Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kisteman, Dral en Bikkers over het bericht 'Gokken, alcohol, drugs: verslavingsproblemen nemen toe bij noodlijdende ondernemers'

Antwoord van Minister Karremans (Economische Zaken) (ontvangen 8 juli 2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Gokken, alcohol, drugs: verslavingsproblemen nemen
toe bij noodlijdende ondernemers» uit het Financieel Dagblad van 8 mei 2025?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw inzet om verslavingen onder ondernemers tegen te gaan? Hoe zorgt u er in
het specifiek voor dat het terugbetalen van de coronaschuld aan de overheid niet bijdraagt
aan het ontwikkelen van een verslaving onder ondernemers?

Antwoord 2

Het voorkomen van financiële problemen bij ondernemers en het eerder bereiken van
ondernemers met geldzorgen draagt bij aan een beter welbevinden van de ondernemers
en daarmee potentieel ook aan het voorkomen van verslavingsproblematiek. Het Ministerie
van EZ draagt hieraan bij middels o.a. het Geldboek voor Ondernemers, het Zwaar weer
programma van de Kamer van Koophandel en de inzet en support van Ondernemersklankbord.
Ook werken de Ministeries van EZ, SZW en de Belastingdienst samen met Geldfit Zakelijk,
om ondernemers te attenderen op deze en andere hulproutes bij geldzorgen, waaronder
gemeentelijke schuldhulp en initiatieven zoals Over Rood.

Hierdoor worden ondernemers met (corona-)schulden eerder bereikt, voorgelicht over
en toegeleid naar de voor hen passende (hulp-)mogelijkheden om zodoende financiële stress te voorkomen. Het is aannemelijk dat dit
ook kan bijdragen aan het voorkomen of verhelpen van daarmee samenhangende andere
psychsociale problematiek

Vraag 3

Wat is de status van uw bezoek aan Ondernemer Centraal in Utrecht en als dit bezoek
heeft plaatsgevonden wat zijn de bevindingen?

Antwoord 3

Het gesprek met Ondernemer Centraal staat gepland op 9 juli aanstaande.

Vraag 4

Ziet u naar aanleiding van dit bericht meer redenen om aandacht te geven aan de problematiek
rondom het niet meer kunnen betalen van schulden en de mogelijkheid van failliet gaan
voor ondernemers?

Antwoord 4

Het is belangrijk om oog te hebben voor de financiële situatie van ondernemers. De
schuldenproblematiek van ondernemers en (ex-)ondernemers en voorlichting over de beschikbare
mogelijkheden heeft mijn continue aandacht. Zie ook mijn antwoord onder vraag 2.5.

Vraag 5

Heeft u signalen van overheidsinstanties die bij deze problematiek betrokken zijn
dat zij onvoldoende zijn geëquipeerd om verslavingszorg aan ondernemers te verlenen?

Antwoord 5

Er zijn geen signalen dat reguliere verslavingszorginstellingen of overheidsinstanties
onvoldoende geëquipeerd zijn om ondernemers met verslavingsproblematiek te ondersteunen.

De reguliere verslavingszorg richt zich op de individuele cliënt en diens persoonlijke
omstandigheden, waarbij de beroepsgroep – zoals het ondernemerschap – niet op voorhand
een bepalende factor is voor de inrichting van het behandeltraject.

Gemeenten geven aan dat het vaak gaat om complexe, meervoudige problematiek, die vraagt
om integrale ondersteuning en nauwe samenwerking binnen de keten. Gemeenten werken
daarbij samen met andere organisaties, zoals verslavingszorg. In de gemeentelijke
praktijk wordt gewerkt aan begeleidingstrajecten voor ondernemers, waaronder omscholing
om uit risicovolle omgevingen te stappen. Daarnaast is tijdelijke toegang tot de regeling
Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz) mogelijk als ondersteunende maatregel richting herstel. Afhankelijk van de aard van
de verslaving worden ondernemers doorgeleid naar passende vormen van hulp, van budgetcoaching
tot specialistische verslavingszorg.

Vraag 6

Deelt u de analyse dat er sprake is van een substantiële toename van enige vorm van
verslaving onder ondernemers? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe groot is deze toename
volgens u?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 8

Vraag 7

In welke vormen van verslaving ziet u vooral een toename?

Antwoord 7

Zie het antwoord op vraag 8

Vraag 8

Ziet u verschillen in de toename van het aantal verslavingen per sector waar deze
ondernemers actief zijn of qua omvang van het bedrijf?

Antwoord 8

Verslavingsproblematiek specifiek onder ondernemers wordt op dit moment niet apart
geregistreerd. Om die reden zijn er geen cijfers beschikbaar over de omvang van verslaving
onder ondernemers. Verslavingsinstellingen registreren in de regel namelijk geen beroepsgroepen,
waardoor uitspraken over trends per sector of bedrijfsomvang niet mogelijk zijn. Wel
komen uit navraag via de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) signalen naar
voren dat gemeenten toenemend verslavingsproblematiek onder bepaalde groepen ondernemers
zien. VNG geeft aan dat een grote gemeente in het noorden van het land melding maakt
van verslavingsproblematiek bij specifieke beroepsgroepen, zoals stukadoors en stellingbouwers
en dat in het oosten van het land verslaving steeds vaker naar voren komt bij levensvatbaarheidsonderzoeken
bij ondernemers met schulden. Hoewel signalen van een toename onder ondernemers dus
uit de praktijk naar voren komen, zijn er geen landelijke cijfers beschikbaar om een
substantiële toename in absolute zin te bevestigen.

Er is een algemene toename zichtbaar in het aantal mensen dat zich meldt bij de verslavingszorg.
Volgens gegevens uit het Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem (LADIS) steeg
het aantal cliënten in behandeling in 2023 tot ruim 65.000, ten opzichte van ongeveer
61.000 in 2022. Alcoholverslaving blijft het meest voorkomende probleem (45%), met
name bij ouderen, gevolgd door cannabisgebruik onder jongeren (41%). Daarnaast is
er sprake van een hernieuwde stijging in gokverslaving, met name online, en toenemende
problematiek met meerdere middelen zoals cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB, ketamine
en 3-MMC. Naar verwachting worden eind juni nieuwe cijfers van het LADIS gepubliceerd.

Vraag 9

Wat is voor elk van deze toegenomen aantal verslavingen volgens u de oorzaak?

Antwoord 9

Voor verslavingsproblematiek onder ondernemers zijn geen specifieke oorzaken vastgesteld,
mede omdat verslaving onder ondernemers niet afzonderlijk wordt geregistreerd. In
algemene zin geldt dat verslaving een complex en individueel bepaald proces is, waarbij
biologische, psychologische en sociale factoren samenkomen.

Vraag 10

Ziet u significante regionale verschillen in de toename van het aantal verslavingen
onder ondernemers?

Antwoord 10

Zie het antwoord op vraag 8

Vraag 11

Ziet u noodzaak tot aanvullende maatregelen om verslavingen onder ondernemers in te
dammen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Elke verslaving is er één te veel. De aanpak van verslaving is niet alleen van belang
voor ondernemers, maar ook voor niet-ondernemers. Daarbij is ook aandacht nodig voor
het doorbreken van het taboe op verslaving onder ondernemers en het verbeteren van
de toegankelijkheid van zorg.

Verschillende ministeries treffen al maatregelen om bepaalde typen verslavingen in
te dammen, zoals het aanpakken van alcohol- en drugsgebruik. Op het terrein van (online)
kansspelen heeft de Staatssecretaris Rechtsbescherming op 14 februari 2025 een nieuwe
visie met uw Kamer gedeeld waarin de bescherming van mensen tegen de risico’s van
kansspelen centraal staat.2 In dat kader zal er meer worden ingezet op het informeren van kwetsbare groepen,
het creëren van bewustwording over de relatie tussen gokken en schulden en verslaving
en passende hulp en ondersteuning. Naar aanleiding van het bericht in het Financieel
Dagblad is de Kansspelautoriteit (Ksa) – de toezichthouder op de legale kansspelsector
– in gesprek met het Instituut van Midden- en Kleinbedrijf (IMK) om te bezien of en
hoe gokschade onder ondernemers beter kan worden tegengegaan. Daarnaast bestaat het
Loket Kansspel3 waar mensen terecht kunnen voor hulp en begeleiding bij gokproblemen. Ook ondernemers
kunnen hier terecht. Bij Geldfit is ook specifiek aandacht voor gokproblematiek.

Vraag 12

Welke rol ziet u voor gemeenten bij het vroegtijdig signaleren en ondersteunen van
ondernemers met schulden ter voorkoming van verslavingsproblematiek?

Antwoord 12

Gemeenten hebben een wettelijke taak om schuldhulp aan te bieden aan natuurlijke personen.
Dit betreft zowel particulieren als zzp’ers en veel kleine ondernemers. Daarnaast
zijn gemeenten verplicht om samen met vaste lastenpartners – zoals verhuurders, zorgverzekeraars,
energiebedrijven en waterbedrijven – betalingsachterstanden te signaleren en hulp
aan te bieden bij het oplossen ervan.

Vroegsignalering en een tijdige aanpak van financiële problemen kan stress bij ondernemers
verlagen en zodoende bijdragen aan het voorkomen of verminderen van verslavingsproblematiek.
Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 5, betreft het hier vaak complexe, meervoudige
problematiek waarbij een integrale benadering noodzakelijk is. Gemeenten zijn wettelijk
verplicht schuldhulpverlening aan te bieden aan natuurlijke personen, waaronder zzp’ers
en kleine ondernemers. Om hen tijdig te ondersteunen bij (dreigende) financiële problemen,
werken gemeenten samen met verschillende ketenpartners – zoals verslavingszorginstellingen,
verhuurders, zorgverzekeraars en vaste lastenpartners – om passende hulp te bieden.
Deze hulp kan variëren van budgetcoaching tot specialistische behandeling.

Vrijwel elke gemeente biedt op de een of andere manier ondersteuning aan ondernemers
met geldzorgen. Een aantal grotere gemeenten heeft hiervoor actief beleid ontwikkeld:

1. Amsterdam – «020Werkt voor Zelfstandigen»

Onderdeel van de bredere aanpak schuldhulpverlening. Biedt begeleiding aan ondernemers
met financiële problemen via onder andere de Gemeentelijke Kredietbank (GKA) en het
ONL Loket voor Zelfstandigen. Gericht op schuldhulp, herstart of bedrijfsbeëindiging.

2. Rotterdam – «Zelfstandigenloket»

Het Regionaal Bureau Zelfstandigen (RBZ) helpt ondernemers met geldproblemen. Ze bieden
onder andere de BBZ-regeling (Besluit bijstandsverlening zelfstandigen), coaching
en schuldhulp.

3. Utrecht – «Ondernemer Centraal»

Een speciaal loket voor zelfstandige ondernemers met financiële zorgen. Biedt advies,
ondersteuning bij schulden, inkomensondersteuning en trainingen.

4. Den Haag – «Den Haag Onderneemt» & «Financieel Fit voor Ondernemers»

Gericht op het versterken van de financiële zelfredzaamheid van ondernemers. Er is
ondersteuning beschikbaar bij schulden, evenals coaching en netwerkactiviteiten.

5. Tilburg – «Ondernemersloket» i.s.m. de Regionale Kredietbank

Biedt gespecialiseerde schuldhulpverlening aan ondernemers, werkt met ondernemerscoaches
en biedt trajecten op basis van de BBZ-regeling.

Naast gemeenten zijn er diverse landelijke en regionale organisaties die ondernemers
met (dreigende) geldzorgen ondersteunen, zoals:

• Geldfit Zakelijk (onderdeel van Geldfit.nl)

• Ondernemersklankbord (OKB)

• Kamer van Koophandel (KvK) – Zwaar weer routewijzer

• Qredits

• Stichting MKBDoorgaan.nl

• VNG – Routekaart financiële zorgen

Vraag 13

In hoeverre beschikken gemeenten momenteel over voldoende expertise en capaciteit
om ondernemers met deze problemen adequaat te begeleiden?

Antwoord 13

Gemeenten moeten integrale schuldhulpverlening aanbieden. Dat houdt in dat zij kijken
wat de onderliggende oorzaken van schulden zijn en of, en zo, ja hoe deze opgelost
kunnen worden. Alleen integrale hulpverlening zal tot een duurzame oplossing kunnen
leiden. Dat betekent overigens niet dat zij zelf over alle benodigde expertise hoeven
te beschikken. Zoals ook genoemd in het antwoord op vraag 5 werken gemeenten samen
met andere organisaties, zoals verslavingszorg. Gezamenlijk beschikken zij over de
expertise die nodig is om de verslaving en financiële zorgen aan te pakken. Gemeenten
zetten professionele organisaties in voor schuldhulpverlening aan ondernemers indien
zij zelf niet of onvoldoende over deze vorm van schuldhulpverlening beschikken. Verder
ontvangt de VNG subsidie om gemeenten te ondersteunen om de dienstverlening aan ondernemers
met schulden beter vorm te geven. Hiervoor heeft de VNG ook het spoor voor de ondernemer
op de Routekaart Financiële Zorgen ontwikkeld.4

Vraag 14

Bent u bereid om in overleg met gemeenten te bezien hoe de hulp aan ondernemers met
schulden en bijkomende problematiek zoals verslaving structureel kan worden verbeterd?

Antwoord 14

Ja. Ik ga samen met gemeenten, brancheorganisaties en zorgpartijen verkennen of, en
zo ja, hoe de ondersteuning van ondernemers met meervoudige problematiek structureel
versterkt kan worden. We willen daarbij ook lessen trekken uit bestaande praktijkvoorbeelden,
zoals Geldfit Zakelijk, Ondernemersklankbord en Ondernemer Centraal. Deze verkenning
vindt plaats in samenspraak met collega’s van andere ministeries, gezien de samenhang
tussen sociaal beleid, zorg, economische zelfstandigheid en armoede- en schuldenaanpak.
Een interdepartementale benadering is daarbij essentieel om passende, integrale ondersteuning
te kunnen bieden.