Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen vragen van het lid Bruyning over het bericht ‘Alarmerende stijging aantal jongeren in gevangenis voor volwassenen: ‘Onwenselijk’'

Antwoord van Staatssecretaris Coenradie (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 5 maart
2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 1352.

Vraag 1

Klopt het dat er sprake is van een explosieve stijging van het aantal jongeren dat
in een volwassenengevangenis terechtkomt, terwijl ze hun straf in jeugddetentie horen
uit te zitten?1

Antwoord 1

Er is sinds twee jaar sprake van een toename van het aantal jongvolwassenen (18+)
dat in het gevangeniswezen is geplaatst vanwege het capaciteitstekort in de jeugdgevangenissen.
De overgrote meerderheid daarvan betrof jongvolwassenen in voorlopige hechtenis, die
dus nog niet zijn afgestraft, waarbij de officier van justitie het voornemen kenbaar
had gemaakt om toepassing van het adolescentenstrafrecht te vorderen. Uw Kamer is
hier regelmatig over geïnformeerd.2

Vraag 2

Klopt het dat het in 2022 om 29 jongeren ging die hun straf in een volwassenengevangenis
uitzitten terwijl ze hun straf eigenlijk in jeugddetentie horen uit te zitten en dat
dist aantal in 2024 meer dan vertienvoudigd is naar 308 jongeren?

Antwoord 2

De aantallen kloppen. Wat niet klopt is dat zij in jeugddetentie horen te zitten; de overgrote meerderheid betrof namelijk jongvolwassenen in voorlopige hechtenis die (nog) niet zijn veroordeeld.3

Vraag 3

Klopt het dat dit is veroorzaakt door het structurele gebrek aan cellen, gevangenispersoneel
en beschikbare jeugdhulp?

Antwoord 3

Het klopt dat dit is veroorzaakt door een gebrek aan personele en gebouwelijke capaciteit.
Een verband tussen het gebrek aan beschikbare jeugdhulp en het tekort aan capaciteit
in de jeugdgevangenissen staat niet vast.

Vraag 4 en 5

Kunt u aangeven wat u gaat doen, zowel op kort termijn als op langer termijn, om het
aantal jongeren dat hun straf uitzit in een volwassengevangenis terwijl zij eigenlijk
hun straf in jeugddetentie horen uit te zitten niet nog verder oploopt?

Kunt u aangeven op welk termijn u verwacht het structurele gebrek aan cellen, gevangenispersoneel
en beschikbaar jeugdhulp op te lossen/te verminderen? Kunt u dit per gebrek aangeven?

Antwoord 4 en 5

Er staan verschillende uitbreidingen van de capaciteit van de jeugdgevangenissen op
de planning. De nieuwe jeugdgevangenis De Haven wordt dit jaar verder uitgebreid (26
plekken) en ook in jeugdgevangenis Teylingereind zullen nog extra leefgroepen worden
geopend (18 plekken). Alhoewel de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) met man en
macht werkt aan de capaciteitsuitbreidingen blijft dit een uitdaging waarbij afhankelijkheid
van de noodzakelijke randvoorwaarden zoals gelijkblijvende in- en uitstroom, behoud
van personeel en werving van nieuw personeel groot is en de ontwikkelingen daarbinnen
slechts beperkt kunnen worden beïnvloed door de DJI.4 Wanneer het gebrek aan cellen en personeel is opgelost is hierdoor niet met zekerheid
te zeggen. In maart informeer ik uw Kamer over de meest actuele stand van zaken.

Ten aanzien van de beschikbaarheid van jeugdhulp geldt dat één van de opgaven uit
de Hervormingsagenda Jeugd is dat kwetsbare jeugdigen die (hoog)specialistische jeugdhulp
nodig hebben moeten kunnen rekenen op tijdige en passende hulp. Het verbeteren van
de beschikbaarheid van deze hulp vereist een hervorming en versterking van het stelsel.
Mede daarom is bij uw Kamer het wetsvoorstel verbetering beschikbaarheid jeugdzorg
ingediend, waarvan u vorige maand de Nota naar aanleiding van het Verslag heeft ontvangen.5

Vraag 6

Kunt u een reactie geven op de Inspectie Justitie en Veiligheid die zegt dat het «onwenselijk»
is dat risicojongeren hun straf uitzitten in detentie voor volwassenen? En dat dit
ook geldt voor de tijdelijk gecreëerde jongerenafdelingen in de gevangenissen van
Zeist en Almelo. Ook op deze afdelingen zijn de zorg en begeleiding niet specifiek
gericht op jongeren. Het personeel is niet speciaal opgeleid om deze doelgroep te
begeleiden, aldus de Inspectie.

Antwoord 6

Ik ben het met de Inspectie eens dat dit een onwenselijke situatie is. Voor een nadere
toelichting verwijs ik naar de reactie op de bevindingenbrief van de Inspecties die
uw Kamer op 22 april 2024 ontving.6

Vraag 7

Bent u bekend met de Life Changing Group, die in de tijdelijk gecreëerde jongerenafdeling
in de gevangenis van Zeist bijzonder goed werk verricht voor de jongeren die hier
hun straf uitzitten?

Antwoord 7

Ja. Overigens is er naast het aanbod van de Life Changing Group ook extra aanbod in
individuele begeleiding van de jongvolwassenen door stichting Humanitas. Deze stichting
coacht ook het personeel op deze afdelingen. Daarnaast is er op beide afdelingen een
orthopedagoog aanwezig.

Vraag 8

Hoe kijkt u aan tegen het meer/vaker inzetten van de Life Changing Group in de tijdelijk
gecreëerde jongerenafdelingen in de gevangenissen van Zeist en Almelo en de Life Changing
Group hiertoe de benodigde financiële middelen te verstrekken?

Antwoord 8

Kamerlid Lahlah en u hebben hierover een motie ingediend, waarin u de regering oproept
onderzoek te doen naar de mogelijkheid om het aantal beschikbare uren van de Life
Changing Group voor jongvolwassenen uit te breiden.7 In maart 2025 informeer ik uw Kamer over de wijze waarop ik uitvoering geef aan deze
motie. Daarbij zal ik eveneens uw vraag beantwoorden.