De informele Europese top van 1 oktober 2025

30 september 2025, debat – De Kamer debatteert met premier Schoof over de Nederlandse inzet bij de aankomende informele bijeenkomst van Europese regeringsleiders in Kopenhagen. Op de agenda van de top staan veel veiligheidskwesties.

De minister-president reist af naar Denemarken om met andere EU-leiders te spreken over onderwerpen als steun aan Oekraïne, de omgang met Russische dreigingen en samenwerking tussen EU-landen op het gebied van defensie. Daarnaast is er veel aandacht voor het Amerikaanse vredesplan voor Gaza.

Gaza

Elke dag gaat de genocide in Gaza door, zegt Dobbe (SP). De Amerikaanse president Trump heeft nu een vredesplan gepresenteerd, maar blijft internationale druk nodig, zegt ze. Nederland moet alles doen om het geweld te stoppen, in EU-verband of alleen, vindt zij.

Ondanks bommen op vluchtelingenkampen, ziekenhuizen en hulpverleners, bleven harde Nederlandse sancties uit, stelt Van Baarle (DENK). Hij hekelt het opleggen van vrede aan de Palestijnen zonder hen erbij te betrekken.

Het is bijna twee jaar geleden dat Hamas een afschuwelijke oorlog ontketende, memoreert Van der Plas (BBB). Voor het eerst in lange tijd is er weer hoop, schetst ze. Zou Nederland een rol kunnen spelen in de internationale stabilisatiemacht?

We zijn in twee jaar niet zo dicht bij een akkoord geweest, zegt de premier. We mogen deze unieke kans niet laten lopen, vindt hij. Het is volgens Schoof van groot belang dat er druk wordt gezet op Hamas om akkoord te gaan.

Russische dreiging

Drones bij luchthavens en Russische straaljagers in het Europese luchtruim maakten de NAVO-landen in de afgelopen weken extra alert. Dit zijn geen incidenten; het is een patroon van schendingen vanuit Moskou, ziet Podt (D66). Polen vraagt om een luchtverdedigingszone boven het westen van Oekraïne. Is de premier bereid om hiervoor in NAVO-verband voorbereidingen te treffen?

Van Campen (VVD) denkt dat de luchtruimschendingen laten zien dat Rusland ons test. Wat moet er concreet gedaan worden om afschrikking aan oostflank op orde te krijgen, wil hij weten. Kan Nederland nog meer doen om droneaanvallen af te slaan?

Oekraïne werd afgelopen weekend getroffen door de grootste luchtaanval van deze oorlog, benadrukt Eerdmans (JA21). We moeten stoppen met het spekken van Russische oorlogskas, vindt hij. Hoe zorgen we voor handhaving van het nieuwe sanctiepakket?

Nederland draagt op verschillende manieren bij aan de verdediging van het Europese luchtruim, legt Schoof uit. Bovendien wordt er samengewerkt met Oekraïne op het gebied van droneafweer en -productie. Maar luchtverdediging buiten NAVO-gebied is op dit moment niet aan de orde, stelt hij.

Oekraïne

Er is geen enkel signaal dat Poetin bereid is tot onderhandelen over vrede in Oekraïne, meent Piri (GroenLinks-PvdA). Oekraïne moet zo veel mogelijk gesteund worden, maar Hongarije blokkeert onderhandelingen over toetreding tot de EU. Hoe omzeilen we die blokkade?

Volgens Dassen (Volt) probeert Poetin uit alle macht westerse steun voor Oekraïne te ondermijnen, maar juist nu moet die doorgezet worden, denkt hij. Kunnen we eindelijk de bevroren Russische tegoeden inzetten voor steun aan het land?

Kahraman (NSC) wil Oekraïne met steun een sterke onderhandelingspositie geven tegenover Rusland. Maar het land mag niet overhaast toetreden tot de EU en moet voldoen aan dezelfde criteria als elke andere lidstaat, vindt hij.

Nederland zet zich in voor een sterke onderhandelingspositie voor Oekraïne, zegt de premier. Dat de Europese Commissie werkt aan een plan voor de Russische tegoeden, vindt hij positief. Maar EU-toetreding is een lang en zorgvuldig proces en juist daarom is unanimiteit belangrijk bij zo'n besluit, stelt Schoof.

Europese defensiesamenwerking

Boswijk (CDA) vindt dat we te afhankelijk zijn van landen buiten de EU voor strategische grondstoffen. China ontziet de EU niet in de handelsoorlog met de VS en houdt belangrijke grondstoffen achter. Hij wil inventariseren waar de kwetsbaarheden zitten.

Wij staan met de mond vol tanden bij Russische luchtruimschendingen en zijn te veel gericht op de aanschaf van dure wapens, zegt Ceder (ChristenUnie). Dat is niet effectief en dus moeten we in NAVO-verband met oplossingen komen, vindt hij.

De Roon (PVV) vindt het versterken van de Europese defensieparaatheid belangrijk. Maar de PVV accepteert geen enkele stap in de richting van een Europees leger. Kan de premier bevestigen dat dat ook niet de bedoeling is van Nederland?

Recente ontwikkelingen laten zien dat veiligheid niet gegarandeerd is, waarschuwt Van Dijk (SGP). De NAVO is de hoeksteen van onze veiligheid, vindt de SGP'er. Daarom kan het gevaarlijk zijn als EU te veel naar zich toe trekt, meent hij.

De NAVO blijft volgens Schoof de hoeksteen van onze collectieve vrijheid. De rol van de EU is om ervoor te zorgen dat lidstaten sneller kunnen voldoen aan NAVO-eisen, legt hij uit. Een Europees leger komt er niet, zegt hij. De EU werkt daarnaast aan een grondstoffenstrategie.

De Kamer stemt op woensdag 1 oktober over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct