Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hirsch, Van der Lee en over exportkredietverstrekking aan LNG-project Cabo Delgado, Mozambique

Antwoord van Minister Heinen (Financiën), mede namens de Staatssecretaris van Buitenlandse
Zaken (ontvangen 29 september 2025).

Vraag 1

Bent u bekend met de op 1 september 2025 aan de Kamer gestuurde antwoorden op schriftelijke
vragen «stand van zaken Exportkredietverstrekking aan LNG-project Cabo Delgado, Mozambique»?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat, zoals de antwoorden weergeven, er op dit moment sprake is van activiteiten
in het projectgebied rondom Cabo Delgado, door baggerbedrijf Van Oord, onder een lopende
verzekeringspolis afgesloten bij Atradius Dutch State Business (ADSB)? Zo nee, kunt
u dan bevestigen dat de lopende activiteiten door Van Oord «in voorbereiding» op de
uitvoering van het project, niet verzekerd zijn door de Nederlandse Staat via een
specifieke exportkredietverzekering of andere vorm van handelssteun?

Antwoord 2

Het klopt dat Van Oord eerder dit jaar voorbereidende werkzaamheden heeft uitgevoerd
in opdracht van projecteigenaar Total. Zoals aangegeven in de Kamerbrief van 1 september
2025 is er juridisch gezien sprake van een lopende exporteurspolis waaraan Van Oord
rechten kan ontlenen.

Vraag 3

Bent u bekend met de uitspraken van Minister van Financiën Heinen in het EKV-debat
van 27 november 2024 over dit project? In het debat over de exportkredietverzekering
(EKV) stelde hij: «Sindsdien ligt het project formeel stil; dat ligt het nog steeds.
Total, het bedrijf, wilde het begin dit jaar weer opstarten, gegeven de verbeterde
veiligheidssituatie. Sindsdien loopt het proces van die herbeoordeling». Ook stelde
hij dat «Voordat die herbeoordeling is afgerond, kan het project nog geen doorgang
vinden.»

Antwoord 3

Ja.

Vraag 4

Kunt u deze uitspraken duiden in het licht van de antwoorden op schriftelijke vragen
die u op 1 september 2025 aan de Kamer stuurde? Daarin wordt gesteld dat Van Oord
onder een lopende verzekering op dit moment baggerwerkzaamheden «in voorbereiding»
op het project uitvoert. Was de Minister van Financiën in november 2024 bekend met
de lopende verzekering aan Van Oord? Zo ja, kunt u dan toelichten wat u verstaat met
de uitspraak dat «het project geen doorgang kan vinden»? Zo nee, hoe verklaart u dat
u niet bekend was met deze lopende verzekering?

Antwoord 4

De verzekering die de Staat in 2021 is aangegaan met Van Oord (de «exporteurspolis»)
moet worden onderscheiden van de verzekering die in dat stadium met Standard Chartered
Bank is aangegaan ter dekking van een onderdeel van de financiering van het project
(de «financieringspolis»). Het gaat om twee verzekeringen met verschillende partijen,
die los van elkaar staan.

Mijn uitspraak over de doorgang van het project moet bezien worden in de context van
de betrokkenheid van de Staat bij de financiering van het project. De financiering
van het project staat sinds het uitroepen van de force majeure «on hold». Zoals uitgelegd in de Kamerbrief van 1 september beraadt het kabinet zich
hier momenteel op.1

De exporteurspolis voor Van Oord staat los van de financieringspolis. In tegenstelling
tot de financieringspolis geldt voor de exporteurspolis dat er sprake is van een lopende
polis waar Van Oord rechten aan kan ontlenen zolang zij zich houdt aan de polisvoorwaarden.

Van Oord voert de voorbereidende werkzaamheden uit in het kader van het project, die
door de stillegging van de financiering van het project niet worden geraakt. Het gaat
om werkzaamheden die onder de exporteurspolis zijn gedekt. Total kan als projecteigenaar
zelfstandig beslissen om onderaannemers, waaronder Van Oord, opdracht te geven werkzaamheden
uit te voeren. Total zal dit echter uit eigen vermogen moeten betalen zolang zij niet
kunnen beschikken over de projectfinanciering. Het gaat slechts om beperkte voorbereidende
werkzaamheden en niet om het project zelf.

Vraag 5

Klopt het dat u, zoals u meerdere malen heeft aangegeven, de zorgen die bestaan over
de veiligheid in het projectgebied, zeer serieus neemt?

Antwoord 5

Ja.

Vraag 6

Klopt het dat u daarom, net als andere betrokken exportkredietverzekeraars, zoals
UKIP in het Verenigd Koninkrijk, vanuit die zorgen een onafhankelijk onderzoek heeft
ingesteld? Zo nee, wat is dan de aanleiding voor het onafhankelijk onderzoek geweest?

Antwoord 6

Naar aanleiding van berichtgeving over vermeende mensenrechtenschendingen van het
Mozambikaanse leger en om recht te doen aan de complexiteit van de veiligheidssituatie
heb ik besloten om extra onafhankelijk advies in te winnen.2 Over het onderzoek of het besluitvormingsproces van het Britse UKEF kan ik, zoals
eerder aangegeven, geen uitspraken doen.

Vraag 7

Klopt het dat de uitkomsten van dat onderzoek nog niet bekend zijn?

Antwoord 7

Ja, het onderzoek is nog niet afgerond.

Vraag 8

Klopt het dat het onderzoek een voorwaarde is voor de herbeoordeling van de exportkredietverzekering
voor het LNG-project in Cabo Delgado? Zo nee, wat is dan de relatie tussen het onafhankelijk
onderzoek en de herbeoordeling? Zo ja, kunt u dan verklaren dat er, lopende het onderzoek
en vooraf aan de herbeoordeling, een lopende EKV te bestaan die project-gelieerde
activiteiten dekken die nu in het betreffende projectgebied plaatsvinden?

Antwoord 8

Ik kan bevestigen dat het onderzoek een voorwaarde is voor de herbeoordeling en dat
het kabinet de analyse van de onderzoekers mee zal wegen in de besluitvorming.

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4 is het juridische handelingsperspectief
voor de exporteurspolis wezenlijk anders. Hier is juridische gezien sprake van een
lopende polis waar rechten aan ontleend kunnen worden. Onder verzekeringsrecht kan
een lopende polis alleen ontbonden worden wanneer er sprake is van fraude of nalatigheid.
Daarvan is in dit geval geen sprake. Het kabinet hecht er aan dat Nederlandse exporteurs
kunnen rekenen op de dekking waar zij juridisch gezien recht op hebben.

Vraag 9

Hoe moeten in het licht van de eerdere uitspraken dat het project stil ligt tot de
herbeoordeling van de exportverzekering wegens zorgen rondom veiligheid en mensenrechten,
de «voorbereidende» werkzaamheden worden gezien die Van Oord uitvoert met exportsteun
van de Nederlandse overheid?

Antwoord 9

Mijn uitspraak over de doorgang van het project moet bezien worden in de context van
de betrokkenheid van de Staat bij de financiering van het project. De financiering
van het project staat sinds het uitroepen van de force majeure «on hold».

Anticiperend op een verwachte herstart van het project heeft projecteigenaar verschillende
onderaannemers, waaronder Van Oord, de opdracht gegeven voorbereidende werkzaamheden
te verrichten.

Total kan als projecteigenaar zelfstandig beslissen om onderaannemers, waaronder Van
Oord, opdracht te geven voorbereidende werkzaamheden uit te voeren.

Onder deze exporteurspolis met Van Oord is juridisch gezien sprake van een lopende
polis waar rechten aan ontleend kunnen worden. Onder verzekeringsrecht kan een lopende
polis alleen ontbonden worden wanneer er sprake is van fraude of nalatigheid. Daarvan
is in dit geval geen sprake. Het kabinet hecht er aan dat Nederlandse exporteurs kunnen
rekenen op de dekking waar zij juridisch gezien recht op hebben.

Vraag 10

Wanneer bent u geïnformeerd dat deze project-werkzaamheden gestart of hervat werden?
Welke voorwaarden zijn er aan de lopende verzekering aan Van Oord gesteld?

Antwoord 10

Ekv-uitvoerder Atradius Dutch State Business (ADSB) monitort het project sinds afgifte
van de ekv-polissen in 2021. In het kader van deze monitoring is ADSB goed op de hoogte
van eventuele werkzaamheden binnen het project. Van Oord heeft ADSB in mei 2024 op
de hoogte gebracht van de plannen om voorbereidende werkzaamheden uit te voeren. Hiermee
heeft het project echter nog geen toegang tot de financiering, omdat deze sinds het
uitroepen van de force majeure «on hold» staat. Mijn uitspraak over de doorgang van het project moet bezien worden
in de context van de betrokkenheid van de Staat bij de financiering van het project.
Total kan als projecteigenaar zelfstandig beslissen om onderaannemers, waaronder Van
Oord, opdracht te geven werkzaamheden uit te voeren. Total zal dit echter uit eigen
vermogen moeten betalen zolang zij niet kunnen beschikken over de projectfinanciering.
Op de exporteurspolis zijn de algemene polisvoorwaarden van toepassing.3

Vraag 11

Kunt u toelichten waarom u aan de ene kant de Kamer informeert dat het verzekeringstraject
en het project «on hold» staat en aan de andere kant, op het moment dat hij deze uitspraak
doet, u een lopende verzekering heeft uitstaan waaronder projectwerkzaamheden door
een Nederlands bedrijf in het projectgebied plaatsvinden?

Antwoord 11

Zoals ik in mijn antwoord op vraag 4 uiteen heb gezet, moeten mijn uitspraken tijdens
het commissiedebat van 27 november 2024 gezien worden in de context van de financiering
van het project. Dat de projecteigenaar voortijdig besluit om zonder financiering
voorbereidende werkzaamheden te laten uitvoeren ligt buiten de invloedssfeer van de
financierende partijen.

Vraag 12

Kan u aangeven wanneer deze verzekering is afgegeven? Zo nee, waarom niet? Zo ja,
welke overwegingen speelden daarbij een rol? Hoe is het risico van een negatieve beoordeling
in het toekennen van de herverzekering aan TotalEnergies, meegewogen?

Antwoord 12

De exporteurspolis voor Van Oord is afgegeven op 26 maart 2021.

Vraag 13

Waarom dekt ADSB dit risico wel en heeft het de andere polis op pauze staan juist
wegens grote risico’s rondom mensenrechtenschendingen, sociale en milieueffecten van
het project?

Antwoord 13

De projectfinanciering staat «on hold» vanwege het uitroepen van de force majeure door de verslechterde veiligheidssituatie die is ontstaan na de terroristische aanslag
in maart 2021. Voor de financieringspolis geldt dat er geen sprake is van een lopende
polis en dat daar nu geen rechten aan kunnen worden ontleend. Hiermee ontstaat voor
Nederland een nieuw wegingsmoment.

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4 geldt voor de exporteurspolis dat er sprake
is van een lopende polis waar rechten aan ontleend kunnen worden. Anders dan bij de
financieringspolis bestaat geen juridische mogelijkheid om de voortzetting van de
exporteurspolis te heroverwegen.

Vraag 14

Klopt het dat u heeft aangegeven dat alle projectactiviteiten en de door de Staat
uitgegeven exportkredietverzekering «on hold» staat wegens Force Majeure sinds 2021?

Antwoord 14

Als gevolg van de force majeure kan het project niet beschikken over de financiering totdat alle financiers en exportkredietverzekeraars,
waaronder Nederland, hiertoe toestemming hebben gegeven. Mijn uitspraken over de status
van het project moeten in dit licht worden bezien.

Vraag 15

Klopt het dat ook andere exportkredietverzekeraars een dergelijke maatregel hebben
getroffen?

Antwoord 15

Het niet-toestaan van trekkingen uit de lening gedurende de force majeure situatie is een gezamenlijk besluit geweest van de betrokken financiers en kredietverzekeraars.

Vraag 16

Klopt het dat TotalEnergies daardoor nu nog niet haar gehele benodigde financieringspakket
in orde heeft? Zo nee, kunt u aangeven wat de meerwaarde van de door Nederland en
het Verenigd Koninkrij on hold-gezette EKV’s is voor het gehele project? Klopt het
dat, dankzij de lopende kredietverzekering aan Van Oord, het bedrijf ook als de herbeoordeling
negatief uitvalt, voor haar activiteiten betaald zal worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 16

Het klopt dat Total niet kan beschikken over de eerder besproken financiering totdat
alle financiers en kredietverzekeraars hebben ingestemd. Nog niet alle financiers
en kredietverzekeraars hebben ingestemd. Bij het wegvallen van één of meerdere financiers
zal het project op zoek gaan naar alternatieve financiering om het ontstane gat op
te vullen. In het geval dat er geen Nederlandse betrokkenheid bij de projectfinanciering
zou zijn, verwacht ik dat Van Oord door het project betaald zal worden. Het feit dat
Van Oord beschikt over een exporteurspolis is voor de betalingsplicht van de projecteigenaar
niet relevant. De exporteurspolis dekt voor Van Oord het risico dat zij niet betaald
krijgen voor uitgevoerde werkzaamheden.

Vraag 17

Kan u toelichten hoe Van Oord «eigenstandig zo een keuze kan maken» om de projectactiviteiten
uit te gaan uitvoeren met steun van de Nederlandse overheid, terwijl het project herbeoordeeld
wordt? Wat staat hierover in de polisvoorwaarden? Waarom is de exportkredietverzekering
aan Van Oord toegekend terwijl u stelt dat het project «on hold» is?

Antwoord 17

Het betreft een polis die is afgegeven op 26 maart 2021, voorafgaand aan de force majeuresituatie. Zolang Van Oord zich houdt aan de polisvoorwaarden kunnen zij aanspraak
maken op de verzekering. De herbeoordeling ziet enkel toe op de financieringspolis.
Zie ook het antwoord op vraag 4.

Vraag 18

Klopt het dat u in eerdere uitwisselingen heeft gesteld dat de Nederlandse Staat projecten
niet financiert als deze gepaard gaan met onacceptabele mensenrechtenschendingen?
Klopt het dat er op dit moment toch een verzekering is gegeven in de context van een
project waar u zelf een onafhankelijk onderzoek naar in heeft gesteld? Zo nee, kunt
u duiden waarom de lopende verzekering geen samenhang heeft met het project waarvan
u zelf grove risico’s heeft geïdentificeerd? Zo ja, hoe verklaart u dit?

Antwoord 18

Onderhavige financierings- en exporteurspolis zijn op respectievelijk 25 en 26 maart
2021 verstrekt na een uitgebreide milieu- en sociale beoordeling. Op dat moment is
geoordeeld dat het project voldoet aan het Nederlandse beleid voor de ekv. Sindsdien
is de situatie rondom het project verslechterd. Voor de financieringspolis is sprake
van een nieuw besluitvormingsmoment, waarvoor het kabinet alle omstandigheden opnieuw
zal wegen. Voor de exporteurspolis is dit niet het geval.

Vraag 19

Voldoet Van Oord aan internationale standaarden wanneer zij een opdracht accepteert
om voorbereidende werkzaamheden te doen voor een project dat officieel on hold staat
vanwege potentiële mensenrechtenschendingen? Zo ja, kunt u dat toelichten? Welke standaarden
hanteert u?

Antwoord 19

De projectfinanciering is gepauzeerd vanwege het verslechteren van de veiligheidssituatie
in maart 2021. Sinds afgifte van de polissen wordt het project, inclusief de werkzaamheden
van Van Oord, intensief gemonitord door ADSB en onafhankelijke consultants op naleving
van de internationale standaarden voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo).4 Uit de monitoring blijkt dat Van Oord nog steeds voldoet aan deze standaarden. Van
Oord rapporteert sinds afgifte van de polis maandelijks aan ADSB.

Vraag 20

Deelt u de zorgen dat TotalEnergies op deze manier via onderaannemers, haar due diligence
verlichtingen kan omzeilen en het project op die manier alsnog laten doorgaan terwijl
financiers zoals de Nederlandse Staat naar buiten toe communiceert dat het stil staat?
Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom kiest u voor deze strategie?

Antwoord 20

Het project wordt met behulp van onafhankelijke consultants intensief gemonitord door
financiers en kredietverzekeraars, waaronder ADSB. Er kan dan ook geen sprake zijn
van het omzeilen van due diligence verplichtingen.

Vraag 21

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het debat over het handelsbeleid op 25 september
2025?

Antwoord 21

Ja.