weever van Justitie de vier detentielocaties in Sint Maarten.

Het grenshospitium in Simpson Bay, een uitzetcentrum, werd vroeger gebruikt voor vreemdelingenbewaring.
De faciliteit kan alleen als noodvoorziening dienen. Sint Maarten kent al enige tijd
geen functionerende jeugdinrichting. Het Miss Lalie Center wordt daarvoor nu gereed
gemaakt. De aanpassingen aan het gebouw zijn in een vergevorderd stadium. Minister
De Weever verwacht in juni met de opvang van de eerste jeugdige delinquenten te kunnen
beginnen. De politiecellen in Philipsburg worden gerenoveerd. De herstelwerkzaamheden
in en rondom de gevangenis Point Blanche vorderen door de inspanningen van het Ministerie
van Justitie van Sint Maarten langzaam, maar gestaag. Met Minister De Weever is gesproken
over zijn planning, die zicht biedt op een fysieke voorziening die de toets der kritiek
kan doorstaan. Vooralsnog is het volgens Sint Maarten op dit moment niet verantwoord
om meer dan 70 gedetineerden in Point Blanche onder te brengen. Voldoende aanwezig
en gekwalificeerd personeel, een gedegen dagprogramma en structurele aandacht voor
de bedrijfsvoering vormen cruciale factoren om de detentie-omstandigheden in Point
Blanche te verbeteren. Op dit terrein bood Nederland (opnieuw) kennis en kunde aan.

De samenwerking tussen de Nationale Politie en het Korps Politie Sint Maarten heeft
volgens alle betrokkenen grote meerwaarde. Volgens afspraak zal Sint Maarten vanaf
1 juli 2019 een groter aandeel van de kosten voor zijn rekening nemen. Minister De
Weever heeft toegezegd dat dit zich zal vertalen in een nota van wijziging op de (concept)begroting
van 2019, die op de kortst mogelijke termijn door de Minister van Financiën van Sint
Maarten wordt ingediend.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
R.W. Knops