Tweede dag Algemene Financiële Beschouwingen

4 oktober 2018, Algemene Financiële Beschouwingen - De Kamer houdt de Algemene Financiële Beschouwingen met minister Hoekstra en staatssecretaris Snel van Financiën.

Bij het opstellen van de begroting voor 2019 heeft het kabinet volgens minister Hoekstra geprobeerd om een balans te vinden tussen investeren in de samenleving, verlichten van de lasten voor burgers en verlagen van de staatsschuld.

Koopkracht

De koopkracht zal in 2019 met gemiddeld 1,5% stijgen, zo staat in de Miljoenennota. Dat is geen garantie, benadrukt de minister, maar de best mogelijke inschatting. Belangrijk daarbij is volgens staatssecretaris Snel dat de lasten op arbeid verlaagd worden.

De oplopende energiebelasting, de stijgende zorgpremie en de btw-verhoging komen harder aan bij mensen met een laag inkomen, denken Leijten (SP) en Snels (GroenLinks). Zij betwijfelen of dit effect wel in de berekening van de koopkracht zit.

In 2017 en 2018 was de verwachting dat de koopkracht van gepensioneerden zou stijgen, zegt Van Rooijen (50PLUS), maar in de praktijk gingen ze erop achteruit. Hij vreest dat dit in 2019 weer gebeurt.

Mocht de koopkrachtontwikkeling in 2019 tegenvallen, zo stelt Azarkan (DENK), dan zou de regering dit moeten corrigeren. Maar daar gaat de minister niet in mee: we moeten altijd keuzes maken in schaarste.

Sinds de eeuwwisseling is de economie met 15% gegroeid en het besteedbaar inkomen slechts met 2%. Die achterstand moeten we inlopen, betoogt Mulder (PVV). Dat kan volgens hem door het terugbrengen van de collectieve lastendruk.

Hoe maken we het makkelijker voor ouderen om huur- of zorgtoeslag aan te vragen? Slootweg (CDA) vraagt om maatregelen. Het streven is dat mensen die recht hebben op toeslagen, daar ook gebruik van maken, zo verzekert de staatssecretaris.

Voor aftrekposten moet het tarief van de laagste belastingschijf gaan gelden, zo is het regeringsbeleid. Stoffer (SGP) vindt dat voor giften het hoogste aftrektarief in stand moet blijven: anders krijgen goede doelen veel minder geld binnen. Maar staatssecretaris Snel is niet van plan om een uitzondering te maken voor giften.

Economische bedreigingen en buffers

Geopolitieke spanningen, een handelsoorlog, een harde brexit en de Italiaanse begroting. Hoekstra waarschuwt voor zaken die de economische groei kunnen aantasten. Daarom moeten we nu volgens hem buffers opbouwen. Ook moeten we blijven nadenken over hervormingen, zegt Sneller (D66), zodat we voorbereid zijn op economische tegenslag.

Baudet (FvD) constateert dat de rente nu historisch laag is. Dan is het volgens hem onlogisch om de staatsschuld versneld af te lossen. Het begrotingsoverschot kan in zijn ogen beter via lastenverlichting terug naar de burgers gaan.

Als je buffers wilt opbouwen, zegt Nijboer (PvdA), is het niet logisch om grote bedrijven een lastenverlichting van 5 miljard per jaar te geven door de vennootschapsbelasting te verlagen en de dividendbelasting af te schaffen.

Overheidsuitgaven

Zijn de overheidsuitgaven wel doelmatig? Azarkan (DENK) wijst op kritiek van de Algemene Rekenkamer op dit punt. Het is de taak van de minister van Financiën om daarbij de vinger aan de pols te houden, zegt De Vries (VVD). Hoekstra erkent dat de rol van zijn ministerie daarbij groter is geworden.

De uitgaven vallen in 2018 naar verwachting 2,9 miljard lager uit dan gepland. Dat betekent dat er minder besteed wordt aan belangrijke zaken als zorg, defensie en infrastructuur, stelt Nijboer (PvdA) vast. Het geld is beschikbaar, zegt Hoekstra, maar er waren onvoldoende mogelijkheden om het doelmatig uit te geven. Deels is het doorgeschoven naar komende jaren.

Dividendbelasting

Het afschaffen van de dividendbelasting, een afspraak uit het regeerakkoord om het vestigingsklimaat te verbeteren, scheelt naar verwachting zo'n 2 miljard aan belastinginkomsten. De oppositie is zeer kritisch over dit kabinetsplan.

De regering regelt de afschaffing van de dividendbelasting in een wetsvoorstel waarmee ook andere belastingen voor bedrijven worden gewijzigd. Van Rooijen (50PLUS) hekelt deze "koppelverkoop" en pleit voor een apart wetsvoorstel. Dat zou ook logisch zijn als het kabinet echt trots is op deze maatregel, vindt Leijten (SP).

Volgens minister Hoekstra is de afschaffing van de dividendbelasting onderdeel van een samenhangend pakket aan belastingwetgeving. Hij voelt zich daarin gesteund door het oordeel van de Raad van State.

Valt te meten of het afschaffen van de dividendbelasting een succes is? Dat is lastig, zegt staatssecretaris Snel, omdat het onderdeel is van een groter pakket dat gericht is op het vestigingsklimaat. Snels (GroenLinks) concludeert daarom dat de maatregel niet onderbouwd is.

Monitor Brede Welvaart

Het bestaande economische stelsel bevat grote systeemfouten, betoogt Van Raan (PvdD). Zo veroorzaakt economische groei volgens hem kosten die genegeerd worden, zoals een hogere CO2-uitstoot. De Monitor Brede Welvaart zou dan ook een belangrijkere rol moeten krijgen in de beleidsverantwoording, vindt Bruins (ChristenUnie).

Er is een maatschappelijke ontwikkeling om verborgen kosten zichtbaarder te maken, zegt minister Hoekstra. Daarom streeft de regering volgens staatssecretaris Snel naar invoering van een vliegbelasting en een CO2-minimumprijs.

De eerste termijn van de Kamer in de Algemene Financiële Beschouwingen was op 3 oktober. De stemmingen over de moties zijn op 9 oktober.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort
  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
  • Kijk debatten terug via Debat Gemist