Brief regering : SCP-rapport 'Kijk op de kinderopvang'

Nr. 376 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 oktober 2018

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft op 28 augustus jongstleden het rapport
«Kijk op kinderopvang»1 gepubliceerd2. Dit onderzoek is mede op verzoek van het Ministerie van SZW uitgevoerd en bouwt
voort op de onderzoeken Krimp in de kinderopvang (2014)3 en Beleidssignalement lage inkomens (2016)4. Het rapport schetst hoe ouders van baby’s en kleuters de betaalbaarheid, toegankelijkheid
en kwaliteit van kinderopvang in 2017 percipiëren. Vervolgens bekijkt het SCP of deze
percepties samenhangen met het gebruik van formele kinderopvang, de arbeidsparticipatie
en de kwaliteit van leven van ouders.

Ik heb met belangstelling kennisgenomen van het rapport dat nuttige inzichten biedt
voor het door dit kabinet gevoerde beleid en voor de kinderopvangsector zelf. Daarom
kijk ik samen met veldpartijen naar hoe we kunnen zorgen dat we lessen uit dit rapport
in de praktijk brengen. Hieronder ga ik graag in op enkele specifieke punten uit het
rapport.

Ouders over kwaliteit

Veel ouders zijn erg positief over de kwaliteit van hun eigen formele kinderopvang.
Ouders van baby’s geven hun eigen kinderopvang gemiddeld een 8,3, ouders van kleuters
een 7,7. Ik vind dit een groot compliment aan alle bevlogen medewerkers in de sector.
Deze positieve uitkomsten zijn in lijn met de uitkomsten uit de Landelijke Kwaliteitsmonitor
Kinderopvang (LKK) van 20175, die een overwegend positief beeld geven over de kwaliteit.

Ouders over werk-zorgverdeling

Ook is het mooi dat de vaderbetrokkenheid stijgt, gezien het aandeel vaders dat een
deel van de week thuis is terwijl de partner werkt gestegen is naar 70%. Ik vind het
een goede ontwikkeling dat de verschillen in zorgtaken tussen vaders en moeders kleiner
worden. Het kabinet zet zich ook in om ouders bewust te maken van de mogelijkheden
die zij hebben voor de keuze voor een gelijkere verdeling van arbeid en zorgtaken.
Dit zodat beide ouders betrokken kunnen zijn bij de opvoeding van hun kinderen én
aansluiting houden op de arbeidsmarkt.

Het SCP geeft daarnaast enkele aanknopingspunten voor beleid en de sector mee. Deze
zien onder meer op de betaalbaarheid en toegankelijkheid van formele kinderopvang.

Ouders over betaalbaarheid

Het meest opvallende uit het rapport vind ik de perceptie van ouders over de betaalbaarheid.
Hoewel ouders nu positiever lijken te denken over de betaalbaarheid van formele kinderopvang
dan in 2013, vinden nog steeds ruim vier op de tien ouders dat formele kinderopvang
«bijna niet meer te betalen is»6. Dit betreft met name ouders met midden- en hogere inkomens. Dit resultaat is opmerkelijk,
gegeven de flinke investeringen van de afgelopen jaren in de kinderopvangtoeslag7.

Het SCP geeft een aantal mogelijke verklaringen. Zo kan bijvoorbeeld de inkomensafhankelijkheid
van de toeslag meespelen of vergelijken ouders de kosten van formele kinderopvang
mogelijk met goedkopere alternatieven. Ook zijn de kosten ten tijde van de bezuinigingen
lange tijd negatief in het nieuws geweest en mogelijk is dit beeld lastig bij te stellen.

Om meer inzicht te krijgen in hoe ouders hun beeld vormen over kinderopvang en de
betaalbaarheid daarvan, start ik met een onderzoek naar de informatievergaring van
ouders over kinderopvang. Hier ga ik in de volgende paragraaf uitgebreider op in.

Het kabinet vindt de betaalbaarheid van kinderopvang belangrijk en investeert hier
vanaf volgend jaar structureel in, namelijk € 248 miljoen extra per jaar. Hierdoor
stijgen de toeslagpercentages van de kinderopvangtoeslag vanaf 2019 zodat ouders verder
tegemoet gekomen worden in de kosten van kinderopvang. Ouders worden hiermee (financieel)
gesteund om te (blijven) werken en arbeid en zorg te combineren. Via verschillende
websites van de overheid8 worden ouders voorgelicht over de hoogte van de kinderopvangtoeslag voor volgend
jaar. Zo kunnen ouders vanaf medio november aanstaande gebruikmaken van de rekentool
op de website van de Belastingdienst om de hoogte van de kinderopvangtoeslag voor
2019 te berekenen. Aan de hand van deze rekentool kunnen ouders nagaan hoeveel ze
zelf moeten bijdragen aan de kosten van de kinderopvang.

Onderzoek naar behoeften ouders

Ouders die geen gebruikmaken van formele kinderopvang en kwetsbare ouders hebben deels
negatievere percepties over of zijn onbekend met (sommige aspecten van) formele kinderopvang.
Daarom is het belangrijk om ouders helder en gericht te informeren over kinderopvang.
Het rapport leert ons dat we hierbij aan moeten sluiten bij de verschillen tussen
ouders en daarmee hun verschillende informatiebehoefte. Daarbij geldt dat als we fors
investeren in de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid, we dit ook helder
over het voetlicht moeten weten te brengen bij ouders.

Op dit vlak zijn verschillende activiteiten gaande. Om ouders meer zicht te geven
op de kwaliteit van een opvanglocatie, bestaat sinds april jl. de «in-één-oogopslag»
op de site van het Landelijk Register Kinderopvang9. Deze «in-één-oogopslag» wordt de komende periode verder verbeterd, onder meer met
input van ouders.

Daarnaast laat ik een onderzoek uitvoeren met als doel meer inzicht te krijgen in
hoe ouders informatie over kinderopvang vergaren, welke informatiebehoeften ouders
hebben en op welke manier de overheid ouders hierin kan ondersteunen. Ik verwacht
dat het onderzoek in het voorjaar van 2019 is afgerond.

Ook heb ik specifieke aandacht voor kwetsbare gezinnen en het gebruik van betaalbare
kinderopvang die aansluit bij hun wensen. Zowel voor de arbeidsmarktpositie en economische
zelfstandigheid van deze groep als voor de ontwikkeling van de kinderen zou het goed
zijn als zij (meer) gebruikmaken van formele opvang. Daarom ga ik onderzoeken hoe
kan worden bevorderd dat ouders met een lagere sociaaleconomische status (SES) kiezen
voor formele kinderopvang, zodat zij (meer) kunnen gaan werken. De resultaten uit
het SCP-onderzoek zijn hiervoor een goed startpunt. Ik zal de Kamer voor de zomer
van 2019 nader informeren over de opzet.

Ouders over toegankelijkheid

Tot slot acht ik het van belang dat kinderopvang toegankelijk is en dat belemmeringen
om er gebruik van te maken zo veel mogelijk worden weggenomen. Het rapport benoemt
diverse aspecten van toegankelijkheid, waaronder de beschikbaarheid van plekken, de
openingstijden en het aanvragen van kinderopvangtoeslag. Ik beperk me tot een reactie
op het laatste aspect, aangezien de overige aanknopingspunten zijn voor de marktsector.

Toegankelijkheid wordt onder andere bepaald door de eenvoud en begrijpelijkheid van
het stelsel. Dit aspect van toegankelijkheid heeft ook mijn aandacht. Op dit moment
ben ik met de Staatssecretaris van Financiën in gesprek over verbeteringen gericht
op het terugdringen van grote terugvorderingen binnen de kinderopvangtoeslag10. Een onderdeel hiervan is om ouders te ondersteunen bij het vooraf inschatten van
de opvanguren en ook bij het tijdig doorgeven van wijzigingen in (persoonlijke) gegevens.
Ouders worden hiermee gedeeltelijk ontlast. De uitwerking van deze voorstellen vindt
in samenwerking met ouders en ondernemers in de kinderopvangsector plaats.

Adviezen van ouders gericht op vermindering van de ervaren complexiteit worden betrokken
in de concretisering van dit traject. Ik zal uw Kamer hierover voor het einde van
het jaar verder informeren.

De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
T. van Ark