Brief regering : Inzet middelen digitale onderzoeksinfrastructuur

Nr. 189
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 maart 2019

Met deze brief informeer ik u over de inzet van de middelen uit het regeerakkoord
(bijlage bij Kamerstuk 34 700, nr. 34) voor de digitale onderzoeksinfrastructuur, jaarlijks € 20 miljoen. Aan de inzet
van de middelen ligt het advies «Integrale aanpak voor digitalisering in wetenschap»
van NWO ten grondslag. Dit advies is op mijn verzoek opgesteld waarbij aan NWO is
gevraagd om alle relevante partijen te betrekken. Het advies en de brief van NWO treft
u bijgevoegd aan1.

Met de extra investering in de digitale onderzoeksinfrastructuur geef ik uitvoering
aan het regeerakkoord en aan de ambities beschreven in de Wetenschapsbrief «Nieuwsgierig
en betrokken: De waarde van wetenschap».2 Nederlandse universiteiten vinden dit eveneens belangrijk zoals blijkt uit het initiatief
«De Digitale Samenleving». Daarin hebben de universiteiten in 2016 gezamenlijk hun
ambitie uitgesproken om van Nederland een gidsland te maken op het gebied van mens-
en samenlevingsgerichte digitale technologie. De wetenschap speelt hierin een sleutelrol.
Met deze regeerakkoordmiddelen wil het kabinet tegemoet komen aan de groeiende behoefte
van onderzoekers in Nederland aan digitale onderzoeksinfrastructuren en kan de Nederlandse
wetenschap blijven meedoen op wereldniveau.

Investering in de landelijk supercomputer

In lijn met het advies investeer ik dit jaar eenmalig € 18 miljoen in de aanschaf
van een nieuwe landelijke supercomputer. SURF zal uit eigen middelen € 2 miljoen bijdragen.
De ontwikkelingen in supercomputers gaan snel, de landelijke supercomputer is volgens
het advies van NWO verouderd en daarom dringend aan vervanging toe.

De groeiende omvang en complexiteit van onderzoeksdata maakt dat steeds meer Nederlandse
onderzoekers rekenkracht nodig hebben. De wetenschappers die bij hun onderzoek afhankelijk
zijn van de nationale supercomputer uit vakgebieden zoals klimaatwetenschap, theoretische
chemie en astronomie moeten internationaal competitief kunnen blijven. De capaciteit
van de nieuwe supercomputer wordt met een factor 5.5 – 7.8 vergroot ten opzichte van
huidige landelijke supercomputer, hiermee heeft Nederland weer een supercomputer die
in de mondiale top 50 staat.3

Door meer capaciteit en snelheid kunnen onderzoekers beter simulaties van grootschalige
modellen uitvoeren. Daarnaast biedt de nieuwe computer ook ruimte voor nieuwe gebruikersgroepen,
zoals onderzoekers in kunstmatige intelligentie.

Overige investeringen, inclusief open science

Het advies geeft aan dat het – naast de landelijke supercomputer – wenselijk is om
te investeren in een aantal andere onderwerpen. NWO stelt dat hiervoor een nadere
uitwerking vereist is. Het gaat om de volgende onderwerpen:

1. NWO adviseert diverse digitaliseringsmaatregelen voor open science om onderzoeksdata geschikt te maken voor hergebruik en om hergebruik te bevorderen,
zoals de aanstelling van datastewards op universiteiten.

2. Naast de supercomputer adviseert NWO om te investeren in andere rekenfaciliteiten,
zoals data archiveringsmogelijkheden of hele specifieke rekenfaciliteiten voor onderzoeksvelden
als astronomie en hoge energie fysica.

3. Naast de huidige investeringen in de supercomputer adviseert NWO om jaarlijks geld
te reserveren om ook in de toekomstige behoefte aan rekenkracht te kunnen voorzien.
De ontwikkelingen in supercomputers hebben namelijk een hoog tempo en om te kunnen
blijven meedoen aan de wereldtop is het belangrijk dat wetenschappers ook in de toekomst
voldoende rekenkracht tot hun beschikking hebben.

4. Zelfs de snelste supercomputer kan niet functioneren zonder menskracht met specifieke
IT-expertise, kennis van supercomputers en gebruikersondersteuning. Met de juiste
kennis en ondersteuning kunnen de nieuwe supercomputer en andere rekenfaciliteiten
optimaal gebruikt worden, ook door nieuwe gebruikers uit bijvoorbeeld de sociale en
geesteswetenschappen.

Ik heb aan NWO gevraagd om voor de zomer een uitwerkingsplan voor deze investeringen
te maken, in overleg met de relevante partijen uit het veld.

Brief totale inzet digitalisering wetenschap

Na de zomer informeer ik de Kamer over de totale inzet op digitalisering in de wetenschap
uit de regeerakkoordmiddelen van de begroting van OCW. Hiermee reageer ik op het verzoek
dat het Kamerlid Van Meenen heeft gedaan tijdens het VAO Wetenschapsbeleid van 13 juni
2018 (Handelingen II 2017/18, nr. 93, item 3). Ik zal onder andere ingaan op de volgende onderwerpen: de nadere uitwerking van
de inzet van de middelen voor digitale onderzoeksinfrastructuur, de middelen die via
de sectorplannen beschikbaar komen voor informatica en de middelen die via de Nationale
Wetenschapsagenda mogelijk ter beschikking komen voor onderwerpen als kunstmatige
intelligentie en cyber security.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
I.K. van Engelshoven