Brief regering : Verslag informele Raad Buitenlandse Zaken Handel van 4 en 5 oktober 2018

Nr. 1912 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 oktober 2018

Hierbij bied ik u het verslag aan van de informele Raad Buitenlandse Zaken Handel
van 4 en 5 oktober 2018.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, S.A.M. Kaag

VERSLAG INFORMELE RAAD BUITENLANDSE ZAKEN/HANDEL VAN 4–5 OKTOBER 2018

Introductie

Op 4 en 5 oktober 2018 vond een informele Raad Buitenlandse Zaken over Handel plaats
in Innsbruck. Op de agenda stonden de modernisering van de WTO en de handelsbetrekkingen
tussen de EU en de Verenigde Staten.

Tijdens de lunch informeerde Eurocommissaris Malmström over de stand van zaken van
lopende onderhandelingen over EU handelsakkoorden. Dit leverde geen nieuwe inzichten
op ten opzichte van de geannoteerde agenda van de informele RBZ Handel en het meegestuurde
overzicht van lopende onderhandelingen.

WTO Modernisering

Eurocommissaris Malmström rapporteerde over de stand van zaken rondom modernisering
van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Ze ging hierbij nader in op de meest acute
problemen in WTO-verband, zoals de dreigende verlamming van het geschillenbeslechtingssysteem
van de WTO. Het WTO-beroepslichaam heeft inmiddels slechts drie rechters – het minimum
aantal om een beroepszaak te kunnen behandelen.

Malmström stelde dat het vinden van een oplossing voor het WTO-beroepslichaam het
meest acuut is. De voorstellen van de EU voor aanpassing van het WTO-beroepslichaam
kunnen ook op belangstelling van andere WTO-leden rekenen, bijvoorbeeld in G20-verband.
De uitdaging blijft echter hoe de VS bij dit proces te betrekken. Momenteel is de
VS betrokken in het kader van opvolging van de trilaterale verklaring van de EU, Japan
en de VS. Daarnaast wordt met China gesproken over WTO-modernisering in de EU-China
werkgroep.

EU-lidstaten toonden zich eensgezind in hun steun van de benadering van de Commissie
en hun zorgen rondom bovengenoemde punten. Het geschillenbeslechtingssysteem van de
WTO werd door lidstaten als prioriteit voor de korte termijn gezien. Daarnaast benadrukten
verschillende lidstaten de sleutelrol die de EU heeft als bruggenbouwer om hervorming
van de WTO van momentum te voorzien. Verschillende lidstaten vroegen daarnaast aandacht
voor specifieke thema’s zoals gender en handel, en een andere benadering van speciale en gedifferentieerde behandeling
binnen de WTO.

Nederland gaf aan de benadering van de Commissie qua proces en inhoud van de voorstellen
te steunen. Hierbij benadrukte Nederland het belang van outreach naar andere WTO-leden op politiek niveau om zo de benodigde legitimiteit voor modernisering
te waarborgen. Ook vroeg Nederland aandacht voor voortgang ten aanzien van gedwongen
technologieoverdracht, en regels ten aanzien van subsidies en staatsbedrijven.

EU-VS Handelsbetrekkingen

Eurocommissaris Cecilia Malmström gaf aan dat met de verklaring van 25 juli 2018 tussen
de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, en de president van
de Verenigde Staten, Donald Trump, een belangrijke de-escalerende stap is gezet. Momenteel
wordt gewerkt aan de uitvoering van deze verklaring. De belangrijkste korte termijn
activiteit zal op het terrein van regelgevende samenwerking liggen. Hier liggen mogelijkheden
om in wederzijds belang conformiteitseisen te stroomlijnen en gezamenlijk tot standaarden
voor nieuwe technologieën te komen. Malmström benadrukte dat hierbij EU-standaarden
en de gebruikelijke interne democratische goedkeuringsprocedures gerespecteerd worden.

Op dit moment lijken de ambities van de EU en de VS als het gaat om tarieven nog ver
uit elkaar te liggen. Het ligt niet voor de hand dat onderhandelingen over tarieven
op korte termijn zullen beginnen. In november is de volgende ontmoeting tussen eurocommissaris
Malmström en de United States Trade Representative Lighthizer.

Juist nu is het volgens eurocommissaris Malmström belangrijk dat de EU de goede banden
met andere strategische partners versterkt. Daarom hoopt de Commissie op spoedige
ratificatie van het handelsakkoord tussen EU en Japan door het Europees Parlement.
Malmström benadrukte tot slot dat het cruciaal is dat de EU met één stem blijft spreken.

Onder de EU-lidstaten is brede steun voor het werk van de Commissie en de inzet om
met de VS samen te werken op regelgevend gebied. Ook Nederland gaf aan de koers van
de Commissie te steunen. Nederland heeft daarbij benadrukt dat het behoud van het
multilaterale systeem het uitgangspunt moet blijven voor de EU. Nederland steunt de
korte termijn focus op regelgevende samenwerking. Nederland verzocht de Commissie
hierbij zo transparant mogelijk te werk te gaan. Tot slot, wees Nederland op het belang
om goed in contact te blijven met andere belangrijke bondgenoten zoals Canada, Mexico
en Japan.

Toezeggingen

Zoals toegezegd tijdens het Algemeen Overleg ter voorbereiding van de informele Raad
Buitenlandse Zaken over Handel van 3 oktober 2018 heb ik de zorgen over de secundaire
sancties van de VS richting Iran in de informele Raad aan de orde gesteld en zou de
link naar de informatie over de CETA-comités worden gedeeld.

Secundaire sancties Iran

Nederland sprak, net als een ander lidstaat, zorgen uit over de doorwerking van VS-sancties
op EU-bedrijven. Het multilateraal spoor wordt ondermijnd door unilateraal optreden.
Nederland steunt de Commissie en EDEO (Europese Dienst voor Extern Optreden) in concrete
stappen om dit tegen te gaan, zoals de oprichting van een Special Purpose Vehicle ten einde betalingsverkeer met Iran te faciliteren.

Informatie CETA comité

Zoals gebruikelijk onder EU-handelsakkoorden worden onder CETA comités opgericht die
toezien op de uitvoering en toepassing van het akkoord. De gespecialiseerde comités
worden genoemd in artikel 26.2 van het akkoord en zien bijvoorbeeld toe op de handel
in goederen, de handel in diensten en investeringen, overheidsaanbestedingen en duurzaamheid.
Het CETA Gemeenschappelijk Comité (artikel 26.1 van het akkoord) houdt toezicht op
het werk van de gespecialiseerde comités. Een overzicht van de agenda’s en verslagen
van de verschillende comités onder CETA is beschikbaar via: Externe link:http://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=1811.

Splitsing tariefcontingenten na terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese
Unie

De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk zetten in op een splitsing van de verschillende
EU-tariefcontingenten in een EU27-deel (dat van toepassing blijft voor de 27 lidstaten
van de EU) en een gedeelte voor het VK, gebaseerd op de handelscijfers in de afgelopen
3 jaar. Een dergelijke splitsing vergt heronderhandeling van het EU-markttoegangsschema
bij de WTO. Hiertoe heeft de Europese Commissie op dinsdag 22 mei 2018 een aanbeveling
(oftewel een voorstel) voor een onderhandelingsmandaat gedaan. De Raad heeft dit mandaat
op 20 juli 2018 aangenomen. Vervolgens heeft de Europese Commissie op 24 juli 2018
het aangepaste markttoegangsschema ingediend bij het WTO-secretariaat in Geneve. Tegelijkertijd
heeft het VK zijn markttoegangsschema ingediend.

Hiermee is een periode van 90 dagen gestart, waarbinnen WTO-leden kunnen aangeven
dat zij belanghebbende zijn en derhalve in onderhandeling willen treden met de EU
en het VK over de voorgestelde splitsing. Deze reactietermijn loopt tot 22 oktober
aanstaande. Op basis van eerste reacties en andere uitlatingen van WTO-leden1 is de verwachting dat meerdere WTO-leden zullen aangeven dergelijke onderhandelingen
te wensen. Daarmee start een tweede periode van 90 dagen, waarbinnen deze onderhandelingen
zullen plaatsvinden. Aanpassing van het markttoegangsschema vergt uiteindelijk goedkeuring
van alle 164 leden van de WTO. Dit kan enkele jaren duren.

Mocht het niet mogelijk blijken binnen 180 dagen instemming te krijgen, dan kan de
EU het markttoegangsschema eenzijdig aanpassen en dat aangepaste markttoegangsschema
notificeren bij het WTO-secretariaat. Dit markttoegangsschema wordt dan voorlopig
toegepast in afwachting van de goedkeuring van alle WTO-leden. Ook na eerdere uitbreidingen
van de EU heeft de EU meerdere jaren een voorlopig toegepast markttoegangsschema gehanteerd.
Om dit proces in gang te kunnen zetten, heeft de Commissie op 22 mei 2018 een verordening
voorgesteld, met daarin de aangepaste tariefcontingenten. Op dit moment lopen de onderhandelingen
in de Raadswerkgroep over deze verordening. De onderhandelingen zitten in de afrondende
fase, zodat de Raad voor het eind van het jaar een formele positie kan vaststellen.
Ook het Europese Parlement spant zich in om de wetgevingsprocedure voor het eind van
dit jaar afgerond te hebben. Op 5 september 2018 publiceerde rapporteur Godelieve
Quisthoudt-Rowohl (EVP) het concept-rapport.2 Op korte termijn zal de verordening in het INTA-comité worden besproken.

Mochten de WTO-leden niet kunnen instemmen met het eenzijdig aangepaste WTO-schema,
dan bestaat de kans dat sommige WTO-leden een geschillenbeslechtingsprocedure starten.
Volgens de Commissie is het EU-voorstel gebaseerd op een zeer robuuste methodologie
en heeft de EU goede kans om tijdens een eventuele geschillenbeslechtingsprocedure
in het gelijk te worden gesteld.