Brief regering : Prevalentieonderzoek huiselijk geweld en kindermishandeling

31 015
Kindermishandeling

Nr. 207 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT EN VOOR RECHTSBESCHERMING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 februari 2019

Hierbij bieden wij u de inhoudelijke deelonderzoeken en de synthese aan die samen
het Prevalentieonderzoek huiselijk geweld en kindermishandeling vormen. Naast deze
onderzoeken zijn in dit kader ook enkele voorstudies verricht, die op de website van
het WODC gepubliceerd worden.

De bijgevoegde deelonderzoeken naar prevalentie zijn:

1. Scholierenonderzoek Kindermishandeling 2016, Schellingerhout, R. en C. Ramakers (2017)1.

2. NPM 2017: Nationale prevalentiestudie mishandeling van kinderen en jeugdigen, Alink,
ea. (2018)2.

3. Slachtofferschap van huiselijk geweld. Prevalentieonderzoek naar de omvang, aard,
relaties en gevolgen van slachtoffer- en plegerschap, Eijkern, L. van, ea. (2018)3. Prevalentie van huiselijk geweld in een online huishoudpanel versus een aselecte
personensteekproef: Een vergelijking tussen LISS en CBS, Lauret, C., e.a. (2018)4.

4. Prevalentieschatting huiselijk geweld en kindermishandeling met vangst-hervangstmethoden
onderzoeksverslag, Van der Heijden e.a. (2019)5.

5. Plegers van partnergeweld en kindermishandeling: verschillen, overeenkomsten en overlap,
Woicik e.a. (2019)6.

6. Synthese onderzoek7.

Het gedegen onderzoek door het WODC, met ruim tien andere onderzoeksinstellingen, heeft actuele schattingen opgeleverd over hoe vaak huiselijk geweld
en kindermishandeling voorkomt in Nederland. De tot nog toe beschikbare cijfers dateren
uit 2010 en 2011. In deze brief lichten we een aantal van de belangrijkste bevindingen
uit het prevalentieonderzoek toe.

Huiselijk geweld

Uit het onderzoek naar huiselijk geweld komt naar voren dat in een periode van 5 jaar
in totaal 747.000 mensen van 18 jaar of ouder slachtoffer zijn geweest van minstens
één incident fysiek en/of seksueel geweld. Dit betreft 5,5% van de Nederlandse bevolking
van 18 jaar en ouder.

Het gaat hierbij om geweld dat werd gepleegd door iemand uit de (brede) huiselijke
kring, zoals een (ex)partner maar ook huisvrienden. Daarvan hebben tenminste 97.000
vrouwen en 27.000 mannen structureel te maken met fysiek en/of seksueel geweld.

Partner- of ex-partnergeweld is het grootste deel van huiselijk geweld tegen volwassenen,
namelijk in 56% van het gerapporteerde geweld. Overig huiselijk geweld wordt gepleegd
door anderen uit de huiselijke en/of familiekring, zoals huisvrienden, broers en zussen.

Kindermishandeling

Tenminste 90.000 tot 127.000 kinderen van 0 tot 17 jaar zijn jaarlijks slachtoffer
van tenminste één vorm van kindermishandeling. Dit is ongeveer 3% van alle kinderen.
Naast fysieke en emotionele mishandeling vallen hieronder ook gevallen van ernstige
verwaarlozing. De grootste groep kinderen heeft te maken met ernstige verwaarlozing.

Bij 96% van alle mishandelde kinderen gaat het om mishandeling door een biologische
ouder. Bijna 30% van de kinderen die slachtoffer zijn, heeft te maken met meer dan
één vorm van kindermishandeling.

Samenloop huiselijk geweld en kindermishandeling

Er is voor het eerst ook onderzoek gedaan naar de samenloop van huiselijk geweld en
kindermishandeling. Dit is op verschillende manieren gemeten en hieruit blijkt dat
bij 2,5 procent van alle scholieren (12 – 17 jarigen) sprake is van samenloop van
fysiek geweld tussen de ouders en kindermishandeling. Wanneer wordt uitgegaan van
de totale groep kinderen die slachtoffer was van kindermishandeling dan kwam samenloop
met ander huiselijk geweld relatief het meest voor onder de groep kinderen die slachtoffer
was van emotionele mishandeling (65%). Deze werd gevolgd door de groep die slachtoffer
was van fysiek geweld (53%), fysieke verwaarlozing (37%) en tot slot de kinderen die
slachtoffer waren van seksueel misbruik (28%).

Conclusie

De onderzoekers houden bij de vergelijking door de tijd enige slagen om de arm, doordat
de vorige en huidige metingen niet in alle opzichten goed met elkaar vergelijkbaar
zijn. Zij concluderen dat er geen aanwijzingen zijn voor een stijging in de prevalentie
van huiselijk geweld en kindermishandeling en dat er indicaties zijn dat zich een
daling kan hebben ingezet.

Reactie

De cijfers tonen aan dat huiselijk geweld en kindermishandeling nog altijd een van
de grootste geweldsproblemen is in Nederland. Ook in impact gaat het om één van de
grootste geweldsvraagstukken van onze samenleving. Het gaat immers om geweld in de
omgeving waar iedereen zich veilig zou moeten voelen.

Deze uitkomsten bevestigen de noodzaak om onverminderd in te zetten op de aanpak van
huiselijk geweld en kindermishandeling met het programma «Geweld hoort nergens thuis»
dat in april vorig jaar van start is gegaan (Kamerstukken 28 345, 31 015 en 34 907, nr. 185). Bij huiselijk geweld en kindermishandeling gaat het vaak om problematiek die intergenerationeel
wordt overgedragen. Daarom is het belangrijk om het patroon van geweld te doorbreken,
zodat op de langere termijn de prevalentieschattingen dalen. Dit vraagt om blijvende
inzet van ons en van alle partijen die rond een gezin het verschil kunnen maken.

Het alert zijn op signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling, het weten wat
je met dergelijke signalen kunt doen en het vervolgens overgaan tot handelen is van
groot belang om dit probleem aan te pakken.

Daarom starten wij als onderdeel van het programma «Geweld hoort nergens thuis» morgen
een publiekscampagne, «Het houdt niet op, totdat je iets doet». In deze campagne worden
omstanders voorgelicht over wat zij kunnen doen wanneer zij zorgen hebben over huiselijk
geweld en kindermishandeling. Hier zien wij nog een opgave. Dit blijkt ook uit een
flitspeiling die onlangs voor de campagne is uitgevoerd naar het handelen bij vermoedens
van kindermishandeling. Bijna vier op de tien Nederlanders van 18 jaar en ouder hebben
weleens kindermishandeling vermoed. Drie op de tien van degenen die kindermishandeling
vermoedden, bespraken hun vermoedens alleen met hun partner of spraken hier helemaal
(nog) niet over.

Het vervolg

De rapporten die wij u hierbij aanbieden bevatten naast de prevalentiecijfers onder
andere inzicht in de aard van het geweld, risicofactoren en verschillen tussen mannen
en vrouwen. De uitkomsten en aanbevelingen betrekken wij bij de inzet om geweld eerder
en beter in beeld te krijgen en geweld te stoppen en duurzaam op te lossen.

Voor de toekomst vinden wij het van belang dat er frequenter onderzoek wordt gedaan
naar de prevalentie van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hierbij wordt ingezet
op vergelijkbaarheid met eerdere onderzoeken, zodat er over de tijd gekeken kan worden
naar trendontwikkelingen. Dit is ook in lijn met de aanbevelingen uit het syntheseonderzoek.
Wij hebben aan de onafhankelijke onderzoekadviescommissie Geweld hoort nergens thuis
gevraagd om met een voorstel te komen hoe onderzoek naar huiselijk geweld en kindermishandeling
in de toekomst vormgegeven kan worden.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
H.M. de Jonge

De Minister voor Rechtsbescherming,
S. Dekker