Debat over de ruzie in het kabinet over mest

17 december 2025, debat - De Kamer debatteert met minister Wiersma (Landbouw), minister Tieman en staatssecretaris Aartsen (beiden Infrastructuur en Waterstaat) over een mogelijk kabinetsbesluit over mest.

Vorige week berichtte de NOS dat er binnen het kabinet "knallende ruzie" is over de mestplannen van Landbouwminister Wiersma vanwege botsende belangen. Zij wil dat boeren meer mest kunnen uitrijden, ook in de buurt van sloten en water. Maar voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is dat problematisch, want daardoor zal de waterkwaliteit vrijwel zeker verslechteren.

Actieprogramma

De kwestie gaat om de invoering van het zogeheten achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn. Wiersma wil dat per 1 januari 2026 laten ingaan. Elke vier jaar moeten Europese lidstaten een actieprogramma opstellen om te voldoen aan de Nitraatrichtlijn. Die moet ervoor zorgen dat waterverontreiniging door de landbouw wordt voorkomen en verminderd.

Maar als Wiersma op deze manier de boeren tegemoet komt, zou dat in strijd zijn met de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water. Onder andere het Planbureau voor de Leefomgeving, de waterschappen, de drinkwaterbedrijven en de landsadvocaat adviseren om niet met het plan akkoord te gaan.

Binnen het kabinet is er weerstand van minister Tieman en staatssecretaris Aartsen, beiden van Infrastructuur en Waterstaat. Tieman, net als Wiersma BBB-minister, gaat wellicht toch akkoord en VVD-staatssecretaris Aartsen misschien niet. Maar daar willen ze geen uitspraken over doen.

Vraagtekens

De Kamer wil duidelijkheid over wat het kabinet nu van plan is en wat de invloed van de Kamer daarop nog kan zijn. Het kabinet zal in de laatste ministerraad van 2025, op vrijdag 19 december, een besluit nemen, maar dan is de Kamer al met reces.

Volgens Bromet (GroenLinks-PvdA) "wordt het tijd dat we deze minister wegsturen". Ze hekelt Wiersma's aanpak: besturen zonder draagvlak, geen boodschap hebben aan de expertise van haar eigen ambtenaren en ook nog eens niet luisteren naar de Kamer. Bromet dient dan ook een motie van wantrouwen in.

"Dieptriest dat er weer een sabotagepoging van minister Wiersma op de plank ligt", oordeelt Kostić (PvdD), die Wiersma ook liever ziet vertrekken.

Ruzie

Van der Plas (BBB) ontkent dat er sprake is van ruzie. Dat er spanning is als het over complexe dossiers gaat, ziet zij als een "teken van betrokkenheid bij de opgave". Ze geeft aan het overleg van het kabinet af te wachten.

Volgens Flach (SGP) zou je helemaal niet moeten willen weten wat er allemaal ín het kabinet gebeurt. Hij hoopt dat er iets uit komt wat goed is voor de boeren.

In de ogen van Jansen (PVV) is het juist VVD-staatssecretaris Aartsen die een besluit saboteert. Hij pleit ook voor meer oog voor de boeren.

We halen de doelen van de Kaderrichtlijn Water niet omdat die helemaal niet te halen zijn in een land als Nederland, vindt Goudzwaard (JA21). Daarom zou hij graag de doelen aanpassen.

De Vos (FVD) stelt voor om de mestregels aan te passen. Als het begrip "kwetsbare zones" wordt herzien, kan er volgens haar op meer plekken mest uitgereden worden.

Geen antwoorden

Alle drie de bewindspersonen geven aan dat ze niet op de inhoud van het besluit kunnen ingaan omdat de besluitvorming in het kabinet nog niet afgerond is. Volgens Wiersma kunnen stukken van het ministerie ook pas met de Kamer gedeeld worden wanneer het besluit door het kabinet genomen is.

Tieman: "Het is complexe materie. Wij zijn op dit moment in goed overleg." Volgens hem wordt "de foto steeds scherper". Aartsen stelt dat er sprake is van een goede, inhoudelijke discussie binnen het kabinet.

Pas op de plaats

Verschillende fracties zien niets in het plan van Wiersma. Toch willen ze liever proberen het plan bij te sturen dan een motie van wantrouwen steunen. Grinwis (ChristenUnie) doet het voorstel om een "pas op de plaats" te maken door een soort pauze in te lassen en tijdelijk door te gaan met het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn, ook al is dat niet volmaakt.

Beckerman (SP) steunt dit voorstel, vooral om te voorkomen dat "we straks nog draconischere maatregelen moeten nemen". Podt (D66) sluit zich hierbij aan. Ook Koorevaar (CDA) gaat liever door met het zevende actieprogramma dan "nu onomkeerbare stappen te zetten waardoor we problemen doorschuiven naar de volgende generatie".

Den Hollander (VVD) vertrouwt erop dat het kabinet een verstandig besluit zal nemen, waarmee het recht doet aan de afspraken over de waterkwaliteit, zodat er geen risico op rechtszaken en schadevergoedingen komt.

De Kamer stemt op 18 december over de tijdens het debat ingediende motie van wantrouwen en de overige moties.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct