Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Houwelingen over de nationale crisisstructuur

Antwoord van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 3 juli 2025). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2606.

Vraag 1

Is de Nationale Crisisstructuur momenteel actief?

Antwoord 1

Nee

Vraag 2

In welke perioden is deze crisisstructuur actief geweest sinds september 2016? Kan
de Kamer, per onderwerp («crisis») waarvoor de Nationale Crisisstructuur is geactiveerd
de «reden van activering», de «periode van activering» en de namen van de personen
of instanties die het besluit hebben genomen tot activering van de Nationale Crisisstructuur
ontvangen?

Antwoord 2

Het Instellingsbesluit Ministeriële Commissie Crisisbeheersing (MCCb) en het Nationaal
Handboek Crisisbeheersing vormen het kader waarin afspraken over de inrichting en
werkwijze van de nationale crisisstructuur zijn vastgelegd1. In een situatie waarbij de nationale veiligheid in het geding is of kan zijn, of
die anderszins een grote uitwerking op de maatschappij heeft of kan hebben, kan het
gewenst zijn dat de Rijksoverheid op politiek-bestuurlijk niveau zorgdraagt voor coördinatie
van en besluitvorming met een spoedeisend karakter over het geheel van maatregelen,
voorzieningen, voorschriften en handelingsperspectieven die in samenwerking met betrokken
publieke en private partners met het oog op een samenhangende aanpak moeten worden
getroffen. Veelal gaat het om situaties, waarbij de reguliere besluitvormingsstructuren
en procedures niet toereikend zijn. Ingevolge artikel 25, eerste lid, van het Reglement
van orde voor de ministerraad bestaat daarvoor de MCCb die in de bedoelde situaties
bijeengeroepen kan worden.

De Minister van Justitie en Veiligheid is coördinerend Minister voor crisisbeheersing
en voorzitter van de MCCb tenzij de Minister-President beslist zelf voor te zitten.
De MCCb wordt op hoog-ambtelijk niveau geadviseerd door de Interdepartementale Commissie
Crisisbeheersing (ICCb), voorgezeten door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding
en Veiligheid (NCTV). ICCb en MCCb vormen de kern van de nationale crisisstructuur.
Iedere Minister of Staatssecretaris kan de Minister van Justitie en Veiligheid verzoeken
de MCCb in vergadering bijeen te roepen. De Minister van Justitie en Veiligheid besluit
over het verzoek in overeenstemming met de Minister-President, en na overleg met de
Minister of Staatssecretaris die als eerste verantwoordelijk is voor de aangelegenheid
waarop het verzoek betrekking heeft.

Het instellingsbesluit en het Handboek zijn beide eind 2022 herzien en geactualiseerd.
Bij die herziening is in het Handboek de afspraak opgenomen dat de Tweede Kamer zo
spoedig mogelijk wordt geïnformeerd over het bijeenroepen van de MCCb.

De nationale crisisstructuur is sinds 2016 in zes situaties volledig, dat wil zeggen
tot en met de MCCb, geactiveerd geweest.

Op 18 maart 2019 vond een tramaanslag plaats op het oktoberplein in Utrecht. Omdat
het een aanslag betrof met een vermoedelijk terroristisch motief is na besluit van
de Minister van Justitie en Veiligheid in overeenstemming met de Minister-President
de MCCb bijeengeroepen. Op 19 maart 2019 is in de MCCb besloten de nationale crisisstructuur
te deactiveren.

Vanaf 9 maart 2020 was de nationale crisisstructuur actief voor de aanpak van het
coronavirus. De MCCb is voor het eerst op 3 maart 2020 bijeen geweest. Het besluit
tot inzet van de nationale crisisstructuur werd genomen door de Minister van Justitie
in overeenstemming met de Minister-President, na overleg met de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport. De activering vond plaats vanwege de brede maatschappelijke consequenties
van het coronavirus op het gebied van de volksgezondheid en de samenhangende sociale,
financiële en economische effecten. Op 3 juli 2020 is de nationale crisisstructuur
gedeactiveerd en de MCCb vervangen door een Ministeriële Commissie Covid-19 (MCC-19).
De laatste MCCb vond plaats op 24 juni 2020.

In juli 2021 kampte de provincie Limburg met omvangrijke wateroverlast. De impact
van de wateroverlast was enorm. Zowel op 15 juli als op 16 juli zijn de ICCb en de
MCCb bijeengekomen. De verdere afwikkeling, waaronder de toepassing van de Regeling
tegemoetkoming waterschade in Limburg op grond van de Wet tegemoetkoming schade bij
rampen (Wts) vond plaats buiten de crisisstructuur.

Vanaf 9 maart 2022 is de nationale crisisstructuur actief geweest voor de opvang van
ontheemden uit de Oekraïne. Het activeren van de structuur voor crisisbesluitvorming
was noodzakelijk voor het op korte termijn kunnen samenbrengen van alle disciplines
zoals huisvesting, zorg, onderwijs, werk en veiligheid. Per 10 mei 2022 is de nationale
crisisstructuur gedeactiveerd en is overgegaan op een specifieke structuur voor Opvang
ontheemden Oekraïne.

Vanaf 17 juni 2022 is de nationale crisisstructuur actief geweest om de doorstroom
en uitstroom in de migratieketen te verbeteren. Activering van de crisisstructuur
was noodzakelijk omdat de situatie in de gehele migratie-keten (in-, door- en uitstroom)
zeer onder druk was komen te staan. Hierbij zijn bij herhaling mensen opgevangen in
tenten en de buitenlucht. Deze situatie maakte het noodzakelijk om tijdelijk op hoog
ambtelijk en politiek-bestuurlijk niveau coördinatie en besluitvorming ten aanzien
van doorstroom in de migratieketen in te richten. Per 22 september 2022 is de nationale
crisisstructuur gedeactiveerd en ging de coördinatie over naar een specifieke crisisstructuur.

Naar aanleiding van ontwikkelingen in het Midden-Oosten werd op 22 juni 2025 na besluit
daartoe van de Minister van Justitie en Veiligheid in overeenstemming met de Minister-President
en na overleg met de Minister van Buitenlandse Zaken de MCCb bijeengeroepen. In de
MCCb is besloten tot actieve ondersteuning van gestrande Nederlandse reizigers in
de regio en om daarbij tot georganiseerd vertrek over te gaan.

Vraag 3

Is de Kamer geïnformeerd over de activeringen sinds 2016? Zo ja, hoe en wanneer heeft
dit plaatsgevonden?

Antwoord 3

Ja. Over de tramaanslag in Utrecht en de inzet van de nationale crisisstructuur is
uw Kamer per brief geïnformeerd op 21 maart en 24 april 20192. Voorts heeft u een rapportage met een evaluatie van het functioneren van de nationale
crisisstructuur naar aanleiding van de tramaanslag ontvangen3. Over de activering van de nationale crisisstructuur voor het coronavirus is uw Kamer
per brief geïnformeerd op 13 maart 20204. Over de situatie rondom de wateroverlast in Limburg is uw Kamer per brief geïnformeerd
op 16 juli 20215. Op 16 juli is ook een bericht op Rijksoverheid.nl geplaatst dat er crisisoverleg
(MCCb) heeft plaatsgevonden6. Over de inzet van de nationale crisisstructuur voor de opvang van ontheemden uit
de Oekraïne is uw Kamer per brief geïnformeerd op 8 maart 20227. Over de inzet van de nationale crisisstructuur voor de verbetering van de doorstroom
in de migratieketen bent u per brief van 17 juni 2022 geïnformeerd8.

Over de besluitvorming in de MCCb naar aanleiding van ontwikkelingen in het Midden-Oosten
over de ondersteuning van gestrande Nederlandse reizigers in de regio en om over te
gaan tot georganiseerd vertrek bent u geïnformeerd per brief van de Minister van Buitenlandse
Zaken van 22 juni 20259.

Vraag 4

Worden er notulen gemaakt van de Interdepartementale Commissie Crisisbeheersing (ICCb)
en de Ministeriële Commissie Crisisbeheersing (MCCb)? Zo ja, kunt u de notulen van
deze vergaderingen die hebben plaatsgevonden aan de Kamer doen toekomen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 4

Zowel van de ICCb als van de MCCb wordt verslag gedaan inclusief een besluitenlijst,
waarin de conclusies zijn opgenomen. De MCCb is een ministeriële commissie. Ten aanzien
van hetgeen besproken wordt of geschiedt in de MCCb bestaat een geheimhoudingsplicht
(zie artikel 26, eerste en derde lid, Reglement van orde van de ministerraad). Verslagen
en besluitenlijsten van de MCCb worden niet openbaar gemaakt. De besluitenlijst van
de MCCb wordt ter goedkeuring vastgesteld door de ministerraad. De besluitenlijst
van de ministerraad wordt na afloop gepubliceerd op www.rijksoverheid.nl. De ICCb is, als voorportaal van de MCCb, een hoog-ambtelijke commissie. Verslagen
en besluitenlijsten daarvan zijn vertrouwelijk en worden als regel niet openbaar gemaakt.
In zijn algemeenheid is het zo dat uw Kamer langs reguliere lijnen wordt geïnformeerd
over de besluitvorming die plaatsheeft in zowel ICCb’s als MCCb’s.

Naast Kamerbrieven zijn er vanwege de acute aard van de crisissituaties veelal ook
persconferenties en nieuwsberichten op www.rijksoverheid.nl waarbij het algemene publiek wordt geïnformeerd.

Vraag 5

Zijn het Nationaal Crisiscentrum (NCC), het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie
(NKC) en het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC) momenteel operationeel?
Zo ja, op welke thema’s richten het NCC en het NKC zich momenteel? Kunt u de vergaderverslagen
van de periode januari 2022 tot heden met de Kamer delen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Het Nationaal Crisiscentrum (NCC) en het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum
(LOCC) zijn staande organisaties die niet alleen tijdens activeringen van de nationale
crisisstructuur actief zijn10. Het NCC vervult permanent op 27/4 basis de functie van interdepartementaal coördinatiecentrum
en knooppunt van en voor de informatievoorziening op nationaal niveau bij een (dreigende)
crisis. Het ondersteunt de nationale crisisstructuur en betrokken partijen met informatiemanagement,
kennis en voorzieningen. Het richt zich ook op preparatie (o.a. landelijke crisisplannen)
en op beleidsvorming in het landelijke crisisdomein.

Het LOCC is onderdeel van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en maakt deel
uit van de nationale crisisstructuur. Het ondersteunt permanent hulpdiensten en crisisorganisaties
bij bovenregionale incidenten, crises of rampen, of bij de dreiging daarvan. Het LOCC
wordt bemensd door vertegenwoordigers van hulpdiensten en crisispartners zoals Politie,
Brandweer, Defensie, GGD GHOR, veiligheidsregio’s en gemeenten.

De NCTV kent een staande afdeling Communicatie. Indien er sprake is van een (dreigende)
crisis kan er een Nationaal Kernteam Communicatie worden ingesteld.

Het NCC en het NKC richten zich, afgezien van beleidsvorming en preparatie van crisisbeheersing
in den brede op actuele thema’s als de weerbaarheid van de samenleving.

Zowel in als vanuit het NCC en het LOCC wordt veelvuldig overleg gevoerd. Dit behoort
tot de dagelijkse gang van zaken van de organisaties. De uitkomsten hiervan worden
betrokken bij dan wel leiden tot documenten die uw Kamer ontvangt in de vorm van Kamerbrieven,
nota’s, rapportages etc.

Vraag 6

Kunt u de vragen binnen drie weken en afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 6

De vragen zijn binnen de zes weken termijn en afzonderlijk beantwoord.