Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dobbe over het niet naleven van sancties tegen Rusland door Nederlandse internetproviders

Antwoord van Minister Van Weel (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 30 september 2025).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Nederlandse providers houden zich niet aan
sancties tegen Rusland»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Was dit gebrek aan naleving van sancties door Nederlandse internetproviders al eerder
bij u en/of het openbaar ministerie (OM) bekend? Zo ja, is daar actie op ondernomen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Ja, het was bekend dat niet alle internetproviders zich aan deze sanctiemaatregelen
houden. Uit het onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat dit beeld overeenkomt met de mate
van naleving in diverse andere EU-lidstaten. In Nederland wordt bij signalen van mogelijke
overtreding van sancties altijd onderzoek gedaan. Hier wordt waar nodig verdere opvolging
aan gegeven. Het is uiteindelijk aan het Openbaar Ministerie om eventuele niet-naleving
van de sancties te onderzoeken en te vervolgen.

Om internetproviders te ondersteunen bij de implementatie van de media-gerelateerde
sancties is het kabinet al langere tijd met de Europese Commissie in overleg over
de precieze interpretatie van het verbod en de nadere verduidelijking die nodig is
om het verbod in de praktijk uit te kunnen voeren. Om te voorkomen dat er ten onrechte
websites worden geblokkeerd is het van belang om nauwkeurig te weten welke website
bij welke gesanctioneerde propagandazender hoort. Daarnaast gebruiken de Russische
media vele verschillende IP-adressen en URL’s, zijn er veel dienstverleners betrokken
bij de toegang tot die media en bevindt een deel van de dienstverleners zich buiten
de EU-grenzen. Verduidelijking van het verbod is ook nodig voor een uniforme implementatie
in de hele EU. Dit overleg met de Europese Commissie heeft onder meer geresulteerd
in guidanceover de interpretatie van het artikel en doorverwijzingen naar overzichten van URL’s
en IP-adressen die volgens nationale bevoegde autoriteiten van lidstaten geblokkeerd
dienen te worden.2 Uit gesprekken met de sector is gebleken dat de guidance die tot dusver is verstrekt volgens de sector niet toereikend is. Nederland blijft
daarom in overleg met de Commissie over verdere informatie. Dit is echter geen vrijbrief
voor bedrijven om zich niet aan de sanctiemaatregelen te houden. Zij hebben hier een
eigen verantwoordelijkheid om zich aan de geldende maatregelen te houden.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat het doel van deze sancties, naast het economisch tegenwerken
van Rusland en belangrijke individuen in Rusland, ook het tegengaan van Russische
propaganda in Nederland en Europa is en daarmee een kwestie van nationale veiligheid?
Zo ja, hoe valt dan slechts 25 procent naleving uit te leggen?

Antwoord 3

Ja, het kabinet deelt deze opvatting en heeft daarom steeds ingestemd met beperkende
maatregelen tegen Russische mediakanalen die bij propaganda-acties zijn betrokken.
Hoewel enkele bedrijven deze sancties hebben aangevochten bij het Hof omdat de maatregelen
volgens hen zouden schuren met de vrijheid van meningsuiting, heeft het Hof in twee
verschillende zaken de sancties beoordeeld en geconcludeerd dat ze rechtmatig zijn
en een toelaatbare beperking van de vrijheid van meningsuiting.

Nederlandse (rechts)personen moeten zich houden aan alle sanctiemaatregelen. Zoals
aangegeven in het antwoord op vraag 2 is het kabinet daarnaast doorlopend in gesprek
met de Europese Commissie over het verduidelijken van het verbod voor de uitvoerders.

Vraag 4

Hoe gaat u zich inspannen om betere naleving van de sanctiemaatregelen te bereiken,
in zijn algemeenheid en in deze specifieke casus?

Antwoord 4

Het kabinet vindt het niet acceptabel dat sommige websites van gesanctioneerde bedrijven
nog toegankelijk zijn. Iedere rechtspersoon in Nederland moet zich aan de wet en de
sanctiemaatregelen houden. Wel is het kabinet zich zoals gezegd bewust van de complicaties
in de uitvoering van deze sanctiemaatregelen. Om de implementatie van de maatregelen
voor de relevante bedrijven uitvoerbaar te maken blijft het kabinet met de Europese
Commissie in gesprek om hiervoor de benodigde duidelijkheid te verkrijgen.

Het is uiteindelijk de keuze van het Openbaar Ministerie om te handhaven als er sprake
is van een mogelijke overtreding van de ingestelde maatregelen.

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat de Kamer meer inzicht en invloed moet krijgen in de manier
waarop sanctiemaatregelen worden gehandhaafd? Zo ja, hoe gaat u hierop samenwerken
met de Kamer? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Het handhaven van Europese sanctiemaatregelen is een nationale bevoegdheid. Het kabinet
informeert uw Kamer regelmatig over de naleving van de Europese sanctiemaatregelen,
bijvoorbeeld middels passages in de verslagen van de Raad Buitenlandse Zaken of de
Kamerbrief sanctienaleving.3 In januari dit jaar organiseerde het Ministerie van Buitenlandse Zaken een sanctienalevingsconferentie
in Den Haag, waar zowel is ingezet op een Europees spoor om meer aandacht voor naleving
te vragen als een nationaal spoor om met het Nederlandse bedrijfsleven de dialoog
over sancties aan te gaan. De rapporteurs Modernisering van het Nederlandse sanctiestelsel
waren voor deze conferentie uitgenodigd en daarnaast is uw Kamer over het verloop
van de conferentie geïnformeerd.4

Nederland heeft daarnaast uitgebreide voorstellen in de EU gedaan om de naleving in
de hele Unie te verbeteren en handhaving gelijk te trekken. Uw Kamer is hier over
geïnformeerd op 22 november 2024, middels het non-paper Strengthening European cooperation to reinforce national efforts on the implementation
and enforcement of EU restrictive measures.5 Deze voorstellen worden thans uitgewerkt en het kabinet zal uw Kamer hierover terugkoppelen.

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat het voor Kamerleden onmogelijk is om het sanctiebeleid goed
te controleren als de regering steevast volhoudt niet op individuele gevallen in te
gaan? Zo ja, kunt u voortaan wat meer informatie geven over het falen van het sanctiebeleid?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Het kabinet herkent het beeld dat het sanctiebeleid faalt niet. Sanctiemaatregelen
zijn het meest effectief als deze goed worden nageleefd. Het overgrote deel van de
Nederlandse bedrijven houdt zich goed aan sancties. Het kabinet informeert de Kamer
over relevante algemene ontwikkelingen ten aanzien van naleving, zoals handhaving,
toezicht, wetgeving en uitvoering daarvan. Het kabinet gaat niet in op individuele
gevallen om redenen van privacy, in het belang van (strafrechtelijk) onderzoek en
omdat het vaststellen van mogelijke overtredingen uiteindelijk aan de rechter is.

Eerder is door de nationaal coördinator sanctienaleving en handhaving vastgesteld
dat er veel goed gaat bij de naleving van sancties in Nederland. De aanbevelingen
van de coördinator zijn inmiddels geïmplementeerd. Een deel daarvan is meegenomen
in de Wet internationale sanctiemaatregelen (Wis) die momenteel bij de Raad van State
ligt. Relevante toezichthouders zoals het AFM, DNB, FIU en de Douane geven jaarlijks
in hun jaarverslag een weergave van de sanctienaleving in Nederland. Ook hieruit rijst
niet het beeld dat de naleving niet op orde zou zijn. Het kabinet heeft in het kader
van de voorjaarsnota structureel 36,5 miljoen euro vrijgemaakt voor de instandhouding
en verdere versterking van de sanctienaleving in Nederland6. Tegelijkertijd blijft het een kat- en muisspel, waarbij landen als Rusland blijven
proberen om sancties te omzeilen teneinde essentiële goederen uit de EU te verkrijgen.

Vraag 7

Hoeveel keer is het OM overgegaan tot vervolging vanwege het niet naleven van de sanctiemaatregelen
tegen Rusland?

Antwoord 7

Sinds de ingestelde sancties naar aanleiding van de Russische invasie in Oekraïne
in 2022 zijn onder leiding van het Openbaar Ministerie meer dan 50 strafrechtelijke
onderzoeken gestart vanwege de verdenking van het niet-naleven van de sanctiemaatregelen
tegen Rusland. Door het OM zijn zowel dagvaardingen uitgebracht als OM-strafbeschikkingen
opgelegd. Bovendien bevindt een aantal zaken zich nog in de opsporingsfase.7