Amendement (gewijzigd/nader/vervangend) : Amendement van de leden Diederik van Dijk en Eerdmans ter vervanging van nr. 4 over extra budget voor renovaties in het gevangeniswezen

Nr. 8 AMENDEMENT VAN DE LEDEN DIEDERIK VAN DIJK EN EERDMANS TER VERVANGING VAN DAT GEDRUKT
ONDER NR. 41

Ontvangen 17 juni 2025

De ondergetekenden stellen het volgende amendement voor:

De departementale begrotingsstaat wordt als volgt gewijzigd:

I

In artikel 32 Rechtspleging en rechtsbijstand worden het verplichtingenbedrag en het uitgavenbedrag verlaagd met € 25.000 (x € 1.000).

II

In artikel 34 Straffen en beschermen worden het verplichtingenbedrag en het uitgavenbedrag verhoogd met € 25.000 (x € 1.000).

Toelichting

Met dit amendement maken de indieners € 25 miljoen vrij om de noodzakelijke renovaties
te kunnen uitvoeren in het gevangeniswezen teneinde de sluiting van 4.100 detentieplekken
te voorkomen. De dekking voor deze investering wordt gevonden door de griffierechten
bij grote vorderingen van rechtspersonen in verhouding te brengen met de hoogte van
de vordering.

Dit amendement beoogt € 25 miljoen vrij te maken voor noodzakelijke renovaties binnen
het gevangeniswezen. Zonder deze investeringen dreigen nog eens 4.100 detentieplaatsen
te verdwijnen of te moeten sluiten op last van de Brandweer vanwege de slechte staat
van de gebouwen. Het gevangeniswezen verkeert in zwaar weer. De beschikbare capaciteit
is nijpend, en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) heeft inmiddels besloten om
gedetineerden 5 dagen tot twee weken eerder vrij te laten om ruimte te creëren voor
nieuwe instroom. Deze noodmaatregel onderstreept hoe kritiek de situatie is. Tegelijkertijd
is de instroom van nieuwe gedetineerden onverminderd hoog, en zal die naar verwachting
alleen maar toenemen, mede doordat straffen voor bepaalde delicten recent zijn verzwaard
en rechterlijke uitspraken steeds vaker leiden tot langduriger detentie. Een verdere
afname van de beschikbare detentiecapaciteit door achterstallig onderhoud is in deze
context niet alleen onverantwoord, maar ondermijnt de geloofwaardigheid en uitvoerbaarheid
van het strafrecht. Investeren in renovatie is daarom absoluut noodzakelijk om de
continuïteit van het gevangeniswezen en daarmee de rechtsstaat te waarborgen.

De dekking voor deze investering wordt gevonden door de griffierechten bij grote vorderingen
van rechtspersonen in verhouding te brengen met de hoogte van de vordering. De indieners
stellen voor om bij vorderingen van rechtspersonen van € 1 miljoen of meer een vast
percentage van bijvoorbeeld 3% griffierechten te heffen. Dit geldt zowel voor zaken
in eerste aanleg als voor hoger beroep. Op dit moment zijn de griffierechten voor
hogere vorderingen relatief gezien vrij laag (ter illustratie: minder dan 1% bij een
vordering van € 1 miljoen). Het verhogen van de griffierechten voor vorderingen waar
een hoger bedrag mee gemoeid is, brengt de verhouding van de griffierechten tussen
de hogere en lagere vorderingen meer in balans. Het verhogen van griffierechten voor
zaken waar hogere vorderingen mee gemoeid zijn, doet naar verwachting niet af aan
de toegang tot het recht.

Indien de verhoging van de griffierechten pas in 2026 in kan gaan, verzoeken de indieners
de middelen die met dit amendement geregeld worden door middel van een kasschuif ter
beschikking te stellen aan de begroting voor 2026. Op die manier kan het bedrag van
€ 25 miljoen volgend jaar ingezet worden in het gevangeniswezen. Tevens wordt voor
de volledigheid opgemerkt dat dit amendement een structurele werking beoogt en de
Wet griffierechten hiervoor gewijzigd zal moeten worden. Indieners verwachten dat
dit niet tot vertraging zal leiden.

Diederik van Dijk Eerdmans