Debat over de werkwijze van de NCTV

2 juni 2022, debat - Wat doet de NCTV, wat mag de NCTV en wat zou de NCTV moeten kunnen doen? De Kamer debatteert met minister Yesilgöz (Justitie en Veiligheid) over de werkwijze van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

Met fake accounts volgen van burgers op social media (Bits of Freedom). Onderzoek naar moskeeën (NRC). Monitoren van personen en het opslaan van persoonsgegevens van Nederlandse burgers (NRC). Publicaties over deze kwesties riepen de vraag op of de NCTV zich wel aan haar wettelijke bevoegdheden houdt.

De NCTV heeft nu geen wettelijke grondslag om zelf persoonsgegevens te verwerken. Maar minister Yesilgöz vindt het belangrijk dat de organisatie zicht heeft op dreigingen, maatschappelijke sentimenten en ontwikkelingen die relevant zijn voor de nationale veiligheid. Daarom is er een wetsvoorstel ingediend om de wettelijke taken en bevoegdheden van de NCTV beter te regelen.

Optreden en rol NCTV

De nationale crisiscoördinatie, het stelsel bewaken en beveiligen en het ontwikkelen van contraterrorismebeleid. Naast deze officiële taken heeft de NCTV zich andere taken toegeëigend, stelt Van der Werf (D66) vast, met name het eigenstandig onderzoeken van mensen en organisaties. In dat licht heeft ze, net als andere woordvoerders, twijfels over de invulling van de analysetaak.

Wat zou de NCTV moeten zijn? Van der Plas (BBB) vindt dat de discussie daarover zou moeten gaan. Er is nu in haar ogen een wirwar van verantwoordelijkheden en vage wettelijke kaders.

De NCTV zou zich op zijn kerntaken moeten concentreren, vindt Van Nispen (SP). Het is geen inlichtingendienst en zou dat ook niet moeten worden door taken van de AIVD en de politie naar zich toe trekken. De minister beaamt dat, maar men zou volgens haar wel informatie uit open bronnen moeten kunnen gebruiken.

Ook Ellemeet (GroenLinks) is kritisch: komt het wetsvoorstel van de minister niet neer op het legitimeren van eerdere overtredingen van bevoegdheden door de NCTV? Daar is Yesilgöz het niet mee eens. Haar wetsvoorstel is bedoeld om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen en wetgeving. Wel denkt zij na over aanpassingen om aan bezwaren van de Kamer tegemoet te komen.

We hebben de NCTV hard nodig om ons land veilig te houden, benadrukt Michon (VVD). Ze hoopt dat het wetsvoorstel snel meer duidelijkheid geeft over de taken en werkwijze van de NCTV. De organisatie is volgens haar belangrijk voor coördinatie en analyse.

De meest acute dreigingen komen vanuit de hoek van het jihadisme, extreemrechts en antioverheidextremisme, concludeert Slootweg (CDA). De NCTV is volgens hem hard nodig om onze open samenleving te verdedigen. Om dat te kunnen doen, moet men in staat zijn om gegevens te verzamelen en te interpreteren.

De werkwijze van de NCTV is buitengewoon schadelijk voor de samenleving, betoogt Azarkan: als rechten van burgers worden geschonden, raken we een belangrijke pijler onder onze democratische rechtsstaat kwijt. Van Meijeren (FVD) denkt er hetzelfde over: het optreden van de NCTV zonder wettelijke grondslag raakt het fundament van onze rechtsstaat.

Volgen en duiden Kamerleden en activisten

De NCTV heeft ook informatie verzameld over en analyses gemaakt van activisten, politieke partijen en Kamerleden. Deze kwamen terecht in weekberichten. Het rapporteren over politieke partijen door een dienst die rechtstreeks onder de minister valt, is op zijn minst discutabel, betoogt Mutluer (PvdA), en eigenlijk onwenselijk.

Als je in Nederland strijdt voor een betaalbare woning, gelijkwaardigheid, betere transzorg of klimaatrechtvaardigheid, stelt Simons (BIJ1) vast, dan kun je door de NCTV in de gaten worden gehouden. Je gegevens komen vervolgens terecht bij gemeenten, de politie en buitenlandse inlichtingendiensten.

De NCTV heeft in het geniep en illegaal politieke partijen als de PVV en politiek leiders als Wilders in rapportages gedemoniseerd, concludeert Markuszower (PVV). Er is onder andere ten onrechte gesteld dat de PVV steeds minder afstand houdt van extreemrechts. Dit zou moeten worden gecorrigeerd.

Er hadden geen persoonlijke meningen en duidingen over politici in de weekberichten terecht mogen komen, erkent Yesilgöz. De weekberichten zijn gestopt en komen niet meer terug. De minister belooft de ontvangers een herstelbericht te besturen.

Van Haga (Groep Van Haga) verwijst naar het vragenuur van 15 maart. De minister heeft in zijn ogen de Kamer destijds verkeerd geïnformeerd door te stellen dat de NCTV geen Kamerleden volgt.

De Kamer debatteerde eerder op 13 april en 15 juni 2021 over de werkwijze van de NCTV. Zij stemt op 7 juni over de moties die tijdens het debat zijn ingediend.

Zie ook: