Brief regering : Hoofdlijnen nationaal isolatieprogramma

Nr. 770 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 november 2021

Inleiding

Het kabinet heeft in de begroting 2022 1,3 miljard euro vrijgemaakt voor de verduurzaming
van woningen en gebouwen, waarvan 514 miljoen euro is bestemd voor een nationaal isolatieprogramma
in de periode 2022 t/m 2024. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen is de motie
van het lid Segers c.s.1 aangenomen waarin de regering wordt verzocht om de voorstellen uit het «Manifest
nationaal isolatieprogramma – 12 voorstellen om sneller, slimmer en socialer woningen
te isoleren» nadrukkelijk bij het op korte termijn in te richten nationaal isolatieprogramma
te betrekken. In deze brief ga ik, in afstemming met het Ministerie van Economische
Zaken en Klimaat, in op de door mij beoogde vormgeving van het nationaal isolatieprogramma
en geef ik invulling aan de motie van het lid Bisschop2 die oproept de mogelijkheden van een contingentenaanpak te bezien. Bij de vormgeving
van het nationaal isolatieprogramma heb ik tevens rekening gehouden met de moties
over isolatie die het afgelopen jaar zijn aangenomen.3

De budgettaire verwerking heeft uw Kamer ontvangen via de nota van wijziging op de
begroting van BZK voor het jaar 2022.4 De budgettaire verwerking van de middelen voor de Investeringssubsidie Duurzame Energie
en Energiebesparing (ISDE) heeft uw Kamer via een nota van wijziging op de begroting
van EZK ontvangen.5 Over de plannen voor het stimuleren van de hybride warmtepomp is uw Kamer onlangs
geïnformeerd door de Staatssecretaris van EZK.6

Invulling nationaal isolatieprogramma

Het doel van het nationaal isolatieprogramma is het isoleren van woningen die nu nog
slecht geïsoleerd zijn. Het is immers essentieel de vraag naar energie terug te brengen,
om dan in de resterende vraag te kunnen voorzien met duurzame energiebronnen. Dat
draagt bij aan CO2-reductie en leidt bovendien tot lagere energielasten voor bewoners.

Er leeft – onder andere in uw Kamer – een brede wens om iedereen te ondersteunen.
Zo roept het manifest op tot laagdrempelige financiële regelingen. Ook wordt in de
motie Van der Plas gevraagd doe-het-zelvers te ondersteunen.7

Ik wil het programma vormgeven door een samenhangende mix aan instrumenten, die elkaar
versterken. Ik maak daarbij onderscheid in de isolatie van koop- en huurwoningen.

Koop

Via een voor iedereen toegankelijke basissubsidie zoals de Investeringssubsidie Duurzame
Energie en Energiebesparing (ISDE) en de Subsidie Energiebesparing Eigen Huis (voor
VvE’s) kunnen eigenaar-bewoners subsidie ontvangen voor isolatiemaatregelen. Om meer
eigenaar-bewoners en VvE’s te stimuleren om isolatiemaatregelen te nemen, en daarmee
de energietransitie in de gebouwde omgeving te versnellen, is mijn voornemen de subsidiebedragen
voor de verschillende isolatiemaatregelen te verhogen, waardoor het gemiddelde subsidiepercentage
wordt opgehoogd van 20% naar 30%. Naar inschatting zal het aantal aanvragen voor isolatiesubsidie
hierdoor met een factor 1,8 stijgen. Deze wijziging kan naar verwachting per 1 januari
2022 ingaan. Parallel daaraan wordt uitgewerkt hoe de subsidieregelingen eenvoudiger
gemaakt kunnen worden, en hoe lokale aanpakken (bijvoorbeeld met vouchers gericht
op kwetsbare huishoudens en slecht geïsoleerde woningen) beter op deze landelijke
instrumenten kunnen worden aangesloten.

Toegang tot de ISDE of de SEEH is niet in alle gevallen voldoende. De subsidie dekt
immers niet de hele investering af en woningeigenaren moeten daarom maatregelen ook
tegen aantrekkelijke voorwaarden kunnen financieren. Een belangrijk instrument dat
dit kabinet in het leven heeft geroepen om woningeigenaren te ondersteunen bij het
isoleren en verder verduurzamen van hun woning is het Nationaal Warmtefonds. Het fonds
biedt financiering voor verduurzaming met lange looptijden, lage rentes voor een zeer
brede doelgroep van woningeigenaren en VvE’s. Aanvullend zijn in het convenant verduurzaming
koopsector, dat in december 2020 is afgesloten, afspraken gemaakt over betere ondersteuning
bij het verduurzamen van een te kopen of te verbouwen huis. In dit convenant werken
makelaars, taxateurs, hypotheekadviseurs en financiers samen om woningeigenaren beter
te ondersteunen.

Daarnaast maakt de Energiebespaarhypotheek, ontwikkeld door het Nationaal Warmtefonds,
het vanaf 2021 ook voor mensen zonder leenruimte mogelijk om verduurzamingsmaatregelen
te financieren. Vooralsnog onder de voorwaarde dat deze uitgevoerd worden in het kader
van gemeentelijke wijkaanpakken of in gemengd bezit van een woningcorporatie. Dit
is vanuit het oogpunt van de zorgplicht voor degenen met weinig of geen leenruimte
hebben. Medio 2022 zal ik bezien of deze doelgroep verder verruimd kan worden.

Parallel daaraan bekijk ik met gemeenten hoe kwetsbare huishoudens, in het bijzonder
de huishoudens met een relatief laag inkomen en een hoge energierekening, aanvullend
ondersteund kunnen worden bij het nemen van grotere isolatiemaatregelen zoals vloer-,
gevel- en dakisolatie. Daarbij valt te denken aan ondersteuning via gemeentelijke
energieloketten, aansluiting bij lokale bewonersinitiatieven, bundeling van subsidieaanvragen
in het kader van een contingentenaanpak en aan betere koppeling van lokale subsidies
(of vouchers) aan de landelijke subsidieregelingen. Door een slimme koppeling van
de lokale aanpak aan de landelijke instrumenten, zoals de breed toegankelijke ISDE-subsidies,
zal een grotere impact op het contingent slecht geïsoleerde woningen bereikt kunnen
worden. Bovendien biedt dit de mogelijkheid om op lokaal niveau maatwerk en goede
ontzorging te leveren. Ik ben daarover met gemeenten en de VNG in overleg. Hiervoor
kan deels ook worden aangesloten bij de aanpak voor energiearmoede gericht op kleine
energiebesparende maatregelen, waarvoor op 15 oktober 2021 150 miljoen euro beschikbaar
is gesteld.8

Ten slotte is het ook nodig dat er vanuit de markt een aanbod is dat de beoogde versnelling
en opschaling mogelijk maakt. Mede naar aanleiding van de moties van het lid Bisschop9 en de leden Agnes Mulder en Grinwis10 heeft een werkgroep onder leiding van het Ministerie van BZK en de Nederlandse Vereniging
Duurzame Energie voorstellen gedaan voor grootschalige, collectieve aanpakken die
de energietransitie in de gebouwde omgeving kunnen helpen versnellen. Een zogenoemde
contingentenaanpak, waarbij gestandaardiseerde, voor bepaalde woningtypen beproefde
verduurzamingsoplossingen seriematig door aanbieders kunnen worden toegepast, maakt
hier onderdeel van uit. Voor woningeigenaren geeft meedoen aan zo’n aanpak zekerheid
dat de woning (in één keer of in stappen) naar tenminste de isolatiestandaard wordt
gebracht tegen lage kosten. Voor de markt kunnen dergelijke aanpakken bijdragen aan
zekerheid en continuïteit in de opdrachten. Deze aanpak zal de komende periode worden
uitgewerkt en gekoppeld aan het nationaal isolatieprogramma.

Motie doe-het-zelvers

In de motie van lid Van der Plas11 wordt ingezet op ondersteuning van doe-het-zelvers mede met het oog op schaarse professionals.
De mogelijkheid om vouchers open te stellen voor doe-het-zelvers zal nader worden
onderzocht. Hierbij dient bezien te worden hoe een subsidievoucher kan leiden tot
extra maatregelen ten opzichte van hetgeen nu vaak gebeurt zonder subsidie.

Er wordt reeds onderzocht of de ISDE kan worden opengesteld voor doe-het-zelvers,
voor relatief eenvoudige isolatiemaatregelen zoals vloer- en dakisolatie. Hierbij
wordt onderzocht welke kwaliteit gehaald kan worden met isolatiemaatregelen die doe-het-zelvers
toepassen en of deze enigszins vergelijkbaar zijn met door bedrijven toegepaste isolatie.

Huur

Ook in de huursector is verdergaande isolatie noodzakelijk. Ik wil met het nationaal
isolatieprogramma waar mogelijk aansluiten bij de Regeling Vermindering Verhuurderheffing
Verduurzaming (RVV-V). Op welke wijze dat het beste kan daarover zal ik uw Kamer begin
volgend jaar nader informeren.

Voor de RVV-V is in 2020 150 miljoen euro beschikbaar gesteld. Daarmee kon de regeling
weer worden opengesteld. Inmiddels is voor dit volledige bedrag ook subsidie aangevraagd
waardoor de regeling opnieuw is gesloten. Vanaf 2023 is structureel 104 miljoen euro
beschikbaar voor de RVV-V.

Bij de Algemene Politieke Beschouwingen is de Verhuurderheffing met 500 miljoen euro
per jaar verlaagd. Over de inzet van de extra middelen uit de Verhuurderheffing worden
met Aedes afspraken gemaakt, ook in relatie tot verduurzaming. Het voornemen is deze
afspraken ook specifiek te richten op het verduurzamen van slecht geïsoleerde sociale
huurwoningen.

Voor particuliere verhuurders en institutionele beleggers12 die geen Verhuurderheffing verschuldigd zijn en gereguleerde huurwoningen verhuren,
start er begin 2022 een regeling gericht op verduurzaming en onderhoud (SVOH). Hiervoor
was reeds 152 miljoen euro gereserveerd voor de periode 2022 t/m 2025. Zie daartoe
mijn brief van 20 april 2021.13 De regeling is recent in consultatie gebracht. Het streven is de regeling per 1 maart
2022 in te voeren. Ook deze regeling levert een bijdrage aan de verduurzaming van
huurwoningen.

Communicatie

Het nationaal isolatieprogramma wordt richting bewoners ondersteund met een landelijke
communicatiecampagne. Daarnaast worden gemeenten en energieloketten vanuit de rijksoverheid
ondersteund bij hun lokale communicatie-inzet. Het accent bij het programma zal gericht
worden op het uitfaseren van slecht geïsoleerde woningen en slimme inzet van de hybride
warmtepomp in situaties waar dit praktische voordelen kent. Isolatie en ventilatie
gaan hand in hand. In de communicatie zal hier ook aandacht voor zijn.

Vervolg

In bijlage 1 licht ik de verschillende onderdelen van het nationaal isolatieprogramma
verder toe. Daarnaast geef ik in bijlage 2 een reactie op het manifest. Ik verwacht
tijdens het wetgevingsoverleg Wonen over de begroting van BZK met u verder van gedachten
te kunnen wisselen over de door mij beoogde vormgeving van het nationaal isolatieprogramma
en de versnelling van isolatie van slecht geïsoleerde woningen.

Het is aan een nieuw kabinet om te beslissen over een eventueel vervolg van het nationaal
isolatieprogramma na de periode 2022–2024. Van de extra inzet voor de korte termijn
kan worden geleerd, zodat de werkzame elementen de jaren daarna kunnen worden voorgezet.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, K.H. Ollongren