Wijziging van de Wet op het bevolkingsonderzoek

9 september 2021, wetsvoorstel – De Kamer debatteert met staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid) over nieuwe regels voor het toestaan van preventief gezondheidsonderzoek.

Een vragenlijst op internet invullen, meedoen aan borstkankeronderzoek van de overheid, een bodyscan door een commerciële kliniek. Het aanbod aan preventief medisch onderzoek groeit en is heel breed. Naast ziekenhuizen en andere publieke instellingen zijn er ook steeds meer commerciële partijen die zich hiermee bezighouden. Het kabinet wil daarom met nieuwe regels de keuzevrijheid van mensen vergroten en hun tegelijkertijd blijven beschermen tegen de risico's van sommige onderzoeken.

Maatschappelijke kosten en baten

Meer keuzevrijheid om preventief onderzoek te laten doen, brengt ziekten op het spoor maar zorgt ook voor dilemma's, constateren diverse partijen. Zo waarschuwt Westerveld (GroenLinks) voor een grotere kloof tussen arm en rijk: straks krijgen mensen met een dikke portemonnee meer en eerder toegang tot collectief betaalde zorg, waardoor de reguliere zorg verder onder druk komt te staan.

Zorg moet zinnig zijn, zegt Kuik (CDA). Zij vreest dat de commerciële markt de reguliere zorg "binnenkruipt". De Gezondheidsraad wijst bijvoorbeeld op de risico's van onnodige psychische belasting als mensen op eigen verzoek een commerciële bodyscan ondergaan. Wordt hiermee niet de doos van Pandora opengezet voor de markt, vraagt zij zich af.

Preventief onderzoek naar kanker

Voor preventief onderzoek naar borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker in opdracht van de overheid is in de toekomst geen vergunning meer nodig. Van Campen (VVD) wil weten of de kwaliteit dan wel op peil blijft. Hoe borgt de overheid bij het vervallen van de vergunningplicht goede zorg, met goede begeleiding van mensen?

Er is altijd verdriet en paniek bij de diagnose kanker, zegt Van der Laan (D66). Zij noemt het daarom een "breinbreker" dat de overheid de vergunningsplicht voor preventief kankeronderzoek wil opheffen.

Hijink (SP) maakt zich er zorgen over dat de overheid mede door de covidcrisis vrouwen nu eens in de drie jaar in plaats van eens in de twee jaar uitnodigt voor bevolkingsonderzoek naar borstkanker. We moeten investeren in dergelijke effectieve bevolkingsonderzoeken in plaats van in onzinnige commerciële onderzoeken, zegt hij.

Nevenbevindingen

Bij preventieve onderzoeken kunnen er ook aanwijzingen voor ernstige, onbehandelbare ziektes worden gevonden, waar de onderzoeksinstelling geen vergunning voor heeft om onderzoek naar te doen. Het melden van zulke nevenbevindingen is verboden, tenzij de arts of hulpverlener in gewetensnood komt door het niet melden.

Maar wat is precies gewetensnood, vraagt Maeijer (PVV) zich af. Hoe gaat de arts het nadeel voor de patiënt wegen? Kuiken (PvdA) wil dat het mogelijk wordt om nevenbevindingen toch te melden, bijvoorbeeld als bij een uitstrijkje iets naar voren komt waarbij er ernstige gezondheidsrisico's zijn.

Het debat wordt op een later moment voortgezet, te beginnen met een reactie van de staatssecretaris.

Zie ook: