Brief regering : Verslag van een werkbezoek aan Bonaire, Curaçao en Aruba van 20 t/m 25 januari 2019

Nr. 40 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 februari 2019

Mede namens de Minister-President informeer ik u over het werkbezoek dat ik van 20
tot en met 25 januari 2019 bracht aan achtereenvolgens Bonaire, Curaçao en Aruba.
Dit bezoek stond vooral in het teken van economische samenwerking en ontwikkeling.
Daarnaast was er ruim aandacht voor uitdagingen in de rechtshandhavingsketen. Tijdens
mijn bezoek aan Curaçao hebben de Minister-President en ik deelgenomen aan de investeringsconferentie
Bon Bini for Business, waar 60 ondernemers van 45 Nederlandse bedrijven 70 Curaçaose
counterparts hebben ontmoet en kansen verkenden om te investeren in Curaçao. Dit leverde
direct al een aantal concrete afspraken op. Tijdens dit bezoek is ook het Samenwerkingsconvenant
Groeistrategie Curaçao ondertekend door de ministers-presidenten van Nederland en
Curaçao. Deze overeenkomst is als bijlage bij deze brief gevoegd1. Aansluitend op het werkbezoek nam ik deel aan het Justitieel Vierpartijenoverleg
met Minister Grapperhaus op Aruba en aan de ceremonie op Dia di Betico.

Bonaire

Het werkbezoek begon met een kort verblijf op Bonaire. Daar spraken wij in goede sfeer
met het Bestuurscollege en de Eilandsraad over de uitvoering van het recent ondertekende
bestuursakkoord. Wij hebben daarbij de verwachting uitgesproken dat het bestuursakkoord
voor vertrouwen en stabiliteit zorgt. Dat vraagt ook aandacht voor de inbedding van
de recent aangestelde programmamanager in het eilandsbestuur. Wij hebben het belang
onderstreept van goed en stabiel bestuur en ondernemerschap als voorwaarde voor welvaart
en welzijn. Het bestuursakkoord bevat een toekomstgerichte agenda, ook voor de periode
na de eilandsraadsverkiezingen van 20 maart 2019. Tot slot hebben de gezaghebber van
Bonaire en de Minister-President het nieuwe gebouw van Qredits geopend en het 150e
krediet feestelijk uitgereikt aan een startende ondernemer.

Curaçao

Het werkbezoek aan Curaçao stond in het teken van economische samenwerking en de investeringsconferentie
Bon Bini for Business. Deze conferentie is door Curaçao in samenwerking met de Rijksdienst
voor Ondernemend Nederland (RVO) georganiseerd, ter ondersteuning van de Groeistrategie.
Het doel van de conferentie was het aantrekken van nieuwe investeerders die in Curaçao
kansen zien. De Minister-President en ik hebben tijdens de conferentie het belang
van ondernemerschap benadrukt voor Curaçao, waar de economie al twintig jaar rond
de nullijn zit. Ondernemerschap kan Curaçao ondersteunen bij het benutten van de economische
mogelijkheden die het land biedt. Houdbare overheidsfinanciën en een aantrekkelijk
ondernemersklimaat zijn daar onlosmakelijk mee verbonden.

In de gesprekken met Minister-President Rhuggenaath, de Raad van Ministers en de Statenleden
van Curaçao, hebben wij onder meer benadrukt dat de overheidsfinanciën van Curaçao
reden zijn voor grote zorg. Nederland is bereid Curaçao te ondersteunen bij het realiseren
van zijn ambities, maar Curaçao is verantwoordelijk voor het op orde krijgen van overheidsfinanciën.
Uiteraard waren de situatie in Venezuela en de gevolgen daarvan voor de Curaçaose
samenleving onderwerp van gesprek. Curaçao heeft een tweede bijstandsverzoek ingediend,
waarop ik met de collega’s van de betrokken departementen zo snel mogelijk met een
concreet aanbod wil reageren. De Minister-President heeft opnieuw zijn waardering
uitgesproken voor de samenwerking bij het verwerven en vervullen van de zetel die
het Koninkrijk der Nederlanden had in de VN Veiligheidsraad afgelopen jaar, en voor
de hulp die aan de Bovenwinden geboden is na de orkanen Irma en Maria.

Naast deze gesprekken hebben wij deelgenomen aan een interactieve bijeenkomst met
studenten, jonge ondernemers, hulpverleners en kunstenaars. Een rondleiding door de
wijken Otrobanda en Pietermaai gaf een goede indruk van de ontwikkeling en het potentieel
van deze delen van de historische binnenstad van Willemstad. Ook hebben wij met de
partners in de rechtshandhavingsketen gesproken over de uitdagingen, die extra reliëf
krijgen door de situatie in Venezuela en de gevolgen hiervan voor Curaçao. Wij benadrukten
in dat gesprek ook het belang van goed (beroeps)onderwijs en de aansluiting met de
arbeidsmarkt. De zogeheten «sociaal vormende training (SVT)» voor risicojongeren,
uitgevoerd door het Ministerie van Defensie, ligt momenteel stil. Besproken werd dat
dit traject een doorstart moet maken in samenwerking met het lokale bedrijfsleven.

Samenwerkingsconvenant Groeistrategie Curaçao

Curaçao heeft gevraagd om technische bijstand bij het uitvoeren van de Groeistrategie.
Deze strategie, gemaakt en vastgesteld door het land Curaçao, is bedoeld om de economie
de komende jaren te stimuleren en het overheidsapparaat en de overheidsfinanciën weer
op orde te krijgen. Nederland heeft met het tekenen van het convenant afgesproken
expertise te leveren op het terrein van veranderingsprocessen die samenhangen met
de uitvoering van de Groeistrategie. Ook op andere beleidsterreinen is Nederland bereid
op verzoek ondersteuning te bieden bij de invulling van een aantal kritische functies
binnen het overheidsapparaat van Curaçao. Tot slot zullen Nederland en Curaçao in
onderling overleg mogelijkheden voor verdere economische samenwerking binnen het Koninkrijk
onderzoeken en zal Nederland kennis en expertise bieden bij projecten ter verbetering
van het beheer van het overheidsvastgoed en de professionalisering van het grondbeleid.
Omdat de Groeistrategie een meerjarig proces is, kunnen later eventuele aanvullende
behoeften aan ondersteuning en samenwerking samen verder worden uitgewerkt.

Aruba

Voor Aruba viel mijn werkbezoek in drie delen uiteen: het gezamenlijk bezoek met de
Minister-President, het Justitieel Vierpartijenoverleg en een meer regulier werkbezoek.

Gezamenlijk werkbezoek met Minister-President Rutte

Het werkbezoek aan Aruba hebben de Minister-President en ik gebruikt om op politiek-bestuurlijk
niveau te overleggen over een aantal actuele onderwerpen, waaronder de situatie in
Venezuela. Onverlet de verantwoordelijkheid van Aruba is Nederland bereid op verzoek
ondersteuning te bieden bij het omgaan met de gevolgen van de crisis in Venezuela.
Ook in Aruba zijn de overheidsfinanciën en met name de omvang van de overheidsschuld
reden voor grote zorg. Het nauwgezet opvolgen van de afspraken die zijn gemaakt rond
het financieel toezicht biedt een basis voor het noodzakelijke herstel.

De Minister-President heeft zich bereid verklaard mee te denken over het organiseren
van een handelsmissie naar Aruba, gericht op het verstevigen van economische activiteiten
buiten de dominante toeristische sector. Ook hier sprak de Minister-President in de
richting van het kabinet en de Statenleden zijn grote waardering uit voor de hulp
aan Sint Maarten na de orkanen Irma en Maria, vooral bij de opvang van nierdialysepatiënten,
en de samenwerking rond de VN-Veiligheidsraadszetel.

Justitieel Vierpartijenoverleg (JVO)

Na het vertrek van de Minister-President sloot ik met Minister Grapperhaus aan bij
het JVO, een halfjaarlijks overleg tussen de vier ministers van Justitie van de landen
van het Koninkrijk. In mijn bijzijn is onder andere gesproken over het weerbaarder
maken van de grenzen van het Koninkrijk. Op mijn initiatief is het «protocol inzake
de inzet van personeel vanuit de flexibel inzetbare pool Koninklijke Marechaussee»
ondertekend door de vier landen van het Koninkrijk. Dit protocol is opgenomen als
bijlage bij deze brief2. Het nieuwe protocol, dat voor onbepaalde tijd is overeengekomen en per 1 januari
2020 ingaat, schrijft voor dat de inzet van de Koninklijke Marechaussee in Sint Maarten,
Aruba en Curaçao hoofdzakelijk geënt is op de uitvoering van grens-gerelateerde politietaken,
hetgeen tot de primaire taken van de Koninklijke Marechaussee behoort. Het JVO stemde
daarnaast in met de herziene tekst van het «protocol inzake gespecialiseerde recherchesamenwerking»
tussen de landen van het Koninkrijk uit 2001. De herziene tekst is en marge van het
JVO ondertekend. Over de herziening van dit protocol wordt u separaat door de Minister
van Justitie en Veiligheid en mij geïnformeerd. Op uitnodiging van Minister Bikker
van Justitie, Veiligheid en Integratie van Aruba waren alle deelnemers van het JVO
aanwezig bij de officiële ingebruikname van de Metal Sharks van de Kustwacht op Aruba.

Werkbezoek Aruba

Tijdens mijn werkbezoek op Aruba heb ik een aantal projecten bezocht en een groot
aantal mensen gesproken.

Op uitnodiging van de Gouverneur en Minister Oduber van Ruimtelijke Ontwikkeling,
Infrastructuur en Milieu bezocht ik Parkietenbos, de afvaldump op Aruba. Naast een
bezoek aan de dump, werd ik door Minister Oduber en zijn staf geïnformeerd over het
transitieplan om te komen tot een meer beheersbare en duurzame oplossing voor afvalverwerking
op Aruba. Minister Oduber liet zien hoe hij deze problematiek aanpakt en op welke
manier een integrale aanpak kan werken, inclusief de inning van een afvalstoffenheffing.
We hebben besproken dat hij zijn eerder gelegde contacten met Bonaire aanhaalt, omdat
het niet alleen een oplossing kan zijn voor Aruba, maar omdat deze aanpak voor Bonaire
en mogelijk zelfs Sint Maarten bruikbare elementen kan bevatten, gelet op de vergelijkbare
uitdagingen op deze eilanden. Het zoeken van de samenwerking binnen het Koninkrijk
kan op deze terreinen van meerwaarde zijn.

Gezamenlijk met Minister-President Wever-Croes en Minister Croes van Sociale Zaken
en Arbeid heb ik middels een aantal bezoeken en presentaties inzicht gekregen in de
sociale problematiek op Aruba. Door een bezoek aan een aantal instellingen op dit
terrein, zoals een Orthopedagogisch Centrum en het kindertehuis Casa Cuna, heb ik
met eigen ogen kunnen zien hoe zeer gedreven professionals en vrijwilligers – ook
uit Nederland – hier onder soms moeilijke omstandigheden het verschil maken. Hoewel
er al heel veel op Aruba gebeurt binnen het Sociaal Crisisplan, is de uitdaging om
met de verschillende puzzelstukjes tot een geheel te komen. Onder andere hiertoe wordt
vanuit een deel van de restmiddelen van het Fondo desaroyo Aruba (FDA) de inzet van UNICEF voor het geven van technische assistentie gefinancierd.

Op de Vertegenwoordiging van Nederland in Oranjestad heb ik de duizendste DigiD code
uitgereikt die op Aruba werd uitgegeven. Sinds januari 2018 is het mogelijk om op
Aruba een DigiD aan te vragen. In het afgelopen jaar is er op Aruba 1.000 keer gebruik
gemaakt van deze mogelijkheid. Met een DigiD is het mogelijk voor mensen met de Nederlandse
identiteit die op Aruba wonen om digitaal zaken te doen met de Nederlandse overheid.
Zo kan worden ingelogd op websites van de Nederlandse overheid en in de zorg. Steeds
meer Nederlandse overheidsorganisaties gebruiken DigiD voor de toegang tot hun dienstverlening
via internet.

Tenslotte nam ik vrijdag 25 januari deel aan de ceremonie-protocollaire bij de start
van Dia di Betico, één van de belangrijkste officiële Arubaanse feestdagen.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.W. Knops