Brief regering : Landelijk beeld jaarwisseling 2018-2019

Nr. 547
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 11 januari 2019

Hierbij bied ik uw Kamer mede namens de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat
het op 10 januari jl. door de Nationale Politie opgestelde beeld aan van de incidenten
die tijdens de jaarwisseling 2018–2019 hebben plaatsgevonden1.

Onderstaande cijfers laten zien dat de jaarwisseling nog steeds niet voor iedereen
een feestelijke en veilige gebeurtenis is. Alvorens op de cijfers in te gaan spreek
ik eerst mijn respect uit voor allen die met de jaarwisseling keihard hebben gewerkt,
niet alleen de professionals en de gemeenten, maar ook de vrijwilligers die zich daarvoor
inzetten.

Cijfers

Het aantal door de politie geregistreerde incidenten is met 10,1% gestegen, nadat
er de afgelopen jaren een daling was.

Deze zijn als volgt uitgesplitst.

Incidenten

2017–2018

2018–2019

(Zware) mishandeling/bedreiging

1.513

1.672

Aantasting openbare orde

52

42

Brand/ontploffing

1.307

1.500

Hulpverlening aan instanties

426

421

Vernieling/zaakbeschadiging

1.622

1.637

Vuurwerk

2.674

3.124

Overig

531

547

Totaal

8.125

8.943

Het aantal incidenten tegen politieambtenaren is gestegen van 51 naar 59. Het aantal
politieambtenaren dat slachtoffer is geworden van geweld tijdens de jaarwisseling
is weliswaar gedaald van 88 naar 82, maar bedacht moet worden dat het aantal slachtoffers
van fysiek geweld is gestegen van 38 naar 58.

Het aantal door de politie verrichte aanhoudingen is ten opzichte van de vorige jaarwisseling
met 7,6% gedaald naar 391, waarvan de politie in totaal 250 personen bij het Openbaar
Ministerie (OM) heeft aangeleverd op verdenking van een misdrijf dat verband houdt
met de jaarwisseling. Dit aantal levert een lichte daling op ten opzichte van vorig
jaar; toen werden er op 1 januari 2018 254 verdachten aangeleverd bij het OM. De meeste
feiten betreffen geweld, waarvan 61 keer geweld tegen personen die zich inzetten voor
de veiligheid van de samenleving, 100 maal geweld tegen overige personen en 58 maal
geweld tegen goederen. In 31 zaken gaat het om andere feiten, zoals vuurwerkzaken.

VeiligheidNL verzorgt elk jaar direct na de jaarwisseling een rapportage met cijfers
over ongevallen met vuurwerk, gebaseerd op informatie van de Spoedeisende Hulpafdelingen
(SEH) van ziekenhuizen en ook van deelnemende huisartsenposten. Deze jaarwisseling
zijn 396 slachtoffers van een vuurwerkongeval behandeld op de SEH. Ten opzichte van
de vorige jaarwisselingen betekent dit een verdere daling van 9 procent (van 473 in
2017, via 434 in 2018, naar nu 396 in 2019). Procentueel gezien is er deze jaarwisseling
een lichte verschuiving te zien ten gunste van minder ongevallen door siervuurwerk
(bijvoorbeeld vuurpijlen). Momenteel werkt VeiligheidNL aan het diepteonderzoek naar
het type vuurwerk en soort letsel. De resultaten daarvan worden zodra beschikbaar
met uw Kamer gedeeld.

Ten behoeve van een definitief beeld van de afgelopen jaarwisseling zijn aanvullende
cijfers nodig van het OM en cijfers over in beslag genomen vuurwerk, over slachtoffers
van vuurwerkletsel en schade en over de wijze waarop de brandweer en ambulancezorg
hebben geopereerd. Deze zullen komende tijd worden verzameld.

Vervolgstappen

De aantallen incidenten en de aard ervan, alsmede het aantal geweldsdelicten tegen
agenten en hulpverleners zijn ten opzichte van de vorige jaarwisseling gestegen. Dat
is niet acceptabel. Tegelijkertijd is een dalende tendens te zien als wordt teruggekeken
naar de cijfers van de afgelopen vijf jaren.

Zoals ook aangekondigd in de brief van 8 juni 20182 gaat het kabinet daarom de komende maanden aan de slag om langs verschillende wegen
tot een veiliger jaarwisseling te komen. Daarvoor is samenwerking en nadere verkenning
nodig, waarbij niet alleen wordt gedacht in termen van verboden en handhaving openbare
orde, maar juist ook aan het bedenken en ontwikkelen van mogelijkheden en oplossingen
om een feestelijke en rustige jaarwisseling te realiseren.

Daarbij zullen de uitkomsten van de verdiepte evaluatie, zoals omschreven in de brief
van 17 december 20183 aan de orde moeten komen, en ook die maatregelen die al zijn aangekondigd door het
kabinet, maar pas de komende jaarwisseling in werking zullen treden. Dat geldt met
name voor de komende jaarwisseling aangekondigde invoering van de mogelijkheid tot
een vuurwerkverbod per gemeente.

Een goede jaarwisseling vereist een zorgvuldige weging van de veiligheid, openbare
orde, handhavingsproblematiek en de feestelijkheid van het evenement. De cijfers laten
zien dat er nog steeds sprake is van een veel bredere problematiek, die zich overigens
ook bij andere evenementen voordoet, die onder andere te maken heeft met het gebruik
van drank en drugs en het omgaan met elkaar richting politie en hulpverleners, waarbij
ook andere partijen een rol en verantwoordelijkheid hebben. Ook familie, vrienden
en de omgeving van degenen die onder invloed van drank en drugs voor onrust en problemen
zorgen hebben een corrigerende rol. Dat zal centraal moeten staan en is het uiteindelijke
doel. Daartoe worden twee lijnen bewandeld, die er beide op zijn gericht om te komen
met nieuwe ideeën en plannen.

In de eerste plaats trekken op mijn initiatief politie, OM, ministeries JenV, IenW,
VWS, burgemeesters, brandweer en andere organisaties uit de praktijk gezamenlijk op
om komende drie maanden in gesprek met elkaar te bezien welke aanvullende maatregelen
mogelijk zijn voor een betere jaarwisseling. Deze organisaties hebben de denkkracht
en zijn in staat om in gesprek met elkaar ervaringen uit te wisselen, ideeën in te
brengen en die te ontwikkelen tot voorstellen om tijdens de komende jaarwisseling
te kunnen worden gebruikt.

Ten tweede vindt gelijktijdig een onafhankelijke evaluatie plaats ter uitvoering van
de motie van de leden Den Boer (D66) en Dik-Faber (CU)4, waarover uw Kamer bij brief van 17 december 2018 is geïnformeerd. Dit betreft vier
onderdelen te weten: onderzoek naar de lanceerstandaard; analyse maatschappelijk debat;
cijfers politie en Openbaar Ministerie en onderzoek naar de ervaringen van politie
en een aantal geselecteerde gemeenten. Bij de ervaringen van de politie en gemeenten
zal worden gekeken naar de maatregelen die gemeenten hebben getroffen. Daarbij zullen
onder andere gemeenten worden betrokken die een vuurwerkvrije zone hebben ingesteld.

Tot slot merk ik op uw Kamer met deze rapportage een eerste beeld te hebben gegeven
van de jaarwisseling. De resultaten van de aangekondigde evaluatie zullen een definitief
beeld geven. Zoals aangegeven in de Kabinetsreactie op het OVV rapport zorgt de hardnekkigheid
van de jaarwisselingsproblematiek van de afgelopen jaren voor een voortdurend maatschappelijk
en politiek debat over de wijze waarop dit feest wordt gevierd. De discussie over
de jaarwisseling toont enerzijds een nadrukkelijke wens om het nieuwe jaar uitbundig,
met veel vuurwerk, in te luiden en anderzijds de wens om overlast en onveiligheid
weg te nemen. De problematiek van de jaarwisseling is allesbehalve eenvormig. Nederland
kent gemeenten die tijdens de jaarwisseling geen enkel probleem ondervinden. En in
gemeenten die wél problemen kennen, verschillen de problemen in zowel aard als omvang.
Er is dus geen sprake van dé jaarwisselingsproblematiek: deze ziet er overal in Nederland
anders uit. Daarom zullen de Staatssecretaris van IenW en ik de gesprekken met verschillende
maatschappelijke organisaties organiseren en de uitkomsten daarvan en van de onafhankelijke
evaluatie voor het meireces met uw Kamer delen. In combinatie met de reeds breed door
uw Kamer ondersteunde mogelijkheid voor gemeenten om voor hun gemeente een lokaal
vuurwerkverbod in te stellen, alsmede de bestaande mogelijkheden en initiatieven kunnen
gemeenten en andere betrokken partijen dan tijdig aan de slag om een goede jaarwisseling
mogelijk te maken.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
F.B.J. Grapperhaus