Brief regering : EU-conceptmandaten voor onderhandelingen met de VS

Nr. 60 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 februari 2019

Op vrijdag 18 januari 2019 publiceerde de Europese Commissie twee voorstellen voor
een mandaat om met de Verenigde Staten te onderhandelen. Het gaat om een (1) concept-mandaat
voor onderhandelingen over een handelsakkoord beperkt tot tariefverlaging voor industriële
goederen, inclusief visserij, en een (2) concept-mandaat voor onderhandelingen over
een akkoord over erkenning van elkaars conformiteitsbeoordeling.1 Met deze concept-mandaten geeft de Commissie vervolg aan de verklaring tussen president
Trump en voorzitter van de Europese Commissie Juncker van 25 juli 2018.2 De Commissie poogt met onderhandelingen met de VS de economische en politieke banden
met de VS te versterken. Ook zijn deze onderhandelingen een middel om verdere escalatie
van het handelsconflict te voorkomen.

Het Roemeense voorzitterschap voorziet een snelle behandeling door de Raad en een
eerste politieke bespreking tijdens de informele Raad Buitenlandse Zaken Handel van
22 februari 2019. Om uw Kamer zo snel mogelijk te informeren en om in Brussel een
door het Nederlandse parlement gedragen positie te kunnen innemen, heeft het kabinet
ervoor gekozen om uw Kamer ditmaal met een reguliere Kamerbrief te informeren over
beide mandaten in plaats van met het gebruikelijke BNC-fiche. In deze Kamerbrief geef
ik een korte appreciatie van de mandaten met de voorgestelde Nederlandse inzet. Ik
geef uw Kamer in overweging om deze Kamerbrief te agenderen op het Algemeen Overleg
van 5 februari 2019.

1. Aanbeveling voor een besluit van de Raad houdende machtiging tot het openen van
onderhandelingen over een handelsakkoord met de VS met als doel eliminatie van tarieven
voor industriële goederen

Doel van het eerste concept-mandaat voor onderhandelingen met de VS over een handelsakkoord
is de afschaffing van tarieven op industriële goederen, inclusief visserij. Zowel
import- en exporttarieven, als andere kwantitatieve restricties vallen onder de reikwijdte
van dit mandaat. Het concept-mandaat laat de ruimte om rekening te houden met gevoelige
producten aan Amerikaanse zijde, zoals auto’s en auto-onderdelen.

In het concept-mandaat staat dat de EU de onderhandelingen met de VS zal stopzetten
als de VS besluit om extra tarieven op EU-export in te stellen. Ook wordt in het concept-mandaat
gesteld dat de huidige Amerikaanse tarieven op staal- en aluminiumproducten uit de
EU ingetrokken moeten zijn voordat de onderhandelingen afgerond worden. Tot slot,
staat in het concept-mandaat dat de verplichtingen van de EU onder een toekomstig
tarievenakkoord komen te vervallen als de VS tarieven instelt op producten uit de
EU op basis van section 232 uit de Trade Expansion Act, section 301 (Trade Act, 1974) of op basis van vergelijkbare Amerikaanse wetten.

2. Aanbeveling voor een besluit van de Raad houdende machtiging tot het openen van
onderhandelingen over akkoord met de VS over conformiteitsbeoordeling

Doel van dit tweede concept-mandaat voor onderhandelingen met de VS over een akkoord
is om de wederzijdse handel te bevorderen door uitkomsten van elkaars conformiteitsbeoordeling
te erkennen. Met een akkoord over wederzijdse erkenning van conformiteitsbeoordelingen
kan een conformiteitsbeoordelingsinstantie in de EU ook op wettelijke eisen van de
VS testen, en andersom. Op dit moment leiden verschillende procedures in de EU en
de VS tot extra kosten en hoge administratieve lasten voor exporteurs. Afspraken over
conformiteitsbeoordelingen maken het makkelijker voor met name het mkb om naar de
VS te exporteren. In het concept-mandaat staat duidelijk dat de hoge beschermingsniveaus
in de EU en de VS gewaarborgd moeten blijven.

Nederlandse inzet

Nederland kijkt met een positieve en constructieve blik naar beide mandaten. Nederland
is voorstander van brede en ambitieuze EU-handelsakkoorden die tarifaire en non-tarifaire
handelsbarrières beslechten en bijdragen aan inclusieve, duurzame en klimaat-neutrale
economische groei. De voorliggende concept-mandaten leiden tot akkoorden die minder
ambitieus zijn dan Nederland graag zou zien. Deze inzet is op dit moment echter het
maximaal haalbare gezien de uiteenlopende standpunten van de EU en de VS.

Het kabinet ziet nog steeds de voordelen van een ambitieus en gebalanceerd handelsakkoord
tussen de EU en de VS. In een dergelijk akkoord dienen ook afspraken te komen over
duurzame ontwikkeling, klimaat en arbeid. Het kabinet blijft graag op een constructieve
wijze met de VS samenwerken, ook op handelspolitiek gebied. De VS heeft het afgelopen
half jaar een aantal handelspolitieke maatregelen genomen die het multilaterale handelssysteem
ondermijnen en de handelsrelatie met de EU schaden. De tarieven op staal- en aluminiumimport
zijn hier een voorbeeld van (Kamerstuk 33 625, nr. 259). We hebben een eeuwenoud partnerschap met de VS; daar hoort bij dat meningsverschillen
besproken worden (Kamerstuk 31 985, nr. 57). Daarom is het van groot belang met de VS in dialoog te blijven en waar mogelijk
de relatie te versterken. De bredere trans-Atlantische relatie is voor Nederland onverminderd
van grote strategische waarde, en handelspolitiek is hier een wezenlijk onderdeel
van. We blijven dan ook met de VS optrekken om gedeelde zorgen, zoals de wereldwijde
overcapaciteit op de staal- en aluminiummarkt, aan te pakken.

Zoals eerder aangegeven, lopen de ambities tussen de EU en de VS op dit moment te
ver uiteen om tot een breed en ambitieus akkoord te komen (Kamerstuk 35 000 XVII, C). Daarom kan Nederland deze beperkte benadering in dit geval steunen. Nederland deelt
de opvatting van de Commissie dat het van belang is de handelsrelatie met de VS te
versterken en te de-escaleren.

Onderhandelingen over een beperkt tarievenakkoord en een akkoord over conformiteitsbeoordelingen
zijn een gepast middel om op korte termijn met de VS tot een positieve handelsagenda
te komen.

Hoewel het economisch voordelig is om tarifaire en non-tarifaire handelsbelemmeringen
zoveel mogelijk weg te nemen, mag er geen afbreuk worden gedaan aan het Europese beschermingsniveau.
Nederland houdt daarom vast aan het uitgangspunt dat de toekomstige akkoorden geen
afbreuk mogen doen aan de Europese beschermingsniveaus ten aanzien van mens, dier,
plant en milieu en dat reguliere democratische besluitvormingsprocedures worden geëerbiedigd.

Transparantie en draagvlak zijn essentieel voor de uitvoering en verbetering van het
gemeenschappelijk handelsbeleid. Nederland zal zich ervoor inzetten dat de onderhandelingen
zo transparant mogelijk verlopen. Nederland verwelkomt de publicatie van de concept-onderhandelingsmandaten
door de Europese Commissie en is voorstander van het publiceren van de uiteindelijke
onderhandelingsmandaten zoals vastgesteld door de Raad. Om zo transparant mogelijk
te opereren is een impactstudie naar de effecten van het akkoord op de handel, werkgelegenheid,
gender en duurzame ontwikkeling van belang. Deze is op dit moment nog niet verricht
gezien de beperkte omvang van de mogelijke akkoord. Nederland zal de Commissie vragen
een dergelijke studie uit te voeren, zodra de onderhandelingen aanvangen.

Het EU-Hof heeft in Advies 2/15 over het EU-handelsakkoord met Singapore bepaald dat
afspraken over indirecte investeringen en over het mechanisme voor de beslechting
van geschillen tussen investeerders en staten buiten de exclusieve EU-bevoegdheden
vallen. De Europese Commissie heeft deze onderwerpen niet opgenomen in de concept-mandaten
voor de onderhandelingen met de Verenigde Staten. De Commissie stelt hiermee een zogenaamd
«EU-only» handelsakkoord voor. Nederland steunt deze inzet.

«EU-only» handelsakkoorden worden niet aan nationale parlementen van de lidstaten voorgelegd
voor ratificatie. Het kabinet hecht aan goede betrokkenheid van uw Kamer bij het handelspolitieke
beleid. Daarom zal het kabinet uw Kamer voorafgaand aan de RBZ Handel van 22 februari
en gedurende toekomstige onderhandelingen nauwgezet informeren.

Vermoedelijk zal het Europees parlement op afzienbare termijn ook een resolutie opstellen
om de onderhandelingen te sturen. Voorafgaand aan de sluiting van het uiteindelijke
akkoord is goedkeuring van het Europees parlement vereist. De Commissie zal derhalve
nadrukkelijk rekening houden met deze resolutie gedurende het onderhandelingsproces.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, S.A.M. Kaag