Debat over de verkiezingsuitslag

13 november 2025, debat - De Kamer debatteert over de uitslag van de verkiezingen op 29 oktober. Welke partijen kunnen samen het land gaan besturen? Verkenner Wouter Koolmees licht zijn adviezen toe.

Het is een ingewikkelde, maar ook mooie puzzel, constateert Koolmees. De verkenner adviseert dat D66 en CDA een "inhoudelijke en ambitieuze agenda" gaan opstellen. Die agenda moet antwoord geven op grote vraagstukken voor de toekomst van Nederland. Andere partijen kunnen zich daar dan bij aansluiten.

Nieuw kabinet

De route naar een nieuw kabinet is niet per se een makkelijke, zegt Jetten (D66). Maar we voelen een grote verantwoordelijkheid als grootste fractie, stelt de D66-leider, die een "kabinet van grote doorbraken" wenst. Er is nog geen heldere voorkeursvariant, dus zijn partij wil met het CDA een stap naar voren zetten "zodat de formatie weer in beweging komt". 

Yeşilgöz (VVD) wil weten wat de reden is voor deze tussenstap. D66 en CDA zijn het al op veel punten met elkaar eens, zegt zij, en er zijn heel sterke raakvlakken met GroenLinks-PvdA. Is dit een opbouw naar een links kabinet? Dat zal dan zonder de VVD zijn, benadrukt zij.

Het is een geruststellende gedachte dat Nederland opnieuw in ruime meerderheid rechts heeft gestemd, vindt Eerdmans (JA21). Grote problemen gaan we in zijn ogen niet met links beleid oplossen. Een rechtste stem is geen proteststem, benadrukt hij.

Wilders (PVV) vindt het onbegrijpelijk dat er tijd wordt "verspild" in de voorgestelde tussenfase. Zijn oproep: hef de blokkade richting de PVV op, dan is er voor de kerst een rechts meerderheidskabinet. Hij vindt het "arrogant en ongepast" dat 1,7 miljoen PVV-kiezers worden uitgesloten.

Stoffer (SGP) hoopt dat D66 en CDA zich richten op een positieve agenda die de grote problemen aanpakt, en zich niet laten verleiden tot ideologische plannen die splijtend werken.

Pas op voor een "zouteloze middenregering", waarschuwt Dassen (Volt). Die zou dan slechts een tussenpaus worden tussen twee extreemrechtse regeringen in, vreest hij.

Vertrouwen

We moeten zorgvuldig omgaan met het vertrouwen dat burgers ons geven, zegt Bontenbal (CDA). Hij wil niet alleen met de inhoud, maar ook met de cultuur in de Kamer aan de slag. Niet de grootste mond moet respect afdwingen, maar hard werken en concrete resultaten boeken.

Het signaal van de kiezer is helder, vindt Klaver (GroenLinks-PvdA): er is gekozen voor een mentaliteit die gericht is op samenwerken, niet op het uitvergroten van verschillen. Hij ziet een nieuwe generatie van fractievoorzitters die het "echt anders willen doen".

Nederland snakt naar betrouwbare politiek, stelt Bikker (ChristenUnie), met minder ophef en meer opgestroopte mouwen. Ze hoopt dat een volgend kabinet daadwerkelijk vier jaar lang aan de slag zal gaan.

De kloof tussen politici in Den Haag en de mensen in het land is nog nooit zo groot geweest, constateert Van der Plas (BBB). Ze "houdt haar hart vast voor de toekomst", maar ziet BBB niet plaatsnemen in een nieuwe coalitie na het verlies van drie zetels.

Struijs (50PLUS) vindt dat ook denkbeelden van de politieke minderheid meegewogen moeten worden. Hij roept formerende partijen op een kabinet te vormen dat kan rekenen op zo breed mogelijke steun.

Prioriteiten

Meerderheden voor een streng migratiebeleid of kernenergie gaan verloren in het formatieproces, vreest De Vos (FVD). Zij wil daarom dat de Kamer stemt over grote verkiezingsthema's en dat vakministers daarmee aan de slag gaan.

Van Baarle (DENK) wil verantwoordelijkheid nemen, maar alleen met partijen die "de rechtsstaat onderschrijven, discriminatie afwijzen en de misdaden van Israël niet onbestraft laten".

Wat Ouwehand (PvdD) betreft moet het klimaatbeleid prioriteit krijgen, want "klimaat raakt ons allemaal". Ze drukt D66 en CDA op het hart: kom met een gedegen probleemanalyse. Dan komen de oplossingen volgens haar vanzelf.

Dijk (SP) mist de thema's zorg en sociale zekerheid in de voorgestelde agenda. Over de toekomst van onze zorg blijft het stil, constateert hij, "terwijl duizenden zorgverleners opbranden en mensen met een laag inkomen de rekeningen niet kunnen betalen".

Informateurs

D66 en CDA stellen voor Hans Wijers en Sybrand Buma als informateurs te benoemen. Zij krijgen de opdracht de volgende fase van de formatie te begeleiden en uiterlijk 9 december verslag uit te brengen aan de Kamer. Een meerderheid van de Kamer steunt dit voorstel.

De Kamer stemde aansluitend aan het debat over de ingediende moties.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct