Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Lahlah over het kwalificeren van zelfuitgevoerde grenscontroles bij Ter Apel als demonstratie oor de minister- president

Antwoord van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 28 augustus 2025).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2622.

Vraag 1

Bent u bekend met de reactie van de Minister-President over de zelfuitgevoerde grenscontroles
door burgers bij Ter Apel, waarin hij aangaf dat deze «een vorm van demonstreren»
zijn?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2, 6, 7 en 8

Bent u het eens bent met deze kwalificatie van de Minister-President en beschouwt
u deze acties daadwerkelijk als een legitieme vorm van demonstreren? Waarom ja of
nee?

Kunt u uitleggen waarom het kabinet deze acties, die direct de wet overtraden, bestempelt
als demonstratie, terwijl dit kabinet andere vormen van protest die binnen de wet
vallen soms streng wenst te reguleren of als openbare ordeverstoringen bestempelt?
Wat betekent dit voor de consistentie van het beleid omtrent demonstraties en de geloofwaardigheid
op dit onderwerp van het kabinet?

Hoe ziet u de discrepantie tussen het soms harde optreden tegen vreedzaam protest
enerzijds en de goedkeurende reacties op zelfuitgevoerde grenscontroles die de wet
overtreden anderzijds?

Wat zijn volgens u de mogelijke gevolgen als het kabinet deze zelfuitgevoerde grenscontroles,
die buiten de wet vallen, bestempelt als een vorm van demonstratie? Ziet u risico’s
als deze interpretatie breder verspreid raakt?

Antwoord 2, 6, 7 en 8

Het staat eenieder vrij te demonsteren binnen de grenzen die de wetgever heeft gesteld.
Dat heeft de Minister-President in zijn interview in Tubantia van 10 juni jl. ook
willen benadrukken. Het is echter niet de bedoeling dat het recht in eigen hand genomen
wordt door «grenscontroles» uit te voeren. Het uitvoeren van grenscontroles is wettelijk
voorbehouden aan autoriteiten zoals de Koninklijke Marechaussee en is aan strenge
nationale en Europese regels gebonden. Overigens bestaat een demonstratie uit een
actie van meerdere personen die gericht is op een gezamenlijke meningsuiting. Een
actie die vooral gaat om het uitoefenen van dwang valt niet onder de Wet openbare
manifestaties.

Vraag 3 en 4

Deelt u de zorg dat dergelijke uitspraken van het kabinet het risico op eigenrichting
vergroten?

Hoe kijkt u naar de reactie van de politie en de gemeente Westerwolde, die aangaven
dat het verboden is voor burgers om auto’s aan te houden op de manier waarop de politie
dat doet en dat grenscontroles voorbehouden zijn aan de politie en de marechaussee?2 Deelt u deze opvatting? Zo ja, hoe rijmt u dit met de uitspraken van de Minister-President?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3 en 4

De zorgen en frustraties van sommige Nederlanders over het Nederlandse asielbeleid
laten onverlet dat burgers niet het recht in eigen handen mogen nemen. Het uitvoeren
van grenscontroles is voorbehouden aan autoriteiten die wettelijk bevoegd zijn, zoals
de Koninklijke Marechaussee, en aan strenge regels gebonden. In dit land is er geen
ruimte voor eigenrichting.

Vraag 5

Klopt het dat het aan de lokale driehoek is om afwegingen te maken over lokale handhaving
en over demonstraties? Zo ja, deelt u de mening dat het niet de plaats van de Minister-President
is om te bepalen of er wel of niet sprake was van een demonstratie?

Antwoord 5

Het is de verantwoordelijkheid van de lokale driehoek, in het bijzonder de burgemeester,
om demonstraties zoveel mogelijk te faciliteren en waar nodig in te grijpen. De burgemeester
legt hierover verantwoording af aan de gemeenteraad. Het is niet aan het kabinet om
hier een oordeel over te geven.