Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Westerveld en Mohandis over artiesten en concert-/festivalgangers met een beperking

Antwoord van Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), mede namens de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 12 mei 2025). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 1787.

Vraag 1

Bent u bekend met het manifest «Artiesten met een beperking aan zet»?1 Zo ja, wat vindt u van de constatering van de initiatiefnemers dat mensen met een
beperking nauwelijks te zien zijn op podia?

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met het manifest «Artiesten met een beperking aan zet». Ook ik vind
dat de positie en ontwikkeling van artiesten met een beperking meer aandacht en erkenning
verdient.

Vraag 2

Wat vindt u van opmerkingen van Nederlandse respondenten in het onderzoek Time to
Act als «Again, we definitely look to programme disabled artists, but in The Netherlands
it’s not even evident yet that disabled people are able to come to theatre in the
first place. We’re definitely not there yet», waaruit blijkt dat er zowel voor bezoekers
als artiesten en makers met een beperking nog een wereld te winnen is?2

Antwoord 2

Ook deze opmerkingen laten zien dat de cultuursector in Nederland nog niet toegankelijk
en inclusief genoeg is voor mensen met een beperking om volwaardig mee te kunnen doen.

Vraag 3

Trekt u zich deze signalen aan en vindt u dat u ook een verantwoordelijkheid heeft
om cultuur en culturele evenementen toegankelijk te maken voor iedereen, inclusief
mensen met een beperking?

Antwoord 3

Het ministerie neemt zijn verantwoordelijkheid door randvoorwaarden te stellen en
kaders te scheppen. Wel is de culturele sector op de eerste plaats zelf verantwoordelijk
voor een inclusieve en toegankelijke sector.

Vraag 4

Deelt u de mening dat Nederland nog niet voldoet aan artikel 30 van het VN Verdrag
Handicap, waarin expliciet staat dat mensen met een beperking het recht hebben om
in de volle breedte van de samenleving mee te doen en toegang dienen te hebben tot
hulp(middelen) om te kunnen deelnemen aan o.a. cultuur en sport, en kunt u toelichten
of u van mening bent dat er in de afgelopen jaren genoeg voortgang is geboekt?

Antwoord 4

Afgelopen periode zijn er positieve ontwikkelingen geweest op het gebied van toegang
en deelname aan sport en cultuur. In Nederland heeft de gehandicaptensport de afgelopen
decennia aanzienlijke kwalitatieve vooruitgang geboekt, mede dankzij een groeiend
bewustzijn van inclusiviteit en gelijke kansen voor mensen met een beperking. Er wordt
bij ruim 7.000 sportclubs, ondernemers en locaties in de openbare ruimte gesport door
mensen met een beperking. Ook op de Paralympische Spelen doet Nederland het goed.
In de cultuursector is te zien dat ook steeds meer organisaties aan de slag zijn om
hun instelling toegankelijker en inclusiever te maken, denk aan het rolstoeltoegankelijk
maken van theaters of aan musea die speciale openstellingen en/of rondleidingen hebben
voor doelgroepen met een bepaalde beperking. Er zijn goede initiatieven vanuit de
sport sector die aandacht vragen voor meer zichtbaarheid en bewustwording voor mensen
met een beperking, zoals het platform Uniek Sporten en het programma Play Unified
van Special Olympics. In de cultuursector zijn de initiatiefnemers van het eerdergenoemde
manifest, stichting Podium INC. een goed voorbeeld.

We zijn echter ondanks deze positieve ontwikkelingen nog niet waar we willen zijn.
Voor de zomer zal de werkagenda VN-verdrag Handicap naar uw Kamer worden gezonden.
Hier staat aanvullend beleid onder ander op het gebied van cultuur en sport.

Vraag 5

Op welke onderdelen uit het manifest ziet u een concrete rol voor u als bewindspersoon?

Antwoord 5

De onderdelen die worden genoemd in het manifest zijn breder toepasbaar dan enkel
voor mensen met een beperking. Ik wil daar dan ook breed op inzetten. Door kaders
te stellen en de culturele en mediasector te ondersteunen op het gebied van toegankelijkheid
werken wij samen met de sector aan een cultuursector die voor iedereen toegankelijk
is, niet alleen voor mensen met een fysieke, danwel cognitieve beperking, maar voor
alle burgers uit alle hoeken van de samenleving. Uiteraard met specifieke aandacht
voor mensen met een beperking waar dit nodig is of wettelijk is bepaald.

Zo roept het manifest op dat er gelijke mogelijkheden moeten zijn tot kunstvakonderwijs.
In Nederland vinden we het belangrijk dat alle (aspirant)studenten, die aan de wettelijke eisen voldoen, kunnen studeren op het mbo, de hogeschool
of universiteit. Wettelijk gezien hebben onderwijsinstellingen de plicht om voorzieningen
te treffen en maatwerk te bieden voor studenten die ondersteuning nodig hebben. Expertisecentrum
Inclusief Onderwijs (ECIO) ondersteunt onderwijsinstellingen hierbij en bevordert
kennis en kunde hierover binnen de onderwijsinstellingen. Ook stimuleer ik eerlijke
beloning van makers in de cultuursector door middel van de Fair Pay Code, die eist
dat medewerkers eerlijk worden betaald. Bij het maken van beleid over toegankelijkheid
pas ik het adagium «niets over ons, zonder ons» toe, waarbij eveneens in het kader
van Fair Pay een eerlijke beloning tegenover de kennis van deze ervaringsdeskundigen
moet staan. Het manifest vraagt ook aandacht financiële ondersteuning voor toegankelijkheidskosten.
In dat kader ben ik aan het onderzoeken of hier ondersteuning voor mogelijk is.

Vraag 6

Op welke manier heeft het programma «Onbeperkt Meedoen!» bijgedragen aan het wegnemen
van drempels voor mensen met een beperking, zoals bij het bezoeken van een concert
of festival?

Antwoord 6

Gedurende het programma «Onbeperkt meedoen» (2018–2021) is er met onder andere ervaringsdeskundigen,
belangenorganisaties en brancheorganisaties samengewerkt aan het wegnemen van drempels.
In de evaluatie van 2021 van het programma wordt de ambitie uitgesproken om een cultuursector
te realiseren waar iedereen zich welkom voelt en die uitnodigend en toegankelijk is.
Helaas is het nog steeds zo dat mensen met een beperking tijdens het bezoek van concerten
en festivals tegen obstakels aanlopen. Zoals bijvoorbeeld de toegankelijkheid van
het festivalterrein of dat er geen kijkplatform is. We zijn er nog niet. Er is echter
wel de tendens dat concerten en festivals goede stappen zetten om toegankelijker te
worden.

In de vervolgaanpak «Doe onbeperkt mee» wordt er gewerkt om de toegankelijkheid te
vergroten. Zo is er gezamenlijk met het Ministerie van VWS en OCW subsidie verstrekt
aan stichting HandicapNL om activiteiten te ontwikkelen om contact tussen mensen met
en zonder beperking te stimuleren.

Het zogenaamde «Sitdown Café» is hieruit voortgekomen. Doel is om met het «Sitdown
Café» bij te dragen aan het wegnemen van sociale drempels in het contact tussen mensen
met en zonder beperking, zodat zij samen kunnen genieten van festivals. Hier zijn
veel positieve reacties op gekomen van festivalgangers. Ook is er op sociale media
aandacht besteed aan de toegankelijkheid van de festivals.

Vraag 7

Welke wezenlijke veranderingen hebben er plaatsgevonden sinds uw ambtsvoorganger in
antwoord op Kamervragen in 2021 erkende dat nog niet alle festivals of evenementen
toegankelijk zijn voor mensen met een beperking?3

Antwoord 7

Ten aanzien van veranderingen waar de ministeries bij betrokken waren, was er al voor
de beantwoording van de Kamervragen uit 2021 sprake van maatregelen van zowel het
Ministerie van VWS als het Ministerie van OCW om de festival- en podiumsector te stimuleren
om toegankelijker en inclusiever te worden. Sinds de beantwoording, zoals bij het
antwoord op vraag 6 reeds genoemd is, is er vanuit beide ministeries subsidie verleend
aan HandicapNL om het SitDown Café te ontwikkelen. Ook is er vanuit het Ministerie
van OCW subsidie verleend aan de Coalitie voor Inclusie om de Routekaart Toegankelijke
Festivals door te ontwikkelen.

Vraag 8

Herkent u de signalen dat er regelmatig te weinig plekken zijn voor slechthorende
of dove mensen bij concerten en voorstellingen, en kunt u nader toelichten welke rol
u ziet voor uzelf met betrekking tot het bevorderen van het aantal beschikbare plaatsen
voor dove of slechthorende mensen bij concerten en de beschikbaarheid van schrijftolken
en gebarentolken bij voorstellingen en concerten?

Antwoord 8

Ik herken de signalen dat er regelmatig te weinig plekken zijn voor slechthorende
of dove mensen bij concerten en voorstellingen. Ik stimuleer de sector om met toegankelijkheid
aan de slag te gaan door het Kennispunt Toegankelijke Cultuur dat momenteel in ontwikkeling
is en culturele organisaties handvatten en informatie moet bieden op het gebied van
toegankelijkheid. Echter, zoals ik al eerder schreef is de culturele sector zelf primair
verantwoordelijk voor een inclusieve en toegankelijke culturele sector.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoeveel gebaren- en schrijftolken er momenteel werkzaam zijn in Nederland,
hoeveel mensen momenteel een tolkopleiding volgen en welke concrete maatregelen u
neemt om het volgen van een tolkopleiding te stimuleren?

Antwoord 9

In het Register Tolken Gebarentaal en Schrijftolken (RTGS), dat wordt beheerd door
de Stichting RTGS, staan 724 tolken Nederlandse Gebarentaal (NGT) en schrijftolken
geregistreerd. Bij de bacheloropleiding Leraar Nederlandse Gebarentaal (NGT)/Tolk
NGT bij de Hogeschool Utrecht (HU) zijn momenteel 301 studenten ingeschreven, daarnaast
volgen 33 studenten de Associate degree-opleiding schrijftolk aan de HU.

Voor het opleiden van nieuwe tolken geldt dat het de verantwoordelijkheid is van de
onderwijsinstelling hoe de opleiding wordt ingericht. Instellingen kunnen de verkregen
financiële middelen zelf verdelen over de doelen waaraan zij wettelijk moeten voldoen.

Vraag 10

Herkent u de signalen dat er regelmatig te weinig plekken zijn voor personen met een
rolstoel bij concerten en voorstellingen, en kunt u nader toelichten welke rol u voor
uzelf ziet met betrekking tot het bevorderen van het aantal beschikbare plaatsen voor
personen met een rolstoel bij concerten en voorstellingen?

Antwoord 10

Ook dit signaal herken ik. Zie antwoord op vraag 8.

Vraag 11

Wat is de status van de routekaart voor inclusieve festivals die in 2021 werd gepresenteerd
en wordt deze overal gebruikt?4

Antwoord 11

De Routekaart voor Toegankelijke Festivals werd in 2019 gelanceerd door Coalitie voor
Inclusie. Eind 2022 heeft mijn voorganger subsidie verleend aan de Coalitie voor Inclusie
om deze routekaart door te ontwikkelen, te actualiseren en beter toegankelijk te maken.
De routekaart is te vinden op de website van de Coalitie voor Inclusie. De Routekaart
biedt handvatten voor festivals om inclusiever te zijn.

Vraag 12

Zijn er richtlijnen voor evenementen over hoe om te gaan met mensen die ondersteuning
nodig hebben, vanwege bijvoorbeeld medicatiegebruik, rolstoelgebruik of een audiovisuele
beperking, en waar kunnen organisaties in de evenementenbranche aankloppen voor informatie,
kennis en ondersteuning?

Antwoord 12

Er zijn geen landelijk vastgestelde richtlijnen voor evenementen op het gebied van
toegankelijkheid. Wel staan in de Routekaart voor Toegankelijke Festivals richtlijnen
die ook toepasbaar zijn in de evenementensector. Gemeenten en andere organisaties
geven ook tips aan evenementorganisatoren hoe zij hun evenement zo toegankelijk mogelijk
kunnen maken. Maar om te voldoen aan de behoefte om richtlijnen en handvatten te bundelen
op één gezamenlijke plek werk ik aan een Kennispunt Toegankelijke Cultuur waar ook
de evenementenbranche gebruik van kan maken. Als het Kennispunt Toegankelijke Cultuur
gelanceerd is, is het de bedoeling om te verwijzen naar de Routekaart, zodat deze
nog makkelijker vindbaar is voor festival – en evenementorganisatoren om zo informatie,
kennis en ondersteuning te vinden voor vragen rondom toegankelijkheid.

Vraag 13

Bent u bereid om in gesprek te gaan met de initiatiefnemers van het manifest «Artiesten
met een beperking aan zet» om festivals en evenementen toegankelijker te maken voor
mensen met een beperking en de Kamer hierover te informeren, en kunt u ook op basis
van deze gesprekken en de behoeften en mogelijkheden de Kamer informeren over welke
rol u ziet om festivals en evenementen te ondersteunen op het gebied van toegankelijkheid
voor iedereen?

Antwoord 13

Op 3 februari 2025 heeft er reeds een gesprek plaatsgevonden tussen het Ministerie
van OCW, de initiatiefnemer van het Manifest, Stichting PodiumINC. en een aantal artiesten met een beperking, danwel organisaties die werken
met artiesten met een beperking. De aanleiding voor dit gesprek was het aanbieden
van het Manifest. Er heeft een goed gesprek plaatsgevonden over het toegankelijker
maken van de podiumsector, en de cultuursector in zijn geheel, voor mensen met een
beperking. Ik heb Stichting PodiumINC. ook betrokken bij de input voor de werkagenda
voor de uitvoering van het VN-verdrag Handicap.

Zoals ik eerder in deze beantwoording heb aangegeven, is mijn rol vooral het ondersteunen
van de cultuursector om haar verantwoordelijkheid ten opzichte van toegankelijkheid
en inclusie zo goed mogelijk op te kunnen pakken. Dit doe ik o.a. door het verlenen
van subsidies, zoals die aan de Coalitie voor Inclusie voor de Routekaart Toegankelijke
Festivals, of door het ontwikkelen van een Kennispunt Toegankelijke Cultuur.