Debat over het leger dat informatie verzamelde over de Nederlandse samenleving

26 mei 2021, debat – De Kamer debatteert met minister Bijleveld (Defensie) over een onderdeel van de krijgsmacht dat maandenlang onterecht gegevens verzamelde over de Nederlandse samenleving.

Vanaf het begin van de coronacrisis, half maart 2020, heeft het Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) van de Nederlandse krijgsmacht op grote schaal gegevens over de Nederlandse samenleving verzameld om zicht te krijgen op de coronacrisis en op de verspreiding van desinformatie. Hierover verscheen in november 2020 een artikel in NRC. Daarna legde minister Bijleveld de analyse-activiteiten van het LIMC op 27 november stil.

Geen grondslag

Voor het verzamelen van informatie bestond geen mandaat en bovendien werden de privacyregels overtreden. Het leger heeft dit "op eigen houtje gedaan", zonder opdracht van de regering, en dat was onrechtmatig, oordeelt Van Wijngaarden (VVD).

Defensie is hiermee met "200 kilometer per uur uit de bocht gevlogen", concludeert Belhaj (D66). Het leger dient onze vrijheden en grondrechten juist te beschermen in plaats van er inbreuk op te maken, vindt Kathmann (PvdA). Defensie mag geen onschuldige burgers bespioneren, zegt Van Meijeren (FvD).

Alle woordvoerders veroordelen de gang van zaken. Minister Bijleveld erkent dat er inderdaad geen grondslag voor was: het had niet mogen gebeuren en om die reden is het ook gestopt. Op verzoek van Fritsma (PVV) maakt zij ook excuses aan de mensen die gevolgd zijn.

Waarom?

Leijten (SP) wil weten hoe bij Defensie het idee is gerezen om die gegevens te verzamelen: wie was de vijand en waar kwam het gevaar vandaan? Waarom is dat LIMC überhaupt opgericht, vragen Belhaj (D66), Stoffer (SGP), Leijten (SP) en Kuzu (DENK).

De minister legt uit dat aan het begin van de coronacrisis de vraag speelde wat er allemaal op Defensie af zou komen. Men wilde de krijgsmacht zo goed mogelijk kunnen inzetten als dat nodig was. Dat daarbij persoonsgegevens verzameld werden was "bijvangst". Dat mocht niet en dat hebben we gecorrigeerd, zegt de minister.

Toekomst

Dat het zo niet had mogen gebeuren, vindt Boswijk (CDA) ook, maar hij wijst erop dat het personeel te goeder trouw heeft gehandeld. In zijn ogen kan het LIMC in de toekomst nog wel een rol hebben in de "digitalisering van het slagveld". Ook Stoffer (SGP) vindt "informatiegestuurd werken" belangrijk, maar dat moet absoluut niet meer op deze manier gebeuren.

Wat Leijten (SP) betreft moet "de stekker definitief uit het LIMC". Volgens Van Wijngaarden (VVD) bestaat het LIMC alleen nog op papier, maar hij vraagt de minister om duidelijkheid hierover.

Bijleveld legt uit dat er geen operationele activiteiten meer plaatsvinden. Er worden alleen nog adviezen van de functionaris gegevensbescherming verwerkt en er zitten mensen die zich bezighouden met de IT-structuur. Ze zegt toe de Kamer dit jaar nog, zo mogelijk voor de begrotingsbehandeling van Defensie, te informeren over wat er bij het LIMC gebeurt.

De Kamer stemt op 1 juni over de ingediende moties.

Zie ook: