Brief regering : Reactie op het advies van Bureau ICT-toetsing over het project Maritiem Operatiecentrum (MOC) Kustwacht

Nr. 30 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 januari 2019

Hierbij stuur ik u, mede namens het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het
advies van Bureau ICT-toetsing (BIT) over het project Maritiem Operatiecentrum (MOC)
Kustwacht1 en mijn reactie daarop. De brief gaat eerst in op de context van de Kustwacht en
het project en bespreekt vervolgens het advies.

Context

De Kustwacht is een operationele organisatie die 24 uur per dag klaar staat voor hulpverlening,
crisisbeheersing en handhaving op de Noordzee. Zij voert deze taken uit vanuit het
Kustwachtcentrum in Den Helder. In de afgelopen jaren is de werkdruk sterk toegenomen,
zowel op handhavings- als hulpverleningsgebied. Dit wordt onder andere veroorzaakt
door de toename van bedrijvigheid op de hele Noordzee. De ondersteunende (IT-)middelen
van de Kustwacht zijn echter niet meegegroeid met de werkdruk. De Kustwacht werkt
met verouderde, losstaande systemen die zorgen voor extra belasting van het personeel,
juist tijdens crisissituaties.

De Kustwacht voert taken uit voor zes ministeries (Infrastructuur en Waterstaat, Justitie
en Veiligheid, Financiën, Economische Zaken en Klimaat, Landbouw Natuur en Voedselveiligheid,
Defensie). Er wordt daarbij intensief samengewerkt met negen rijksdiensten, de Koninklijke
Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) en zestien veiligheidsregio’s. De aansturing
van de organisatie gebeurt door de Raad voor de Kustwacht, waarin de deelnemende ministeries
zijn vertegenwoordigd onder voorzitterschap van Infrastructuur en Waterstaat als coördinerend
beleidsministerie. Defensie fungeert als eigenaar en beheerder.

Op 7 juli 2017 bent u door het Ministerie van Defensie en het Ministerie van Infrastructuur
en Milieu geïnformeerd dat het huidige Crisis- en Coördinatie Centrum (CCC) en Maritiem
Informatie Knooppunt (MIK) worden geïntegreerd in het MOC Kustwacht en de informatiesystemen
van de Kustwacht worden gemoderniseerd om de informatiepositie en beeldopbouw van
de Kustwacht te versterken, waardoor overheidsdiensten beschikken over geïntegreerde
informatie en kustwachttaken effectiever en efficiënter kunnen worden uitgevoerd (Kamerstuk
30 490, nr. 29). Het Ministerie van Defensie is als beheerder van de Kustwacht uitvoeringsverantwoordelijk
voor dit project. Het bestaat uit vier deelprojecten:

(1) vernieuwing van de operationele applicaties;

(2) vernieuwing van de werkplekdiensten en servercapaciteit;

(3) vernieuwing van de communicatiesystemen en sensoren;

(4) aanpassing van de huisvesting.

Het IT-deel van dit project zit vooral in de eerste twee deelprojecten en dat is wat
aan het BIT is voorgelegd. In de genoemde brief is aangegeven dat de nieuwe applicaties
«van de plank» zullen worden betrokken van de markt of van de overheid en dat deze
zullen worden geïntegreerd tot een samenhangend geheel. Die integratie is essentieel
voor een snelle en efficiënte incidentafhandeling, waarmee het toegenomen werkaanbod
het hoofd kan worden geboden. Het voorkomt dat Kustwachtpersoneel informatie uit de
ene applicatie handmatig moet overbrengen naar andere applicaties, met alle vertragingen
en kansen op fouten van dien. Integratie levert daarmee betere en snellere besluitvorming
op in crisissituaties. De noodzaak van deze verbetering in de informatievoorziening
heeft de toenmalige Minister van Infrastructuur en Milieu ook benoemd in haar reactie
op het rapport «Zorg tussen wal en schip» van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (Kamerstuk
30 490, nr. 28).

BIT-advies

Het BIT onderschrijft de noodzaak tot vernieuwing van de IT van de Kustwacht, maar
plaatst op een aantal punten zeer kritische kanttekeningen bij de wijze waarop dit
wordt doorgevoerd. Wij nemen die kritiek ter harte en hebben daarom besloten de aanpak
op een aantal essentiële punten te wijzigen. Zo worden de vijf applicaties niet in
één keer, maar gefaseerd vervangen. We beginnen bovendien niet met een maatwerk gebruikersinterface,
maar verwerven applicaties die met een eigen gebruikersinterface te bedienen zijn.
De mogelijkheden voor integratie bezien wij separaat, zonder dat dit de vervanging
tegenhoudt. Urgente knelpunten en verbetermogelijkheden voor de informatie-uitwisseling
met ketenpartners nemen we mee in dit traject. Tevens zijn hierbij in het kader van
projectsturing budgetten toegewezen aan de verschillende deelprojecten.

De eerste aanbeveling van het BIT betreft de wijze waarop de integratie van de applicaties
wordt vormgegeven. Hiervoor zoekt de Kustwacht aansluiting bij de manier waarop de
Koninklijke Marine sinds de jaren ’70 met succes deze vorm van integratie realiseert,
namelijk door de verschillende systemen en applicaties achter één gezamenlijke gebruikersinterface
(«bedieningspaneel») te plaatsen. Hiervoor kan de Guardion-software, die de Koninklijke
Marine daarvoor momenteel gebruikt, worden toegepast. Het BIT ziet risico’s bij deze
benadering en adviseert om de integratie op een andere wijze vorm te geven.

Om tegemoet te komen aan het BIT-advies zal bij de aanbesteding van de applicaties
als eis worden gesteld worden dat zij stand-alone zijn te gebruiken met een eigen
gebruikersinterface. De wijze van integratie zal later, via een zogenoemd proof of concept, dat wil zeggen het beproeven van de mate van integratie in een testopstelling, in
overleg met de Kustwacht nader worden bepaald. Als dat vertraging dreigt op te leveren,
kan altijd op stand-alone gebruik worden teruggevallen, zodat de integratie de vervanging
zelf niet tegenhoudt.

Het BIT beveelt ten tweede aan om de vervanging van de applicaties meer gefaseerd
te laten plaatsvinden en, ten derde, om vanaf 2019 jaarlijks resultaat op te leveren.
Wij nemen deze aanbevelingen over. De eerste applicatie zal al in het voorjaar 2019
worden vervangen door een nieuw systeem. Twee volgen er in het najaar van 2019 en
de laatste in 2020. Het vervangen van bedrijfskritische systemen in een volcontinu
bedrijf vereist een gedegen planning en voorbereiding. Daarom is in samenspraak met
de Kustwacht besloten om de oplevering van nieuwe producten en systemen met een grote
implementatie- en opleidingsinspanning te beperken tot eenmaal per jaar, in het relatief
rustige najaar.

Defensie deelt de opvatting van het BIT dat de samenwerking met partners in het MIK
essentieel is. De Kustwacht werkt met vele ketenpartners, waaronder de KNRM. Het BIT
beveelt, ten vierde, aan om incrementele oplossingsrichtingen uit te werken voor verbeterde
ketensamenwerking bij handhavingstaken. Defensie deelt de opvatting dat het van belang
is de ketenpartners te laten participeren, daarom zijn vele aangesloten door deelname
aan onder meer de klankbordgroep MOC en worden dus betrokken bij de uitwerking van
de genoemde oplossingsrichtingen. Daarnaast is er in het project veel tijd en geld
gereserveerd voor het realiseren van externe IT-koppelingen om digitale uitwisseling
van gegevens met partners mogelijk te maken. Hierbij maakt de Raad van de Kustwacht
een afweging op basis van operationele noodzaak en complexiteit. Op dit moment wordt
met de KNRM gewerkt aan de specificatie voor een digitale koppeling met de KNRM. Als
deze koppeling op tijd gereed is wordt hij meegenomen in de oplevering van 2020.

Ten vijfde beveelt het BIT aan om de transparantie op de financiële realisatie te
vergroten door het toewijzen van budgetten aan de verschillende deelprojecten. Dat
is inmiddels gebeurd conform de aanbeveling van het BIT. Daarmee wordt duidelijk hoe
de inhoudelijke voortgang per deelproject zich verhoudt tot de financiële realisatie.
Mogelijke financiële consequenties van het invulling geven aan het BIT-advies worden
door Defensie inzichtelijk gemaakt. Te zijner tijd worden de mogelijke financiële
consequenties inpasbaar gemaakt in de begroting.

Tot slot

Tot slot spreek ik mijn dank uit aan het BIT-team. De adviezen van het BIT dragen
bij aan een verbetering in de opzet van het project MOC Kustwacht. Ik ben het BIT
daarvoor erkentelijk.

De Staatssecretaris van Defensie,
B. Visser