Kamer behandelt Onderwijsbegroting

2 november 2016, begroting - De Kamer bespreekt de Onderwijsbegroting van minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker. Woordvoerders kijken ook terug op de afgelopen vier jaar.

Wat zijn de resultaten van het beleid van Bussemaker en Dekker? Het oordeel daarover verschilt. Bisschop (SGP) is positief over het passend onderwijs en is blij met het extra geld dat in het onderwijs is geïnvesteerd. Het budget is gestegen van 30 naar 34 miljard en de kwaliteit is verbeterd, stelt Duisenberg (VVD) vast. Maar Van Dijk (SP), Rog (CDA) en Kuzu (GrKÖ) zijn kritisch: de doelstelling was om achterstanden te verkleinen, maar de kansenongelijkheid is alleen maar groter geworden.

Rol en doel

Wat moet de rol en het doel het onderwijs zijn in de eenentwintigste eeuw?

  • Van Dijk: een emancipatiemotor voor groepen met achterstanden
  • Van Klaveren (GrBvK): het fundament voor een welvarende toekomst
  • Duisenberg: zelfontplooiing, brede vorming, talent centraal en aansluiting op de arbeidsmarkt
  • Vermue (PvdA): afkomst mag niet bepalend zijn voor de kansen die kinderen krijgen
  • Mohandis (PvdA): het mbo vervult een belangrijk rol

Extra geld?

Er is discussie over de vraag of het onderwijs er in 2017 geld bij krijgt. Het budget lijkt te stijgen met enkele honderden miljoenen, maar volgens Van Meenen (D66) wordt er ondertussen ook fors bezuinigd. "Gegoochel met cijfers", is het oordeel van Grashoff (GroenLinks).

Meer leraren, kleinere klassen, minder werkdruk, meer mogelijkheden voor stapelen, scholen minder afrekenen op rendement en een fatsoenlijke studiebeurs. Van Dijk doet diverse voorstellen om het onderwijs te verbeteren. Alleen jammer dat er geen financiële onderbouwing bij zit, vindt Grashoff. "Gratis bier bestaat niet", zegt Mohandis.

Technisch onderwijs

De overheidscampagnes om meer jongeren een technische opleiding te laten volgen lijken te werken. Maar de technische universiteiten kunnen de snelle groei niet aan: bij twaalf studies dreigt een numerus fixus. Welke conclusie moet daaruit worden getrokken?

  • Duisenberg en Rog: voorkom een studentenstop bij technische studies
  • Van Meenen: technische studies zijn gemiddeld duurder, dus er is meer geld nodig
  • Beertema vreest dat buitenlandse studenten de plek innemen van Nederlandse jongeren

Steeds minder leerlingen kiezen voor een technische vmbo-opleiding en het aanbod van opleidingen verschraalt. Hoe gaat de staatssecretaris kaalslag voorkomen?, vraagt Rog. Er moet extra geld vrijgemaakt worden, benadrukt Siderius (SP). Bruins (ChristenUnie) zegt dat te veel jongeren nu niet op fietsafstand een technische vmbo-opleiding kunnen volgen.

Een leven lang leren

Omdat de levensverwachting stijgt en de arbeidsmarkt snel verandert, wordt het steeds belangrijker dat mensen een leven lang leren. Hoe past het afschaffen van de scholingsaftrek in dit streven? We moeten onze ouwe schoenen niet weggooien voor we nieuwe hebben, vinden veel woordvoerders.

Een leven lang leren vraagt om een flexibeler onderwijsaanbod, stelt Duisenberg, bijvoorbeeld online of in deeltijd. Rog pleit voor betalen per studiepunt. Bied mensen boven de 30 die willen studeren, niet alleen een lening aan voor het collegegeld maar ook voor hun levensonderhoud, suggereert Van Meenen.

Artikel 23

Artikel 23 van de Grondwet regelt de vrijheid van onderwijs, maar de praktijk is volgens Van Dijk dat deze bepaling de onderwijssegregatie versterkt. Het geeft bijzondere scholen namelijk de mogelijkheid om leerlingen met een andere levensovertuiging te weigeren. Van Meenen en Grashoff zijn het met Van Dijk eens dat er een acceptatieplicht moet komen. De staat zou geen religieus onderwijs moeten bekostigen, stelt Van Klaveren.

Niet alle woordvoerders vinden aanpassing van artikel 23 van de Grondwet een goed idee. Kuzu: het is goed dat ouders een school kunnen kiezen. Het idee dat bijzonder onderwijs segregatie bevordert, is "apert onjuist", aldus Bisschop. Bruins spreekt van "een waanbeeld". Marokkanen, Turken en Somaliërs kiezen er zelf voor om te leven in een parallelle samenleving en niet te integreren, betoogt Beertema.

Doorstroomrecht

Moeten alle leerlingen met een vmbo-tl-diploma het recht krijgen om door te stromen naar het havo? Vermue vindt van wel: scholen zouden geen eisen mogen stellen aan het gemiddelde cijfer. Het belemmeren van doorstroming vergroot de kansenongelijkheid, zo sluit Grashoff zich daarbij aan.

Met een doorstroomrecht van vmbo-tl naar havo doen we leerlingen tekort, vindt Rog. Leerlingen met een laag cijfergemiddelde hebben namelijk een grotere kans om uit te vallen. Scholen stellen extra eisen in het belang van leerlingen, betoogt Bisschop.

Het debat gaat op 3 november verder met de reactie van de minister en de staatssecretaris.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort
  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.