Brief regering : Verslag van de Planetary Security Conferentie van 19 en 20 februari 2019

Nr. 187
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 maart 2019

Met deze brief brengen wij u verslag uit over de Planetary Security Conferentie van
19 en 20 februari 2019, in antwoord op het verzoek van de vaste commissie voor Buitenlandse
Zaken van 22 februari 2019. De conferentie is onderdeel van het Planetary Security
Initiative dat het Ministerie van Buitenlandse Zaken in 2015 lanceerde met het doel
de inzet voor klimaat, veiligheid en duurzame ontwikkeling beter te verbinden in de
praktijk. Sinds 2016 wordt het initiatief uitgevoerd door een consortium van denktanks
onder leiding van Clingendael.

De conferentie, met meer dan 450 deelnemers uit meer dan 55 landen, bood een uniek
internationaal dialoogplatform aan deskundigen en beleidsmakers op het snijvlak van
klimaatverandering, duurzame ontwikkeling en veiligheid. De conferentie werd tevens
bijgewoond door 15 journalisten uit landen waar klimaat-gerelateerde veiligheidsrisico’s
zich manifesteren. Hun deelname werd gesteund middels een partnerschap tussen Free
Press Unlimited en de Stanley Foundation. Als onderdeel van het PSI Youth Fellowship
2019 assisteerden 25 studenten en jonge professionals bij de organisatie van de conferentie.

Deze vierde Planetary Security Conferentie was, met het motto #doable, gericht op
het omzetten van dialoog in concrete acties. Hierbij was specifieke aandacht voor
Irak, het Tsjaad-meer, Mali en de Cariben.

Mede dankzij het Planetary Security Initiative zijn sinds het organiseren van de eerste
conferentie in 2015 klimaat-gerelateerde veiligheidsrisico’s hoger op de nationale
en internationale agenda’s komen te staan en nieuwe interdisciplinaire samenwerkingen
tot stand gekomen. Ook zijn nieuwe netwerken gecreëerd die spelers zullen blijven
verbinden. Een voorbeeld is de «International Military Council on Climate and Security»
(IMCCS). Dit initiatief van enkele denktanks, gelanceerd tijdens de laatste Planetary
Security Conferentie, beoogt onder anderen militairen van over de hele wereld bijeen
te brengen met het doel beleidsvorming, communicatie en coördinatie op het gebied
van klimaat en veiligheid te bespoedigen.

The Hague Declaration on Planetary Security

Tijdens de conferentie werd de voortgang besproken van de «The Hague Declaration on
Planetary Security», die in 2017 werd gelanceerd. Namens Nederland is deze verklaring
onderschreven door de Minister van Buitenlandse Zaken. Met de Kamerbrief Inzet Planetary Security (Kamerstuk 31 793, nr. 184) hebben wij uw Kamer geïnformeerd over de Nederlandse acties in dit verband.

Tijdens de conferentie werd geconstateerd dat twee van de vier doelen van de verklaring
al zijn behaald, te weten: het creëren van een coördinerende structuur voor klimaat
en veiligheid binnen de Verenigde Naties en de ondersteuning van een gezamenlijke
risicobeoordeling in de Tsjaadmeer-regio. Ook op de overige vier actiesporen van de
verklaring is voortgang geboekt.1 Zo wordt op het vlak van klimaat- en conflictsensitieve ontwikkeling in Mali een
«decision support tool» ontwikkeld en worden lokale leiders ondersteund bij het formuleren
van antwoorden op klimaat-gerelateerde (veiligheids-)vraagstukken, zoals toenemende
water- en landschaarste en daarmee gepaard gaande spanningen tussen bevolkingsgroepen.

Voor vraagstukken op het snijvlak van klimaat en veiligheid in stedelijke gebieden
was er relatief minder aandacht. Voortgang op dit gebied is vooral te danken aan bilaterale
en multilaterale projecten en programma’s, zoals de Nederlandse samenwerking in de
Mozambikaanse havenstad Beira. Samen met het stadsbestuur wordt in Beira gewerkt aan
het tegengaan van overstromingen en het bevorderen van klimaatbestendige en inclusieve
stadsontwikkeling. In het kader van het laatste actiespoor, gericht op duurzame waterstrategieën
in Irak, wordt Irak door Nederland en anderen ondersteund bij het actualiseren van
de nationale waterstrategie en het verbeteren van de precaire watersituatie in met
name het zuiden van Irak.

Formulering concrete acties in de vier regio’s van aandacht

In 27 workshops en speciale sessies werd toegewerkt naar concrete acties in de eerder
genoemde regio’s van aandacht. Aangedragen oplossingen liepen sterk uiteen. Deze lagen
bijvoorbeeld op het vlak van het verbeteren van voorspellende modellen, het delen
van informatie, het versterken van multidisciplinaire analyses en meer milieubewuste
inkoop door defensieorganisaties.

Actieplannen voor zowel de Caribische regio als de Tsjaadmeer-regio werden gepresenteerd
en besproken. In meerdere sessies werd ingezoomd op de situatie in Mali, waarbij ook
lokale leiders uit Centraal-Mali aangaven hoe verbeterd beheer van schaarse natuurlijke
hulpbronnen kan helpen bij het verminderen van spanningen in de regio. Suggesties
voor actie op het gebied van klimaat en veiligheid in Irak lagen onder meer op het
terrein van waterbeheer en voedselzekerheid. Daarbij werd het belang van diversificatie
van economische activiteiten en de rol van de landbouw benadrukt.

Geopolitiek van de energietransitie

De geopolitiek van de energietransitie was een nieuw onderwerp dit jaar. Directeur-Generaal
Adnan Z. Amin van het International Renewable Energy Agency (IRENA) presenteerde het
rapport «A New World: The Geopolitics of the Energy Transformation». Dit rapport analyseert
de geopolitieke gevolgen van het groeiende gebruik van hernieuwbare energiebronnen.
Tijdens de sessie werd ingegaan op de risico’s en kansen van deze transitie. Zowel
door de betrokkenheid bij de totstandkoming van het rapport als door de discussie
op de Planetary Security Conferentie heeft Nederland laten zien dat het belang hecht
aan dit onderwerp en hier internationaal aandacht voor vraagt.

Vervolg Planetary Security Initiative

Minister Blok en Minister Kaag namen beide deel aan de conferentie en onderstreepten
het belang van multidisciplinaire samenwerking, het gebruik van nieuwe technologieën
en de noodzaak om de relatie tussen klimaat en veiligheid te blijven adresseren. Met
de resultaten die Nederland via het Planetary Security Initiative heeft bereikt als
vertrekpunt, zal het kabinet via multilaterale fora, eigen activiteiten en ondersteuning
van kennisopbouw actief blijven bijdragen aan het verminderen van klimaat-gerelateerde
veiligheidsrisico’s. Dat is ook direct in het belang van onze veiligheid.

Zoals aangegeven in bovengenoemde Kamerbrief (Kamerstuk 31 793, nr. 184) was de afgelopen Planetary Security Conferentie de laatste van een serie van vier.
Mede door het Planetary Security Initiative en de serie conferenties is er brede aandacht
voor de relatie tussen klimaat en veiligheid en is een impuls gegeven aan de ontwikkeling
van kennis, het voorspellend vermogen en interventiestrategieën om klimaat-gerelateerde
veiligheidsrisico’s tijdig te identificeren en te voorkomen.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
S.A. Blok

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
S.A.M. Kaag