Kamer bespreekt vervolging vier verdachten betrokkenheid neerhalen MH17

1 oktober 2019, debat - De Kamer bevraagt de ministers Blok (Buitenlandse Zaken) en Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) over de voortgang in het MH17-dossier.

In juni dit jaar kondigde het Openbaar Ministerie de vervolging aan van vier verdachten die betrokken zouden zijn geweest bij het neerhalen van vlucht MH17, waarbij 298 mensen omkwamen. Verschillende woordvoerders prijzen de vasthoudendheid van Nederland in deze zaak. Toch leven er zorgen, onder andere over een recente gevangenenruil.

Gevangenenruil

Begin september vond een gevangenenruil plaats tussen Rusland en Oekraïne. Daarbij werd de Oekraïner Vladimir Tsemach overgedragen aan Rusland. Hij weet mogelijk meer over het neerstorten van MH17.

Met de gevangenenruil heeft Oekraïne het volgens De Roon (PVV) "gigantisch laten afweten". Is Oekraïne nog wel te vertrouwen nu het Tsemach heeft ingezet als ruilmiddel? Van Ojik (GroenLinks) ziet er een impliciete schuldbekentenis van Rusland in. We mogen ons niet laten afleiden door deze ruil, stelt Van Wijngaarden (VVD), want de weg naar gerechtigheid is lang en grillig.

Onze bondgenoten reageerden vooral jubelend op de gevangenenruil, omdat die Rusland en Oekraïne nader tot elkaar zou hebben gebracht, merkt Sjoerdsma (D66) op. Hij vraagt zich af of Nederland nog wel voldoende op de steun van bondgenoten kan rekenen in het MH17-dossier.

Van Dam (CDA) vraagt naar Tsemachs status: is hij getuige of verdachte? Voorafgaand aan zijn uitlevering is hij gehoord door het Joint Investigation Team, zegt Grapperhaus. Een onderzoek naar Tsemachs precieze rol loopt nog.

Strafproces verdachten

Op 9 maart 2020 moet het proces tegen vier verdachten beginnen. Het vooruitzicht dat de verdachten dan vermoedelijk niet in het beklaagdenbankje zullen zitten, noemt Van der Graaf (ChristenUnie) "ontzettend pijnlijk". Ze kunnen ook bij verstek worden veroordeeld, reageert minister Grapperhaus.

Ploumen (PvdA) wil weten hoe het staat met de voorbereidingen. Kunnen alle nabestaanden aanwezig zijn bij de zittingen? Het proces wordt via een livestream uitgezonden, zegt Grapperhaus. In de zittingszaal zullen plaatsen voor de nabestaanden worden gereserveerd.

Aansprakelijkheid Rusland

Nederland en Australië hebben Rusland staatsaansprakelijk gesteld. Van Nispen (SP) en Van der Graaf (ChristenUnie) vragen zich af waarom andere betrokken landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, België en Maleisië, zich niet bij die procedure hebben aangesloten, ondanks uitnodigingen van Nederland daartoe. Minister Blok antwoordt dat landen daarover hun eigen afweging maken.

De Roon (PVV) vraagt zich af of Nederland nog in gesprek is met Rusland over de aansprakelijkheid. Die gesprekken lopen nog, bevestigt minister Blok.

Luchtruim

Uit een eerder rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid blijkt dat er voorafgaand aan het neerhalen van de MH17 voldoende aanleiding was voor Oekraïne om het luchtruim te sluiten vanwege de gevechten met rebellen in Oost-Oekraïne. Een voorstel van Van Dam (CDA) en Van Nispen (SP) voor nader feitenonderzoek naar het openhouden van het luchtruim kan op brede steun van de Kamer rekenen.

Van Ojik (GroenLinks), Van Wijngaarden (VVD), Sjoerdsma (D66) en Ploumen (PvdA) maken zich er zorgen over dat landen nog steeds individueel mogen besluiten of ze het luchtruim boven conflictgebieden sluiten. Is er wel voldoende geleerd na de MH17-ramp? Landen hebben daar weerstand tegen omdat ze hun soevereiniteit niet willen opgeven, zegt minister Blok.

De Kamer stemt op 8 oktober over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist