Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Mohandis over Gratis bibliotheeklidmaatschap

Antwoord van Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 14 mei
2025).

Vraag 1

Kent u het bericht1 dat de gemeente Rotterdam binnenkort alle inwoners een gratis lidmaatschap van de
bibliotheek aanbiedt? Zo ja, wat vindt u van dit bericht?

Antwoord 1

Ja, ik ken dit bericht. De gemeente Rotterdam heeft besloten dat het lidmaatschap
van de openbare bibliotheek vanaf 1 mei gratis is voor alle inwoners. Ook vervallen
de boetes voor het te laat terugbezorgen van geleende boeken. Maatregelen die het
bereik en het gebruik van de openbare bibliotheek kunnen vergroten, juich ik toe.

Vraag 2

Deelt u de mening dat, gezien de groeiende faciliterende en bemiddelende rol van bibliotheken
bij overheidsdiensten, kennis- en vaardighedenvermeerdering en het versterken van
de lokale sociale cohesie, zo min mogelijk drempels voor bibliotheken moeten worden
opgeworpen? Zo ja, welke mogelijkheden ziet u om mensen over de streep te trekken
om de bibliotheek te bezoeken?

Antwoord 2

Ja, die mening deel ik en we doen daar dan ook veel aan. In de periode 2023–2025 wordt
op basis van de Spuk bibliotheken het aantal bibliotheekvestigingen met circa 50 uitgebreid,
worden 100 beperkte bibliotheekvoorzieningen uitgebreid tot een volwaardige vestiging
en worden van circa 200 vestigingen de bemande openingsuren verruimd. Het bibliotheekaanbod
en de bereikbaarheid worden hiermee aanmerkelijk vergroot. Het is van belang dat zo
veel mogelijk personen van het aanbod gebruikmaken. De bibliotheekpartijen – de overheden
en bibliotheekorganisaties – beschouwen dit als een belangrijke opdracht. Zij werken
daar langs verschillende wegen aan. Zo is in het bibliotheekconvenant van 10 oktober
2024 afgesproken te onderzoeken hoe het bereik en gebruik van bibliotheken kan worden
vergroot.2 Als opties daarvoor noemt het convenant het verruimen van het gratis lidmaatschap
en een automatisch lidmaatschap voor de jeugd. Ook is in 2024 een brede publiciteitscampagne
over de openbare bibliotheek gestart onder de titel «Ontdek wat je allemaal kan».
De tweede ronde daarvan liep van 24 maart tot en met 4 mei 2025.

Vraag 3

Deelt u tevens de mening dat met name financiële drempels zoals lidmaatschapsgeld
en boetes zouden moeten worden weggenomen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Het is niet uitgesloten dat de kosten van het lidmaatschap een rol spelen bij het
niet-gebruik van de openbare bibliotheek. Dit onderwerp zal ik opnemen in het onderzoek
dat ik laat uitvoeren naar aanleiding van de motie van de leden Rooderkerk en Kisteman
van 26 november 2024 over een automatisch gratis lidmaatschap voor ieder kind.3 Het onderzoek zal eind dit jaar zijn afgerond. Op dit moment houden bibliotheken
bij de prijsstelling van hun abonnementen al rekening met de randvoorwaarde van een
brede toegankelijkheid. In aanvulling daarop bieden verschillende gemeenten voor specifieke
doelgroepen gratis toegang tot de bibliotheek via bijvoorbeeld stadspassen.

Vraag 4

Bent u bereid om te onderzoeken hoe dit uitstekende Rotterdamse initiatief breder
kan worden uitgerold? Zo ja, waar denkt u precies aan en bent u bereid om in overleg
te treden met (vertegenwoordigers van) bibliotheken welke initiatieven kunnen bijdragen
aan een substantiële verhoging van het bibliotheekbezoek?

Antwoord 4

Ik zal de ervaringen van bibliotheken met een gratis lidmaatschap zeker betrekken
bij het onderzoek beschreven in het antwoord op vraag 3. De inkomsten uit lidmaatschapsgelden
bij bibliotheken bedragen ongeveer € 50 mln. per jaar. Dat is ongeveer 10% van de
exploitatiekosten.