Brief regering : Verslag van een werkbezoek aan Sint Maarten, Saba, Sint Eustatius en Bonaire van 6 t/m 10 januari 2019

Nr. 41 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 februari 2019

Van 6 tot en met 10 januari 2019 bracht ik een bezoek aan Sint Maarten, Saba, Sint
Eustatius en Bonaire. De eilanden van Caribisch Nederland bezocht ik samen met de
Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De Minister van Infrastructuur
en Waterstaat (IenW) die ook zou deelnemen, heeft in verband met de situatie op de
Waddeneilanden, die was ontstaan door de overboord geslagen containers van de Mediterranean
Shipping Company Zoë, haar bezoek aan Caribisch Nederland moeten uitstellen. Zij zal
zo spoedig mogelijk een nieuw moment voor haar bezoek inplannen.

Zondag 6 januari heb ik met de Gouverneur van Sint Maarten gesproken over de actuele
politieke situatie op Sint Maarten en heb ik in informele setting de Nederlandse leden
van de IPKO delegatie ontmoet. Met de Minister-President van Sint Maarten heb ik op
maandag 7 januari gesproken over de ontwikkelingen op Sint Maarten en het herstel
van de luchthaven in het bijzonder. In dat gesprek heb ik de Minister-President verzocht
om een spoedig besluit te nemen op het financieringsvoorstel dat op 5 november 2018
door de leden van de stuurgroep van het trustfonds onder voorwaarden werd goedgekeurd.
De voorwaarden behelzen de integriteit van en posities in het management en de raad
van toezicht van de luchthaven, het aantrekken van internationale expertise en doorlichting
van de corporate governance en opvolging van aanbevelingen daaruit. Met het voorstel
is in totaal 100 miljoen dollar gemoeid; de helft in de vorm van een lening door de
Europese Investeringsbank en de andere helft in de vorm van een schenking uit het
trustfonds aan de regering van Sint Maarten. Voor vertrek naar Saba heb ik kennis
gemaakt met de directeur van WinAir en een rondleiding gekregen in het hoofdkantoor
dat door de orkaan Irma ernstig beschadigd was en waarvan het herstel in afronding
is.

Na de ontvangst op Saba door de gezaghebber op maandag 7 januari op de luchthaven
heb ik de in verbouwing zijnde terminal en de gerenoveerde start- en landingsbaan
bezichtigd. Tijdens de opening van een gedeelte van de terminal heb ik de goede samenwerking
tussen het eilandsbestuur en het Ministerie van IenW benadrukt. De financiering van
dit project is door het Ministerie van IenW mogelijk gemaakt. In 2019 verwacht Saba
klaar te zijn met alle verbouwingswerkzaamheden aan de terminal. Daarmee is het vliegveld
klaar voor de toekomst. Namens de Minister van IenW heb ik vervolgens een openingshandeling
verricht voor de bouw van een fabriek om drinkwater te bottelen. Met het bottelen
wil het openbaar lichaam op een milieuvriendelijke manier drinkwater kunnen distribueren.
Het gebotteld water kan ook aanzienlijk goedkoper worden omdat met grotere flessen
gewerkt gaat worden. Saba kan met de bottelfabriek er voor zorgen dat er altijd voldoende
voorraad beschikbaar is, zodat in geval van een orkaan ook dan betrouwbaar drinkwater
beschikbaar is. Dit past ook in het beleid om door diverse maatregelen de afhankelijkheid
van Saba te verminderen. Tijdens de openingshandeling heb ik Saba gecomplimenteerd.
Door de constructieve samenwerking met het Ministerie van IenW is de drinkwatervoorziening
op Saba aanzienlijk verbeterd, zowel kwalitatief als kwantitatief. Namens de Minister
van IenW heb ik ook financiering van een kleine tankwagen toegezegd. Daarmee kan het
gebottelde water worden vervoerd.

Tijdens de werklunch is de voortgang van het havenproject gepresenteerd en besproken.
De zeehaven die door de orkanen Irma en Maria ernstig beschadigd raakte, wordt onder
leiding van Saba en met ondersteuning vanuit het Ministerie van IenW hersteld en uitgebreid.
Daarmee kan ook een impuls gegeven worden aan het toerisme en de economische ontwikkeling.
Hiervoor is 15 miljoen euro uit de wederopbouwmiddelen en 12,5 miljoen euro uit de
regio enveloppe beschikbaar. Saba draagt zelf 1 miljoen USD bij. De aanbesteding vindt
naar verwachting na de komende zomer plaats. De haven heb ik na deze presentatie bezocht.
Vervolgens heb ik de afvalrecyclingplant bezocht, die het zwaar te verduren heeft
gehad met de orkanen. Met de wederopbouwmiddelen is een afvalverbrandingsinstallatie
aangeschaft die milieuvriendelijker en veiliger is in gebruik.

Diezelfde middag is de Staatssecretaris van SZW door de gezaghebber op de luchthaven
ontvangen. Zij heeft in het kader van armoedebestrijding een huisbezoek gebracht en
de Daycare bezocht. Ook een bezoek aan het gerenoveerde medical center stond op het
programma. De Staatssecretaris van SZW en ik hebben gezamenlijk de dag afgesloten
met een bijeenkomst waar wij hebben gesproken met inwoners en stakeholders uit het
sociale en fysieke domein en het bedrijfsleven.

Op 8 januari hebben de Staatssecretaris en ik een gesprek met het Bestuurscollege
en een gesprek met de Eilandsraad gevoerd. Tijdens beide gesprekken heeft de Staatssecretaris
van SZW de inzet van het kabinet uiteengezet ten aanzien van het ijkpunt bestaanszekerheid.
De stappen die dit kabinet heeft gezet zijn nadrukkelijk eerste stappen. Naast de
inkomstenkant is het zaak ook maatregelen te nemen op de uitgavenkant. De kosten voor
levensonderhoud zijn hoog. Om die reden heb ik bekend gemaakt dat vanuit het Ministerie
van BZK al in 2019 voor de sociale huisvesting middelen worden vrijgemaakt om door
middel van de verhuurdersbijdrage in de matiging van huurlasten te voorzien. Over
de voortgang van het dossier sociale woningbouw in Caribisch Nederland heb ik uw Kamer
bij brief van 17 januari1 jongstleden geïnformeerd. Conform de motie Van der Graaf c.s.2 zal het kabinet beide Kamers in een voortgangsrapportage voor de zomer van 2019 informeren
over de stappen die moeten worden gezet om een norm voor het sociaal minimum te kunnen
vaststellen. In het gesprek met het bestuurscollege hebben wij afgesproken de gesprekken
over het «Saba Package» te vervolgen met als doel voor de zomer een overeenkomst tussen
het openbaar lichaam en de rijksoverheid te tekenen waarin we onderlinge afspraken
maken over de verdere ontwikkeling van Saba de komende jaren. De Staatssecretaris
en ik hebben na afloop van de bijeenkomst met het Bestuurscollege samen met de gezaghebber
de overeenkomst BES(t)4Kids getekend. Deze overeenkomst, die ook mede namens de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs
en Media wordt gesloten, heeft tot doel om de kinderopvang en de voor- en naschoolse
voorzieningen in Caribisch Nederland veilig, van goede kwaliteit, toegankelijk en
betaalbaar voor alle kinderen te laten zijn. BES(t)4Kids is een goed voorbeeld van
integrale samenwerking tussen het openbaar lichaam en de verschillende betrokken ministeries.

Op Sint Eustatius hebben we, na door de regeringscommissaris en zijn plaatsvervanger
ontvangen te zijn, gesproken met het stafteam van de regeringscommissaris, medewerkers
van het openbaar lichaam en van de Rijksdienst Caribisch Nederland.

Aansluitend hebben we verschillende locaties op het eiland bezocht. Zo bezocht ik
de locatie waar op professionele wijze het afval van Sint Eustatius gescheiden en
verwerkt wordt. Bij de luchthaven heb ik de gevolgen van de kusterosie met eigen ogen
kunnen waarnemen en een toelichting gekregen op de plannen om de erosie tegen te gaan.
De aanpak van de erosie vraagt om een samenhangende benadering waarbij het bijvoorbeeld
ook gaat om het opvangen van regenwater ten behoeve van de landbouw. Bij de wijk Cherry
Tree is een symbolische opening verricht voor de aanleg van nieuwe wegen in de wijk.
Die werkzaamheden zijn inmiddels gestart. De Staatssecretaris van SZW heeft in het
kader van armoedebestrijding enkele huisbezoeken afgelegd. Gezamenlijk hebben wij
een bezoek gebracht aan Daughters of the King en hebben wij ons bij Stuco (Sint Eustatius
Utility Company) laten informeren over de bedrijfsvoering, water- en elektriciteitstarieven
en de uitdagingen waar Stuco voor staat. De dag is afgesloten met gesprekken met vertegenwoordigers
van de ambtenarenvakbond WICSU, de maatschappelijke raad van advies en de Statia Business
Association.

Op 9 januari hebben we gesproken met de regeringscommissaris en zijn plaatsvervanger.
De regeringscommissaris heeft ons geïnformeerd over actuele ontwikkelingen en de voortgang
van de verschillende projecten. In de volgende voortgangsrapportage bericht ik uw
Kamer daar nader over. Tevens hebben we gesproken over de verkiezingen voor het kiescollege
Eerste Kamer. De Staatssecretaris van SZW heeft de inzet van het kabinet ten aanzien
van het ijkpunt bestaanszekerheid ook aan de regeringscommissaris uiteengezet. Na
afloop van het gesprek is met de regeringscommissaris ook op Sint Eustatius de overeenkomst
Bes(t)4Kids getekend.

Ter afsluiting van het bezoek aan Sint Eustatius heb ik namens de Minister van IenW
een inlichtingensessie geopend voor geïnteresseerde aannemers voor de bouw van een
nieuwe verkeerstoren en terminal van de luchthaven. Tevens heb ik een maquette van
de nieuwe terminal onthuld. Het project zal in 2020 zijn afgerond.

Het programma op Bonaire startte op 9 januari met een ontvangst van de gezaghebber
die de Staatssecretaris van SZW en mij vergezelde bij een bezoek aan cultureel centrum
Park Magazina di Rei. In dit cultuurpark en onderwijsleerbedrijf kunnen inwoners en
toeristen kennismaken met het rijke culturele erfgoed dat Bonaire kent. De Staatssecretaris
van SZW heeft in het kader van armoedebestrijding aansluitend een bezoek gebracht
aan enkele wijken, gesproken met inwoners en in het kader van gezond en veilig werken
een bezoek gebracht aan Global Solar Trading. Samen met de Staatssecretaris van SZW
heb ik een bezoek gebracht aan kinderopvanginstelling Hardin di Chikitin en heb ik
namens de Minister van IenW samen met de gezaghebber de gerenoveerde pieren in Kralendijk
geopend. Met door IenW beschikbaar gestelde middelen zijn, door goede samenwerking
tussen het openbaar lichaam, het Ministerie van IenW en het havenbedrijf Amsterdam,
de pieren hersteld. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door een Nederlandse aannemer,
met een grote inbreng van lokale bedrijven. Gezamenlijk hebben we ook een locatie
bezocht waar FCB is gestart met het bouwen van een eerste tranche van in totaal 500
nieuwe sociale woningen en ter plekke de gelegenheid gehad met een bewoner van een
bestaande woning te spreken. Voordat een ontvangst plaatsvond in de ambtswoning van
de gezaghebber met een brede samenstelling uit het maatschappelijk middenveld van
Bonaire, hebben de Staatssecretaris en ik gesproken met de consumentenorganisatie
Unkobon.

Op de ochtend van 10 januari heeft de Staatssecretaris van SZW gesprekken gevoerd
met medewerkers van de SZW unit van de Rijksdienst Caribisch Nederland. Parallel daaraan
ben ik nader geïnformeerd over de werkzaamheden van de stuurgroep haven Bonaire en
de stuurgroep brandstof. De stuurgroep haven heeft tot doel, naast de realisatie van
de herstelwerkzaamheden van de pieren in Kralendijk, om te komen tot een professionalisering
van het havenbedrijf Bonaire en het realiseren van een nieuwe vrachthaven. Het openbaar
lichaam streeft er naar een nieuwe vrachthaven te realiseren om de overlast van aanlanden
en vervoeren van containers door Kralendijk weg te nemen. In deze stuurgroep die wordt
voorgezeten door de gezaghebber participeren naast het openbaar lichaam de ministeries
van IenW en BZK en het havenbedrijf Amsterdam. De stuurgroep brandstof heeft tot doel
te komen tot een duurzaam geborgde brandstofvoorziening op Bonaire, onder meer van
belang voor de elektriciteitsvoorziening en de luchtvaart. In deze stuurgroep die
ook wordt voorgezeten door de gezaghebber van Bonaire, participeren de ministeries
van IenW, EZK en BZK. Vanuit de regio enveloppe is 5 miljoen euro beschikbaar om een
duurzame oplossing te faciliteren. Beide stuurgroepen laten zien dat met gezamenlijk
optreden resultaten kunnen worden geboekt. De stuurgroep Bonaire International Airport
(BIA) is 10 januari jl. opgericht. De stuurgroep heeft als doel de aandeelhouder,
het openbaar lichaam, te adviseren om te komen tot een toekomst bestendige luchthaven.
In deze stuurgroep nemen deel de gezaghebber van Bonaire, de verantwoordelijk gedeputeerde,
de CEO van BIA, DC ANSP (Dutch Caribbean Air Navigation Service Provider) en de ministeries
van BZK en IenW.

Tijdens bijeenkomsten met het Bestuurscollege en de Eilandsraad is constructief gesproken
over diverse onderwerpen. In de bijeenkomsten is door de leden van het Bestuurscollege
en de Eilandsraad de positieve ontvangst van het bestuursakkoord herbevestigd. De
Staatssecretaris van SZW heeft aangegeven onder de indruk te zijn van alles wat zij
heeft gezien en de aanpak ten aanzien van het ijkpunt bestaansminimum uiteengezet.
Armoedebestrijding vraagt om samenhangende maatregelen op het terrein van de inkomstenkant,
economische ontwikkeling en het verlagen van de kosten van het levensonderhoud. Zij
heeft herhaald dat de maatregelen die het kabinet heeft gezet een eerste stap zijn
en dat zij streeft naar het vaststellen van een ijkpunt bestaansminimum en eventuele
verdere maatregelen om de armoede verder te bestrijden.

In aanwezigheid van vertegenwoordigers van onder meer natuurbeschermingsorganisaties
als het WNF en Stinapa, het lokale toerismebureau en ondernemers hebben we ons tijdens
een boottocht nader laten informeren over de gezondheid van de koraalriffen rondom
Bonaire en het belang daarvan voor de economie. Tijdens deze boottocht is mij een
brief van het WNF aan de Minister van IenW overhandigd waarin wordt opgeroepen tot
een integraal koraal actieplan. De oproep in deze brief, die zo spoedig mogelijk door
de Minister van IenW beantwoord wordt, wordt ondersteund door diverse andere organisaties
als de Kamer van Koophandel en Stinapa (Stichting Nationale Parken Bonaire). Het bezoek
aan Bonaire werd afgesloten met een gesprek tussen de Staatssecretaris van SZW en
vertegenwoordigers van BBE (Bonaire Business and Employers Association), BONHATA (Bonaire
Hotel and Tourism Association) en BHG (Bonaire Hospitality Group).

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
R.W. Knops