De situatie in Sudan
10 december 2025, debat - De Kamer debatteert met minister Van Weel (Buitenlandse Zaken) en staatssecretaris De Vries (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) over de noodsituatie na het uitbreken van de burgeroorlog in Sudan.
Op 15 april 2023 brak een burgeroorlog uit in Sudan tussen het Sudanese leger (SAF) en de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF). Als gevolg van het conflict kent Sudan momenteel de grootste humanitaire crisis ter wereld. Veel mensen sloegen op de vlucht en meer dan 30 miljoen Sudanezen mensen hebben in 2025 hulp nodig.
Het meest nijpend was de situatie in Al-Fashir. De val van deze stad zorgde voor veel geweld en minstens tienduizenden doden. Het geweld breidt zich momenteel uit. De Kamer en de bewindspersonen spreken allemaal hun afschuw uit over de wreedheid van het geweld en de omvang van het leed in Sudan.
Handel
Het conflict is ook complex vanwege de betrokkenheid van een aantal andere landen. Veel Kamerleden noemen de rol van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), belangrijke wapenleveranciers voor de RSF.
De internationale gemeenschap durft niet te doen wat nodig is om het geweld te stoppen, omdat veel landen profiteren van Sudan, zegt Kröger (GroenLinks-PvdA), bijvoorbeeld via goudsmokkel. Ze wil dat de lopende onderhandelingen tussen de Europese Unie en de VAE over een nieuw handelsakkoord worden opgeschort.
De staatssecretaris was vorige week nog in de VAE om de economische relatie te versterken, constateert Dobbe (SP). Waarom is dat gebeurd en is er toen gesproken over de situatie in Sudan? Economische belangen mogen niet zwaarder wegen dan wat er in Sudan gebeurt, benadrukt zij.
Staatssecretaris De Vries zegt dat het bezoek vooral bedoeld was voor Nederlandse bedrijven die zakendoen in de VAE. Als we de handelsbanden doorknippen, neemt volgens Van Weel onze invloed op de VAE heel snel af. Als je een bredere relatie opbouwt, kun je achter de schermen ook een stevige boodschap overbrengen, stelt hij.
Er moet een wapenembargo komen voor heel Sudan, vindt Teunissen (PvdD), want wapens geproduceerd in de VAE met onderdelen uit Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk komen terecht in Sudan.
Nederland zet zich in voor zo'n wapenembargo, maar er is onvoldoende draagvlak in de EU. De regels voor wapenexportvergunningen zijn in de hele EU gelijk, legt De Vries uit. Daarbij hoort volgens haar een zorgvuldige risico-inschatting, maar er is niet geheel uit te sluiten dat wapens toch verkeerd worden gebruikt.
Humanitaire hulp
Seksueel geweld wordt op grote schaal ingezet als wapen, met name door de RSF, zegt Van der Werf (D66). Hulp voor de slachtoffers ontbreekt vaak. Hoe komt hulp wel bij vrouwen en meisjes terecht? Ceder (ChristenUnie) vraagt zich af waarom de Nederlandse regering vooral hulp via de Verenigde Naties geeft en niet via lokale organisaties, die de situatie vaak beter kennen.
De gastvrijheid van gemeenschappen in Egypte, Tsjaad, Zuid-Sudan en Sudan zelf die vluchtelingen opvangen is enorm, benadrukt Van Dijk (SGP). Hoe worden zij ondersteund?
De Dutch Relief Alliance werkt veel samen met lokale organisaties, zegt de staatssecretaris. Hulpverleners krijgen alleen met grote moeite toegang tot de getroffen gebieden en ze kunnen hun werk niet veilig doen. Nederland draagt 10 miljoen euro extra bij aan een speciaal fonds. Ook kleine vrijwilligersorganisaties worden hiermee ondersteund.
Toekomst
Van der Burg (VVD) stelt vast dat Nederland en de EU zich in het verleden te afhankelijk hebben gemaakt van andere landen. Dat maakt ingrijpen bij conflicten zoals in Sudan lastig. Hij wijst op de rol van Turkije, Egypte, Saudi-Arabië en Kenia. Ook Libië, Eritrea, Iran, Rusland en China zijn betrokken, vult Stöteler (PVV) aan. De directe invloed van Nederland is daardoor nul, denkt hij.
Hoe langer we op deze weg doorgaan, hoe langer het lijden van de bevolking in Sudan zal duren, vreest Van Baarle (DENK). Hoe gaat Nederland diplomatieke contacten actiever inzetten voor een staakt-het-vuren?
Nederland zet zich zo veel mogelijk in EU-verband in voor beëindiging van de strijd, zegt minister Van Weel. Maar we moeten realistisch zijn over onze slagkracht, erkent de minister. Hij ziet een diplomatiek initiatief van de VS, VAE, Egypte en Saudi-Arabië momenteel als het meest kansrijk, omdat zij invloed hebben op de strijdende partijen. De EU zou daar nauwer mee kunnen samenwerken, denkt Van Weel.
We moeten inzetten op het verzamelen, documenteren en analyseren van alle mensenrechtenschendingen, zodat het internationaal recht hopelijk ooit kan zegevieren, zeggen Boswijk (CDA) en Hoogeveen (JA21). Zij vrezen dat een onafhankelijke onderzoeksmissie door bezuinigingen op de VN niet verder kan gaan.
Bewijsmateriaal verzamelen voor een zaak bij het Internationaal Strafhof is cruciaal, zegt Van Weel. Het mandaat voor de onafhankelijke missie is recent verlengd. Nederland levert hier via een omweg een bijdrage aan.
Vermeer (BBB) denkt dat het onmogelijk is om in internationaal verband doeltreffend op te treden. Hij hoopt dat Nederlandse kennis op het gebied van drinkwater, landbouw, lokaal bestuur en voedselzekerheid in de toekomst kan helpen bij de wederopbouw van het land. Omdat dit sterke kanten zijn van Nederland, verwacht de staatssecretaris dat Nederland een bijdrage zal leveren.
De Kamer stemt op 16 december over de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct