Debat over het eindverslag van de informateur

12 mei 2021, debat - Het eindverslag van informateur Tjeenk Willink is aanleiding voor een debat over de voortgang van de formatie.

In de volgende fase van de formatie moet het doel zijn om "brede politieke overeenstemming te zoeken voor een herstel/transitiebeleid", zo adviseert Tjeenk Willink in zijn eindrapport. Dit laat hij aan een nieuwe informateur "met afstand tot de actuele politiek en de partijen en met een breed, sociaaleconomisch profiel". Die moet ook gaan onderzoeken welke partijen met elkaar willen gaan onderhandelen over een coalitieakkoord.

Vertrouwen in Rutte

In het debat op 1 april over de verkenning werd een motie van afkeuring tegen VVD-leider Rutte breed aangenomen. Is er nog voldoende vertrouwen in hem als premier van een nieuw kabinet? Rutte kondigde aan met "radicale ideeën" te komen over de bestuurscultuur en de verhouding met de burger, en sprak daarover in een interview met Nieuwsuur.

Wanneer krijgt Rutte door dat hij geen deel is van de oplossing maar van het probleem? Voor Wilders (PVV) is duidelijk dat het vertrek van de premier nodig is om te komen tot een nieuwe bestuurscultuur. Het is ongepast dat Rutte zijn plannen presenteerde in Nieuwsuur en niet in een debat met de Kamer, vindt Azarkan (DENK).

Marijnissen (SP) noemt de plannen van Rutte ongeloofwaardig. Ze zijn onder de maat, zegt Ploumen (PvdA): het vertrouwen is niet hersteld. De zelfreflectie van Rutte overtuigt nog niet, stelt Dassen (Volt) vast. Simons (BIJ1) vindt dat Rutte te weinig verantwoordelijkheid neemt voor zaken die fout zijn gegaan.

Ik heb er geen vertrouwen in dat Rutte een heel ander mens wordt, zegt Klaver (GroenLinks). Maar hij is bereid om met hem over de inhoud van het beleid te praten. Ouwehand (PvdD) ziet het anders: wijzen op de grote problemen in het land die opgelost moeten worden, is onvoldoende onderbouwing om met de VVD van Rutte te gaan regeren.

Nieuwe informateur

De mensen in het land willen dat we ons bezighouden met de inhoudelijke problemen en uitdagingen, zegt Hoekstra (CDA). Ook Kaag (D66) vindt dat het tijd wordt om te gaan praten over het aanpakken van maatschappelijke en economische problemen. Samen met Rutte (VVD) dient zij een motie in om Mariëtte Hamer te benoemen als de nieuwe informateur. Eerdmans (JA21) verbaast zich erover dat niet met alle fracties is overlegd over de keuze van een nieuwe informateur.

Bestuurscultuur

Het debat over belangrijke onderwerpen moet weer meer in de Tweede Kamer en in de ministerraad worden gevoerd, zegt Rutte (VVD). Een andere bestuurscultuur met meer dualisme en een regeerakkoord op hoofdlijnen kunnen er volgens hem voor zorgen dat de politieke verschillen tussen middenpartijen duidelijker zichtbaar worden.

Baudet (FVD) wil de Kamer laten stemmen over de hoofdlijnen van belangrijke onderwerpen, zodat duidelijk is waar de meerderheden liggen. Vervolgens moeten experts gezocht worden die dit gaan uitvoeren. Kijk naar de mogelijkheid van een minderheidskabinet met een regeerakkoord op hoofdlijnen, oppert Den Haan.

"Bestuurscultuur" is volgens Marijnissen (SP) een verhullende term. Het echte probleem is volgens haar het door het neoliberalisme aangejaagde individualisme en het doorgeslagen geïnstitutionaliseerd wantrouwen van de overheid in mensen. Van der Plas (BBB) ziet een grote kloof tussen theorie en praktijk, bij zowel de bestuurscultuur als de relatie tussen overheid en burger.

Relatie overheid en burger

Er moet structureel meer geld naar de sociale advocatuur, betoogt Ploumen (PvdA), zodat de burger zijn recht kan halen bij een conflict met de overheid. De afgelopen tien jaar is er keihard bezuinigd, stelt Klaver (GroenLinks) vast, waardoor mensen in de problemen zijn gekomen.

Er zullen altijd fouten gemaakt blijven worden, zegt Rutte (VVD). Als het misloopt tussen burger en overheid, moet er volgens hem een organisatie zijn die het probleem oplost. Maar dit mag niet neerkomen op weer een nieuw loket, zegt Van der Staaij (SGP), waardoor het doolhof voor de burger nog ingewikkelder wordt.

Burgers lopen nu te vaak vast in het woud van regels dat de politiek heeft gecreëerd, zegt Segers (ChristenUnie). Hervorming van het stelsel van belastingen en toeslagen is daarom volgens hem noodzakelijk.

De Kamer stemt aansluitend aan het debat over de ingediende moties.

Zie ook: