Amendement : Amendement van de leden Klaver en Bikker over middelen voor het oplossen van hardheden in de sociale zekerheid

Nr. 4
AMENDEMENT VAN DE LEDEN KLAVER EN BIKKER

Ontvangen 21 september 2023

De ondergetekenden stellen het volgende amendement voor:

In artikel 2 Bijstand, Participatiewet en Toeslagenwet van de departementale begrotingsstaat worden het verplichtingenbedrag en het uitgavenbedrag
verhoogd met € 120.000 (x € 1.000).

Toelichting

Dit amendement strekt ertoe geld vrij te maken om, naast de bestaande voornemens om
hardheden in de sociale zekerheid op te lossen, aanvullende maatregelen te nemen.
Te vaak komen burgers in de problemen omdat de overheid hen met wantrouwen tegemoet
treedt. Vertrouwen zou aan de basis moeten liggen van ons sociale zekerheidsstelsel.
Het is om die reden goed dat er gewerkt wordt om wetgeving, zoals de Participatiewet,
door te lichten en op onderdelen substantieel te verbeteren.

Dit amendement maakt aanvullende middelen (€ 120 miljoen) vrij om op de hierna genoemde
onderdelen voorstellen uit te werken om hardheden in de sociale zekerheidswetgeving
op te lossen. Dekking voor dit amendement wordt gevonden in een amendement op het
Belastingplan, strekkende tot onder andere het verhogen van de bankenbelasting en
het afschaffen van de kolenvrijstelling.

1) Versoepelen kostendelersnorm in de Participatiewet. In de Participatiewet neemt de
uitkeringshoogte met elke extra kostendeler verder af, terwijl de meeste andere regelingen
een eenvoudigere vormgeving kennen: daar is de norm standaard 50% van het minimumloon
indien er sprake is van een of meer medebewoners, ongeacht hoeveel medebewoners er
zijn. Door harmonisering van de kostendelersnorm wordt de uitkeringsnorm standaard
50% van het minimumloon, ongeacht het aantal medebewoners.

2) Bezit van een eigen huis en auto minder zwaar laten meewegen in de vermogenstoets.
Op dit moment moeten mensen eerst de eigen woning en vermogen, waaronder de auto,
aanwenden voordat zij aanspraak maken op bijstand. De vermogensgrenzen voor het bezit
van een eigen woning of auto zijn daarnaast relatief laag. Het opgeven van een eigen
auto om in aanmerking te komen voor bijstand zorgt er bovendien voor dat de kans op
het vinden van een baan wordt verkleind.

3) Het schrappen van de verplichte zoektermijn voor jongeren uit de Participatiewet.
In de Participatiewet moeten jongeren onder de 27 verplicht vier weken naar werk of
een opleiding zoeken voordat zij in aanmerking komen voor bijstand. Als ze geen werk
of opleiding vinden, krijgen ze de eerste maand met terugwerkende kracht uitgekeerd.
De zoektermijn wordt geschrapt. Op deze manier voorkomen we verergering van bestaande
financiële problemen en komen jongeren met bestaande financiële problemen eerder in
beeld bij gemeenten.

4) Het schrappen van de verplichte tegenprestatie in de Participatiewet. Gemeenten hebben
in de Participatiewet de mogelijkheid om een tegenprestatie te eisen. Gemeenten mogen
zelf invulling geven aan de aard, omvang en duur van deze werkzaamheden. Als mensen
verplichtingen onvoldoende nakomen, kan bijvoorbeeld de uitkering tijdelijk worden
stopgezet. Volgens het SCP ontmoedigt de tegenprestatie mensen om een uitkering aan
te vragen en mensen ervaren het als vernederend. Ook werkt het averechts, omdat mensen
minder tijd hebben om te zoeken naar werk.1 Volgens het CBS maakte in 2022 ongeveer de helft van de gemeenten gebruik van de
tegenprestatie.2

Klaver Bikker