Eindverslag van de informateur
10 december 2025, debat - D66, VVD en CDA gaan samen aan de slag en moeten gaan zoeken naar parlementaire meerderheden. De Kamer debatteert met informateur Buma over zijn eindverslag.
D66, VVD en CDA moeten een akkoord gaan voorbereiden op basis waarvan een stabiel kabinet kan worden geformeerd, zo adviseert Buma in zijn eindverslag. Daarvoor is het belangrijk dat ze de komende tijd overleggen met andere fracties, zodat er zicht komt op steun in Tweede en Eerste Kamer. Dit kan leiden tot (deel)afspraken of deelname van andere fracties aan een (meerderheids)kabinet.
De inhoudelijke agenda die D66 en CDA hebben opgesteld, kan zorgen voor doorbraken, betoogt Jetten (D66). Die kunnen het land weer in beweging krijgen en vooruithelpen. Nederland heeft snel een nieuw, degelijk en daadkrachtig kabinet nodig, vindt Bontenbal (CDA). De agenda is volgens beide fractievoorzitters een uitgestoken hand naar links en rechts om samen te werken.
Positie VVD
De VVD wil niet samen met GroenLinks-PvdA in een kabinet. Er zijn te grote inhoudelijke verschillen, vindt Yeşilgöz (VVD). Ze gaat graag in gesprek met D66 en CDA over onderwerpen als migratie, overheidsfinanciën en buitenlandbeleid.
De VVD heeft de formatie op slot gezet en wordt beloond met een plek aan tafel, stelt Van Baarle (DENK) vast. Nederland verdient volgens hem beter dan een rechts kabinet met de VVD. Een regeringspartij zou de rechtsstaat moeten respecteren en het landsbelang boven het partijbelang moeten zetten, zegt Ouwehand (PvdD). Zo'n partij is de VVD in haar ogen niet.
Minderheidskabinet
Een keuze voor een minderheidskabinet is een keuze voor een permanente formatie, stelt Klaver (GroenLinks-PvdA), en daarmee voor permanente onzekerheid. Daarom was het beter geweest als er wel snel een meerderheidskabinet was gekomen.
Ondanks alles wat er in de wereld gebeurt, zegt Dassen (Volt), gaat het vooral over Haagse spelletjes. Hij wil dat er alsnog een meerderheidskabinet komt, ook gezien grote uitdagingen als Europese integratie, het klimaatprobleem en digitalisering.
Eerdmans (JA21) hoopt nog steeds dat er uiteindelijk een centrumrecht kabinet komt met JA21. Dit zou een brug slaan naar rechts, denkt hij, maar ook tussen af- en aangehaakt Nederland.
Een minderheidskabinet moet steun zoeken bij andere partijen. Bikker (ChristenUnie) en Van Dijk (SGP) willen zich constructief opstellen. Maar ze zijn daar veel minder toe geneigd als geen rekening wordt gehouden met hun overtuigingen. Bijvoorbeeld door het aantasten van de vrijheid van onderwijs of verruimingen bij embryo-onderzoek.
Struijs (50PLUS) staat open voor gesprekken over steun aan een kabinet. Belangrijke punten voor hem zijn indexering van de pensioenen, het op peil houden van de AOW en veiligheid.
Bezuinigingen
Er gaan miljarden bezuinigd worden op de zorg en de sociale zekerheid, stelt Wilders (PVV) vast. In de plannen van D66 en CDA gaat er namelijk veel meer geld naar ontwikkelingssamenwerking, defensie, Europa, Oekraïne en stikstof.
De overheid gaat miljarden overmaken naar het bedrijfsleven als de VVD aanschuift in een kabinet, vreest Dijk (SP). En gewone mensen gaan daarvoor de prijs betalen, verwacht hij, door bezuinigingen op de zorg en de uitkeringen.
Formatieproces
Het is volkomen onbegrijpelijk dat de Kamer zich na verkiezingen gedraagt alsof zij buiten werking is gesteld, zegt De Vos (FVD): parlementariërs zijn geen figuranten in een formatiespel, maar volksvertegenwoordigers. Zij wil daarom dat de Kamer op basis van wisselende meerderheden de hoofdlijnen van het beleid uitzet.
Alles zou anders gaan en er zou voor de kerst een nieuw kabinet zijn. De voornemens zijn niet waargemaakt, stelt Van der Plas (BBB) vast. Ze is bovendien ontevreden over de opgestelde agenda: die zal zorgen voor nog meer wantrouwen in de politiek.
Vervolg
Rianne Letschert, bestuursvoorzitter van de Universiteit Maastricht, wordt de nieuwe informateur. Haar opdracht is om het advies van informateur Buma uit te voeren en daarover voor 30 januari verslag uit te brengen.
De Kamer stemt aansluitend op het debat over de ingediende moties.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct.