Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Aukje de Vries over het bericht ‘accountantsbestuur NBA wendt revolte onder leden af’

Antwoord van Minister Heinen (Financiën) (ontvangen 19 augustus 2025)

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «accountantsbestuur NBA wendt revolte onder leden af»
uit het Financieel Dagblad?1 Wat is uw appreciatie van de wijziging van het beroepsprofiel, zoals besloten door
de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accounants (NBA)?

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met het artikel.

In de Verordening op de beroepsprofielen staan de werkzaamheden, de kerncompetenties
en de vereiste opleiding van accountants. De NBA stelt de beroepsprofielen op.2 Het beroepsprofiel is de basis voor de eindtermen voor de accountantsopleiding die
de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) vaststelt.

De Kwartiermakers toekomst accountancysector (hierna: kwartiermakers) en de door hen
ingestelde expertgroep Educatie hebben de NBA geadviseerd om nieuwe beroepsprofielen
op te stellen die dienen als referentie voor nieuw ingerichte opleidingen. Daarmee
moet de opleiding tot accountant aantrekkelijker worden, zodat er voldoende instroom
van nieuwe accountants is en daardoor voldoende controlecapaciteit.

Mijn voorganger heeft de NBA gevraagd een plan van aanpak op te stellen voor de modernisering
van het beroepsprofiel.3 Het plan van de NBA omvatte onder meer de oprichting van het Kernteam herijking beroepsprofiel
(hierna: kernteam) binnen de NBA, belast met opstellen van een voorstel voor een nieuw
beroepsprofiel van de accountant. Daarbij stelde men als belangrijkste voorwaarde
aan het nieuwe beroepsprofiel dat de herijking ervoor moet zorgen dat het beroep toekomstbestendig,
studeerbaar, en relevant en aantrekkelijk blijft.

Het kernteam heeft met stakeholders gesproken en daarna een ontwerpverordening geconsulteerd.
Op 16 juni jl. heeft de ledenvergadering van de NBA ingestemd met de nieuwe verordening.4 De NBA wil met de nieuwe verordening voor het beroepsprofiel van de accountant5 de benodigde kerncompetenties voor de rol van de accountant herijken. Na deze herijking
moet het beroepsprofiel «het DNA» van de accountant bevatten. Daarbij besteedt de
nieuwe verordening nadrukkelijk aandacht aan de continue professionele ontwikkeling
van de accountant, hetgeen in de oude verordening niet was opgenomen.

Met de nieuwe verordening kunnen eindtermen door de CEA worden ontwikkeld, die zijn
gericht op het behalen van de accountantsopleiding met en zonder aantekening voor
de certificeringsbevoegdheid. Dat is nu ook al het geval. De accountant zou dan bij
de opleiding tot Accountant-Administratieconsulent (AA) kunnen kiezen voor het behalen
van deze certificeringsbevoegdheid door het afronden van de «Assurance-variant» van
de AA-opleiding. Accountants die geen certificeringsbevoegdheid willen behalen, kunnen
dan de «Accountancy MKB-variant» van de AA-opleiding volgen. Na het afronden van de
Accountancy MKB-variant bestaat tevens de mogelijkheid om een verkorte vervolgopleiding
te volgen voor de «Assurance-variant». Hierdoor kunnen accountants die aanvankelijk
voor de MKB-variant hebben gekozen, door middel van een kortere route alsnog de certificeringsbevoegdheid
behalen. Deze keuzemogelijkheid voor de accountant heeft als doel om de aantrekkelijkheid
en de studeerbaarheid van het beroep verder te vergroten wil. Daarnaast blijft de
WO-opleiding tot registeraccountant (RA) bestaan.

Deze stap laat zien dat de accountancysector het belang ziet en bereid is om de nodige
veranderingen in gang te zetten om het beroep toekomstbestendig en aantrekkelijker
te maken. De NBA zal nu de volgende stappen zetten om het eerdergenoemde plan van
aanpak verder uit te werken. Zij zal onder meer kijken naar mogelijke aanvullende
maatregelen, zoals onder meer een onderscheid tussen de beroepstitel en de opleidingstitel,
wijzigingen in titulatuur en eventueel specialisaties in het register. Over de voortgang
van dit proces blijf ik in gesprek met de NBA.

Vraag 2

Hoe bent u of hoe is het ministerie betrokken bij deze voorstellen?

Antwoord 2

De verantwoordelijkheid voor het vaststellen van de beroepsprofielen ligt bij de NBA.6 Dit is wettelijk zo vastgelegd. De NBA heeft het Ministerie van Financiën op de hoogte
gehouden van de stappen die zij zet om te voldoen aan het verzoek om een plan van
aanpak op te stellen om de beroepsprofielen te herzien. De NBA zal het ministerie
ook informeren over het vervolg van het traject.

Vraag 3

Bent u bekend met het feit dat met name bij MKB’ers en de MKB-accountants grote onrust
is over dit besluit?

Antwoord 3

Ja, ik ben bekend met de zorgen die zijn geuit over het nieuwe beroepsprofiel.

Uit de zienswijzen die naar voren zijn gebracht over de ontwerpverordening op het
beroepsprofiel, blijkt dat een deel van de accountants (zowel AA’s als RA’s) van mening
is dat het nieuwe beroepsprofiel leidt tot een devaluatie van het beroep van de hbo-opgeleide
AA. Volgens hen verdwijnt hierdoor de breed opgeleide accountant die, na een postbachelor
hbo-opleiding, bevoegd is verklaringen af te leggen over de jaarcijfers van ondernemingen.
Dit zou de aantrekkelijkheid van met name het MKB-accountantsberoep verminderen.

Daarnaast vindt een deel van de MKB-accountants dat iedere AA certificeringsbevoegd
moet zijn voor wettelijke controles, met uitzondering van wettelijke controles van
organisaties van openbaar belang (oob). De RA krijgt dan een aanvullende aantekening
voor het uitvoeren van oob-controles. Deze MKB-accountants pleiten voor een stelsel
waarin de WO-masteropleiding voor de RA’s niet langer de standaard is voor het uitvoeren
van wettelijke controles en waarin ook de AA als een hbo-accountant in principe deze
controles kan verrichten, met uitzondering van controles van organisaties van openbaar
belang.

Vraag 4

Wat zijn de gevolgen van dit besluit met name ook voor het MKB om een goede accountant
te krijgen? Wat zijn de gevolgen voor het midden- en kleinbedrijf in Nederland die
een wettelijke controleverklaring nodig hebben? Wat vindt u hiervan?

Antwoord 4

Het nieuwe beroepsprofiel geeft de keuze aan de accountant of deze certificeringsbevoegd
wil zijn voor de uitvoering van de wettelijke controle. Dat houdt in dat accountants
de keuze krijgen om de afstudeervariant Accountancy MKB of Assurance te volgen.

Ik verwacht niet dat het AA-accountantsberoep in relevantie zal inboeten. De accountant
behoudt onder het nieuwe beroepsprofiel de mogelijkheid om opgeleid te worden als
accountant mét of zonder certificeringsbevoegdheid, zoals die al bestond. Bovendien
krijgt de accountant de mogelijkheid om na het afronden van de afstudeervariant Accountancy
MKB, middels een verkort traject, alsnog de certificeringsbevoegdheid te behalen.
Naar mijn mening zou dit juist de flexibiliteit en aantrekkelijkheid van het opleidingstraject
kunnen vergroten, doordat het ruimte biedt voor zowel specialisatie als voor het opleiden
van breed inzetbare accountants met certificeringsbevoegdheid. Dit zou de aantrekkelijkheid
kunnen verbeteren en kunnen leiden tot een hogere instroom van studenten en uiteindelijk
een groei van het aantal accountants. Ik heb er dan ook vertrouwen in dat de NBA met
dit besluit voor de modernisering van het beroepsprofiel de toegankelijkheid tot accountantsdiensten
voor onder meer het MKB verbetert.

De eerste stap richting het nieuwe beroepsprofiel is gezet. Het is nu van belang dat
de NBA zorgvuldig de accountancysector betrekt bij de aanpassingen die nodig zijn
voor de implementatie van de beroepsprofielen. De CEA zal in navolging van dit nieuwe
referentiekader voor het beroepsprofiel de eindtermen voor de accountantsopleiding
en examinering herzien, met als doel om de opleiding aantrekkelijker te maken.

Vraag 5

Hoe ziet het aanbod van accountants RA en AA er nu uit en wat is de inschatting hoe
dat straks is?

Antwoord 5

Hieronder geef ik u een overzicht van de meest recente cijfers van de NBA over het
aanbod van AA’s en Registeraccountant RA’s.

Ledenaantallen per 31-12-2023

RA

AA

Totaal

Openbaar accountants

5.214

4.186

9.400

Intern en overheidsaccountants

1.309

114

1.423

Accountants in business

8.662

1.266

9.928

Postactieven

1.454

301

1.755

Totaal

16.639

5.867

22.506

Ledenaantallen per 31-12-2024

RA

AA

Totaal

Openbaar accountants

5.367

4.173

9.540

Intern en overheidsaccountants

1.303

110

1.413

Accountants in business

8.674

1.243

9.917

Postactieven

1.401

282

1.683

Totaal

16.745

5.808

22.553

Ik verwijs naar mijn antwoord op vraag drie waarin ik de afstudeervarianten heb toegelicht
en heb aangegeven dat er na de afstudeervariant Accountancy MKB een verkort traject
zal zijn om de certificeringsbevoegdheid te behalen. Door deze beide programma’s op
elkaar aan te laten sluiten is de extra studietijd relatief beperkt. Dit zou AA’s
kunnen stimuleren om een certificeringsbevoegdheid te behalen, waardoor het aantal
AA’s met deze bevoegdheid kan toenemen. Ik beschik niet over gegevens waarmee het
mogelijk is een inschatting te maken van het aantal toekomstige AA’s en RA’s.

Vraag 6

Hoe gaat u er voor zorgen dat er straks voldoende accountants zijn die een wettelijke
controleverklaring kunnen uitgeven?

Antwoord 6

De krapte in het aanbod van voldoende certificeringsbevoegde accountants voor wettelijke
controles heeft mijn aandacht. Om dit tegen te gaan neemt de accountancysector maatregelen.
Als onderdeel daarvan is de NBA, mede naar aanleiding van de bevindingen van de expertgroep
en de aanbevelingen van de kwartiermakers, gestart met de modernisering van het beroepsprofiel.
De CEA zal in navolging van dit nieuwe referentiekader voor het beroepsprofiel de
eindtermen voor de accountantsopleiding en examinering herzien, met als doel om de
opleiding en daarmee ook het vak aantrekkelijker te maken.

Als systeemverantwoordelijke draag ik zorg voor een effectieve werking van het stelsel
van beroepsreglementering en voor een kwalitatief hoogwaardige beroepsuitoefening.
Naar aanleiding van de beoogde modernisering van het beroepsprofiel door de accountancysector
bekijk ik in overleg met de betrokken partijen hoe ik kan bijdragen aan het aantrekkelijk
maken en houden van het beroep.

Vraag 7

Wat zijn de gevolgen op de prijs van accountancydiensten, zoals voor het verkrijgen
van een wettelijke controleverklaring, na de wijziging van het beroepsprofiel? Hoe
beoordeelt u dit waarschijnlijke effect?

Antwoord 7

Het nieuwe profiel en de bijbehorende opleiding zijn erop gericht om het accountantsberoep
aantrekkelijker te maken. Dit heeft als doel om het aantal certificeringsbevoegde
accountants te vergroten.

De markt bepaalt de prijs voor de wettelijke controle op de jaarrekening. Die prijs
komt tot stand in onderlinge afspraken tussen ondernemingen en accountantsorganisaties.
Als het nieuwe beroepsprofiel leidt tot een toename van het aantal bevoegde accountants,
dan kan dit, bij een gelijkblijvende vraag naar accountancydiensten, een drukkend
effect op de prijs hebben.

Vraag 8

Wat zijn de gevolgen voor de instroom en uitstroom aan accountants door bovengenoemde
wijziging? Hoe verhoudt zich dit tot de verwachte toekomstige vraag naar accountancydiensten?
Wat is uw appreciatie van deze geschatte ontwikkeling?

Antwoord 8

Zoals ik eerder beschreef, is het doel van de modernisering van het beroepsprofiel
om het beroep toekomstbestendig en aantrekkelijk te maken, zowel voor RA’s als AA’s.
Dit kan leiden tot een toename van het aantal accountants dat bevoegd is tot het verrichten
van wettelijke controles.

Het is van groot belang dat er voldoende accountants beschikbaar zijn om de wettelijke
controles uit te voeren. De huidige ontwikkelingen in de vraag naar en het aanbod
van accountants leiden tot zorgen bij zowel ondernemingen die hun jaarrekening moeten
laten controleren als bij accountantsorganisaties die beperkt zijn in hun capaciteit
om aan de vraag uit de markt te voldoen. De aanpassing van het beroepsprofiel door
de accountancysector kan bijdragen aan het vergroten van het aantal bevoegde accountants,
zodat kan worden voldaan aan de (toekomstige) vraag. De aanpassingen dienen er immers
voor te zorgen dat de kerncompetenties van de toekomstige rol van de accountant beter
naar voren komen. Ik volg deze ontwikkelingen dan ook met belangstelling en blijf
hierover in gesprek met de betrokken partijen.

Vraag 9

Wat zijn de gevolgen van de wijziging van het beroepsprofiel voor de fysieke spreiding
over Nederland van accountants die een wettelijke controleverklaring kunnen afgeven?
Wat vindt u van deze verwachte consequentie? Ziet u dat er nog meer consolidatie gaat
plaats vinden en nog minder concurrentie zal zijn?

Antwoord 9

Ik verwacht niet dat de wijzigingen aan het beroepsprofiel invloed heeft op de geografische
spreiding van accountants. Ik verwacht ook niet dat het aanbod van accountants afneemt
door het nieuwe beroepsprofiel. Zoals hierboven beschreven is het doel is dat het
toeneemt.

Vraag 10

Hoe borgt u een florissante toekomst voor accountants voor het MKB en voor accountant-administratieconsulenten?

Antwoord 10

Als systeemverantwoordelijke draag ik zorg voor het waarborgen van een effectief stelsel
van beroepsreglementering en toezicht in de accountancysector, zodat de kwaliteit
van wettelijke controle en het vertrouwen hierin behouden blijven. Tot dit stelsel
behoren alle accountants, onder wie de AA’s, die allen een belangrijke bijdrage leveren
aan de kwaliteit van de controle op de financiële verslaggeving en daarmee bijdragen
aan het publieke belang dat hiermee gemoeid is. In dit stelsel vervult de AA een belangrijke
rol bij het opstellen en samenstellen van en het adviseren over financiële verslaggeving.

De accountancysector heeft een belangrijke stap gezet in de modernisering van het
accountantsberoep. Deze stap is gezet met het oog op het toekomstbestendig en aantrekkelijk
maken van het beroep, zodat ook in de toekomst voldoende accountants beschikbaar blijven
voor het uitvoeren van wettelijke controles en passie blijven behouden voor het beroep.
Ik heb er vertrouwen in dat het nieuwe beroepsprofiel van de accountant in voldoende
mate rekening houdt met de rol en positie van alle accountants, onder wie de AA, zowel
wat betreft de aard van het werk als de aantrekkelijkheid ervan.

Het is nu van belang dat de sector voortvarend werk maakt van de verdere uitwerking
en implementatie van het nieuwe beroepsprofiel. Tegelijkertijd blijf ik in gesprek
met de NBA en andere belangrijke stakeholders, zoals de SRA, over de signalen en zorgen
die leven onder AA’s.

Vraag 11

Steunt u de oproep van Bianca de Jong-Muhren, de beoogde nieuwe voorzitter van de
NBA, om te komen tot eenheid in de sector? Zo ja, hoe gaat u daar aan bijdragen? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 11

Ja, ik steun de oproep van de beoogde nieuwe voorzitter van de NBA.

De NBA is de wettelijke beroepsorganisatie die de gemeenschappelijke belangen van
accountants in Nederland behartigt. Zij stelt beroepsregels vast, ontwikkelt standaarden
en richtlijnen voor de beroepsuitoefening en bewaakt de kwaliteit en integriteit van
het beroep. In dit kader is het de verantwoordelijkheid van de NBA om de eenheid binnen
de accountancysector te bewaken en waar mogelijk te verbeteren. Ik blijf met de NBA
in gesprek over signalen die vanuit de sector mij bereiken.