Verslag van een bijeenkomst : Verslag van een interparlementaire conferentie betreffende het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid (GBVB) en het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GVDB) van de Europese Unie

Y/ Nr. 26 VERSLAG VAN EEN CONFERENTIE

Vastgesteld 30 juni 2025

Een delegatie van Eerste en Tweede Kamer heeft van 23 tot en met 24 maart 2025 deelgenomen
aan de Interparlementaire Conferentie voor het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid
en het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid van de Europese Unie (IPC
GBVB/GVDB) te Warschau, Polen.

De delegatie brengt hierbij beknopt verslag uit van dit werkbezoek. De IPC werd georganiseerd
door het Poolse parlement, de Sejm.

Voorafgaand aan de conferentie werd de delegatie ook bijgepraat over de relaties met
Polen en het Poolse EU-voorzitterschap door de Nederlandse ambassadeur in Polen, de
heer Jennes de Mol.

De delegatie is hem zeer erkentelijk voor de briefing.

De delegatie bestond namens de Tweede Kamer uit de leden Isa Kahraman (NSC, voorzitter
van de commissie Defensie) en Eric van der Burg (VVD). Namens de Eerste Kamer namen
de leden Koen Petersen (VVD, voorzitter commissie Buitenlandse Zaken, Defensie en
Ontwikkelingshulp) en Tineke Huizinga (CU, ondervoorzitter commissie BDO) deel. Wegens
verplichtingen in beide Kamers op 25 maart, kon de delegatie niet aan de gehele conferentie
deelnemen.

Opening

De openingssessie werd voorgezeten door mevrouw Agnieszka Pomaska, voorzitter van
de commissie Europese Unie Zaken van de Sejm en de heer Grzegorz Schetyna, voorzitter
van de commissie Buitenlandse Zaken van de Poolse Senaat. De eerste spreker was de
heer Szymon Hołownia, voorzitter van de Sejm. Hij sprak over het Poolse EU-voorzitterschap,
waarvan veiligheid de eerste prioriteit is. Hij riep de EU op om zelf defensietechnologieën
te ontwikkelen. Hij hield een fel betoog voor Europese autonomie op het gebied van
veiligheid.

Vervolgens kwam dhr. Władysław Kosiniak-Kamysz, vice-premier en Minister van Nationale
Defensie van Polen, aan het woord. Hij waarschuwde voor de dreiging vanuit Rusland.
De defensie-industrie is voor Polen een absolute prioriteit. Daarnaast is de relatie
tussen de EU en de NAVO een belangrijk punt. Deze organisaties complementeren elkaar:
waar de NAVO de militaire capaciteiten heeft, biedt de EU de interne markt en de industrie.

Sessie I: Bescherming en beveiliging van de Europese Unie. Hybride bedreigingen als
externe factor die Europa destabiliseert

De eerste sessie werd voorgezeten door de heer Paweł Kowal, voorzitter van de Council for Cooperation with Ukraine en voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van de Sejm. Als eerste spreker
kwam de heer Tomasz Siemoniak aan het woord, Minister van Binnenlandse Zaken en Administratie
van Polen. Hij benadrukte dat een integrale aanpak nodig is om hybride dreigingen
tegen te gaan. Hij richt zich op de volgende drie prioriteiten: de aanpak van illegale
migratie; het beschermen en vergroten van de weerbaarheid van de burgerbevolking;
en internationale samenwerking in het tegengaan van internationale misdaad.

Vervolgens sprak de heer Sauli Niinistö, voormalig president van Finland en Speciaal
Adviseur van de voorzitter van de Europese Commissie. Hij legde uit dat hybride dreiging
niet veel verschilt van militaire dreiging. De schade die wordt aangebracht met hybride
middelen kan groter zijn dan die aangebracht door tanks of soldaten. Niinistö pleitte
voor een verandering in mentaliteit. Hybride dreiging kent geen grenzen en afstanden,
en omvat ook concepten die het voorstellingsvermogen te boven gaan. Dat maakt het
moeilijk voor landen om zich te beschermen tegen hybride dreigingen. Hij sloot zich
aan bij de oproep van de heer Siemoniak om tot een integrale aanpak van hybride dreigingen
te komen.

Sessie II: Prioriteiten en uitdagingen met betrekking tot het GBVB/GVDB in de nieuwe
institutionele cyclus. Ontwikkeling van een nieuw veiligheidskader voor de Europese
Unie

De heer Grzegorz Schetyna, voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van de Poolse
Senaat, zat de tweede sessie voor, samen met David McAllister, voorzitter van de commissie
Buitenlandse Zaken van het Europees Parlement. Volgens de heer Grzegorz leven we in
ongeëvenaarde tijden, waarbij radicale stappen nodig zijn, onder andere op het gebied
van defensiesamenwerking, het beschermen van de oostgrens van Europa, en verdediging
tegen hybride en cyberdreigingen.

De heer Simon Mordue, Adjunct-Secretaris-Generaal van de Europese Dienst voor Extern
Optreden (EDEO), benadrukte tijdens zijn inbreng dat Europese veiligheid onder druk
staat, door twee nabije oorlogen, instabiliteit in een groot deel van de wereld, een
nieuwe houding van de VS, en een wankelend multilateraal systeem. Volgens Mordue moet
het multilaterale systeem worden hersteld, hervormd en versterkt. Mordue stelde dat
defensie-investeringen van groot belang zijn en dat de EU verantwoordelijkheid moet
nemen voor de eigen verdediging. Het White Paper over de toekomst van Europese defensie biedt een raamwerk dat bijdraagt aan investeringen
in capaciteiten, de industrie, en steun voor Oekraïne. Ook is het een stap naar een
Europese Defensie Unie met een gemeenschappelijke markt. Het ReArm Europe programma zal hier ook aan bijdragen. Mordue benadrukte daarnaast de uitdagingen
die China stelt voor het internationale systeem en economische veiligheid. Verder
worden de onderhandelingen over het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK) volgens
Mordue ingewikkeld, onder andere omdat er budget nodig is voor defensie-investeringen
en concurrentievermogen. Mordue stelde dat Oekraïne bovenaan de strategische agenda
van de EU zal blijven staan. Uitbreiding staat ook weer op de politieke agenda, om
de EU weerbaarder en invloedrijker te maken. Er is volgens Mordue politiek leiderschap
nodig op (geloofwaardige) uitbreiding. Tenslotte stelde Mordue dat de EU strategischer
moet omgaan met partnerschappen.

Urgent debat over actuele kwesties: de toekomst van trans-Atlantische betrekkingen

Deze sessie werd voorgezeten door David McAllister, voorzitter van de Commissie voor
Buitenlande Zaken van het Europees Parlement. De heer McAllister opende de sessie
met de opmerking dat de EU daadkrachtig moet optreden door zijn strategische visie
te behouden en steun voor de NAVO en eerlijke handel centraal te stellen.

De heer Władysław Teofil Bartoszewski, Staatssecretaris Buitenlandse Zaken van Polen,
legde uit dat een belangrijk onderwerp voor Polen tijdens het EU-voorzitterschap het
versterken van de trans-Atlantische samenwerking tussen de VS en de EU is, vooral
vanwege mondiale veiligheidsuitdagingen zoals cyberaanvallen en hybride bedreigingen.
Polen pleit voor verhoogde defensiebestedingen binnen de EU en verhoogt in 2025 het
defensiebudget naar 4,7% van het BBP. Dhr. Bartoszewski benadrukte de noodzaak om
waarden zoals vrijheid en democratie te versterken voor een goede samenwerking tussen
de EU en de VS en om wereldwijde uitdagingen het hoofd te kunnen bieden.

Vervolgens sprak Katarzyna Pisarska, voorzitter van het Veiligheidsforum van Warschau.
Mevrouw Pisarska benadrukte in haar speech de belangrijke rol van de Verenigde Staten
bij het beschermen van de veiligheid van Europa en is van mening dat Europa zijn defensie
serieuzer moet nemen. De VS hebben bijna 80 jaar bijgedragen aan Europese vrede, maar
door hun veranderende focus kan de VS mogelijk niet langer veiligheidsgaranties bieden.
Rusland vormt volgens mevr. Pisarska een directe bedreiging voor de democratie in
Europa, en het is dan ook belangrijk dat Europa Oekraïne ondersteunt. Europa moet
volgens haar de bevroren Russische tegoeden gebruiken ter ondersteuning van Oekraïne.
De NAVO is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, en Europa moet daarom ook zijn defensiecapaciteit
vergroten. Een sterker Europa zal de NAVO niet verzwakken, maar juist versterken.

Eerste Kamerlid Koen Petersen benadrukte in zijn inbreng het belang van handelen in
plaats van praten over de toekomst van de trans-Atlantische relaties. Europa moet
zich focussen op wat hen verenigt, en niet klagen over de VS. Dankbaarheid vanuit
Europa voor de Amerikaanse steun is wat hem betreft essentieel. Door verantwoordelijkheid
te nemen, het defensiebudget te verhogen en strijdkrachten in te zetten, kan Europa
zijn veiligheid versterken.

Bilaterale gesprekken

En marge van de plenaire sessies ging (een deel van) de delegatie bilateraal in gesprek
met de delegaties van Moldavië, Turkije en het Verenigd Koninkrijk. Hierbij werden
onder andere geopolitieke ontwikkelingen en defensiesamenwerking besproken

Overige sessies

Verder waren op dinsdag 25 maart 2025 nog sessies over de versterking van de Europese
defensie in de context van Russische agressie tegen Oekraïne, en over de veiligheid
in de Oostzeeregio.