Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over o.a. de geannoteerde agenda informele JBZ-Raad 6-7 maart 2025 (Kamerstuk 32317-932) (vreemdelingen- en asielbeleid)

Nr. 933
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 4 maart 2025

De vaste commissie voor Asiel en Migratie heeft een aantal vragen en opmerkingen voorgelegd
aan de Minister van Asiel en Migratie over de geannoteerde Agenda informele JBZ-Raad
6–7 maart 2025 (Kamerstuk 32 317, nr. 932), het verslag JBZ-Raad van 30 en 31 januari 2025 en het vierde kwartaaloverzicht
2024 van EU-wetsvoorstellen op JBZ-terrein (Kamerstuk 32 317, nr. 931) en de antwoorden op vragen commissie over de Geannoteerde agenda informele JBZ-Raad
30–31 januari 2025 (vreemdelingen- en asielbeleid) (Kamerstuk 32 317, nr. 929).

De vragen opmerkingen zijn op 3 maart 2025 aan de Minister van Asiel en Migratie voorgelegd.
Bij brief van 4 maart 2025 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, Vijlbrief

Adjunct-griffier van de commissie, Van Tilburg

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersoon

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

Afgewezen asielzoekers moeten heel snel Nederland uit, wat de leden van de PVV-fractie
betreft, het liefst gedwongen. De leden van de PVV-fractie vragen de Minister alle
opties te bekijken om gedwongen terugkeer mogelijk te maken, bijvoorbeeld door het
uitzetten van afgewezen asielzoekers via derde landen, zoals Duitsland heeft gedaan
met criminele Afghanen en ook België voornemens is te doen.

Antwoord:

Het kabinet is het met de leden van de PVV-fractie eens dat personen zonder rechtmatig
verblijf Nederland moeten verlaten. Waar de vreemdeling niet werkt aan vrijwillig
vertrek, kan het kabinet gedwongen terugkeer ter hand nemen. Het kabinet heeft continue
aandacht voor alle mogelijke manieren om terugkeer te effectueren.

De leden van de PVV-fractie merken op dat Polen, nota bene de huidige EU-voorzitter,
heeft laten weten zich helemaal niets te zullen aantrekken van het Asiel- en Migratiepact.
Volgens premier Tusk heeft Polen al genoeg bijgedragen met de opvang van Oekraïners.
Deze leden vragen de Minister of er meer EU-landen zijn die weigeren het pact uit
te voeren en wat de gevolgen hiervan zijn voor de effectiviteit van het Asiel- en
Migratiepact als andere EU-landen zich niet aan het pact zullen houden.

Antwoord:

Het kabinet vindt het belangrijk dat de Europese buitengrenzen worden versterkt, zodat
de lidstaten – juist ook vanuit veiligheidsoverwegingen – goed zicht hebben op wie
de EU binnen wil komen, en kansarme asielverzoeken snel en al aan de buitengrens afhandelen.
De uitvoering van de afspraken uit het Pact, met name de asiel- en terugkeerprocedures
aan de buitengrenzen, zijn daarvoor essentieel. Het is aan de Commissie om daarop
toe te zien. Dat neemt niet weg dat de instrumentalisering van migranten waar bijvoorbeeld
Polen mee te maken heeft aan de oostgrens een serieuze veiligheidsdreiging vormt.
Polen verdienen de volle steun bij de bestrijding daarvan, in lijn met internationaal
recht.

De leden van de PVV-fractie merken op dat de EU een aantal sancties die aan Syrië
zijn opgelegd, heeft opgeheven. Zo wordt er direct gestopt met sancties op het gebied
van olie, gas en elektriciteit. Ook mogen banken en financiële instellingen weer handelen
met Syrische banken. Volgens de Verenigde Naties (VN) zijn er inmiddels een miljoen
Syriërs weer huiswaarts gekeerd. Wat deze leden betreft is dat goed nieuws. Gaat de
Minister er tijdens de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ-Raad) op aandringen
dat we Syriërs snel moeten gaan terugsturen? Ziet de Minister voor nu al mogelijkheden
om individuele Syriërs die een veiligheidsrisico vormen, uit te zetten naar Syrië?

Antwoord:

Migratie en terugkeer gelden als kabinetsprioriteit ten aanzien van Syrië, waarbij
Europese coördinatie op een brede terugkeerstrategie een uitgangspunt is. Tijdens
de JBZ-Raad is de inzet van het kabinet om aan te dringen op het faciliteren van zoveel
mogelijk vrijwillige terugkeer, de Commissie op te roepen in te zetten op het creëren
van randvoorwaarden voor gedwongen terugkeer, en de Commissie aan te sporen om werk
te maken van het terugsturen van personen die risico’s vormen voor de openbare orde
en/of nationale veiligheid. Voor Nederland geldt dat vreemdelingen die een ernstig
gevaar voor de openbare orde of nationale veiligheid vormen en vreemdelingen op wie
artikel 1F van het Vluchtelingenverdrag van toepassing is, uitgezonderd zijn van de
beslissing tot opschorting van de beslistermijn en vertrekplicht uit het besluit-
en vertrekmoratorium inzake Syrië. Gelet op de situatie in Syrië kan op dit moment
enkel sprake kan zijn vrijwillige terugkeer.

De leden van de PVV-fractie vragen wat de Nederlandse positie is ten aanzien van verdere
harmonisatie rondom terugkeerwetgeving. Wat deze leden betreft moet Nederland zoveel
mogelijk zelf kunnen bepalen welke sancties er worden opgelegd aan migranten die niet
meewerken aan hun vertrek. Is de Minister het hiermee eens? Welk sanctiestelsel acht
de Minister wenselijk rondom het niet nakomen van verplichtingen rondom terugkeer?

Antwoord:

Het kabinet heeft zich – zoals opgenomen in het Regeerprogramma – intensief ingezet
voor een spoedige herziening van de Terugkeerrichtlijn. En met succes; naar verwachting
presenteert de Europese Commissie binnenkort een nieuw wetgevend voorstel. Uw Kamer
ontvangt zoals gebruikelijk na publicatie een uitgebreide kabinetsappreciatie. In
algemene zin kan al wel gezegd worden dat wat het kabinet betreft harmonisatie van
de terugkeersystemen op elementen onderdeel kan zijn van de herziening, maar niet
als doel op zichzelf. Het is van groter belang dat de terugkeerprocedures versimpeld
en effectiever worden. Het kabinet is het daarbij met de leden van de PVV-fractie
eens dat er ruimte moet zijn voor lidstaten om sancties bij niet-medewerking nationaal
vorm te geven. Zo werkt het kabinet momenteel op nationaal niveau – ook conform het
regeerprogramma – aan het strafbaar stellen van het niet meewerken aan terugkeer.

De leden van de PVV-fractie juichen het toe dat de Minister inzet op een deal met
Oeganda om uitgeprocedeerde asielzoekers daarnaartoe te sturen. In hoeverre denkt
de Minister dat afspraken met Oeganda zullen aansluiten op het return hub concept
zoals dat in de EU in ontwikkeling is?

Antwoord:

Zoals eerder aan uw Kamer gemeld bevindt de verkenning van een mogelijke intensievere
migratiesamenwerking met Oeganda zich in de beginfase. Eventuele afspraken over de
transit van terugkerende uitgeprocedeerde asielzoekers via Oeganda moeten passen binnen
het huidige juridische kader van onder andere de Terugkeerrichtlijn. Het kabinet roept
ook Commissie en andere lidstaten op om dergelijke concepten onder huidige regelgeving
te verkennen. Tegelijkertijd zet het kabinet in op herziening van deze Terugkeerrichtlijn,
onder andere om daarmee de ruimte voor dit type innovatieve oplossingen te vergroten.

De leden van de PVV-fractie merken op dat het goed is dat Nederland zich schaart onder
de groep lidstaten die het bandencriterium wil schrappen zodat het veel makkelijker
wordt om afgewezen asielzoekers uit te zetten naar een veilig derde land. Op welke
andere punten wenst de Minister de regels omtrent veilige derde landen aan te passen?

Antwoord:

Het kabinet heeft uw Kamer via de Geannoteerde Agenda van de informele JBZ-raad van
januari geïnformeerd dat de inzet van het kabinet erop gericht is dat de herziening
tot een aantal gerichte wijzigingsvoorstellen moet leiden die de wettelijke basis
verbreden om asielzoekers door middel van het concept buiten de EU op te vangen. Zo
is het kabinet van mening dat het bandencriterium, waartoe geen internationaalrechtelijke
verplichting bestaat, verwijderd of verruimd dient te worden. Ook dienen andere procedurele
vereisten die effectieve toepassing kunnen verbeteren bij de herziening te worden
betrokken. Een ander aandachtspunt van het kabinet is dat lidstaten, naast de gemeenschappelijk
op te stellen EU-lijsten, ook voldoende vrijheid moeten behouden om, met inachtneming
van alle daartoe ingerichte waarborgen en vereisten, nationale lijsten van veilige
derde landen aan te houden. Uw Kamer ontvangt een uitgebreide kabinetsappreciatie
na publicatie van het herzieningsvoorstel.

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda
voor de JBZ-Raad. Deze leden hebben hierover nog enkele vragen.

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie merken op dat het Poolse voorzitterschap voorstelt
om EU-brede afspraken te maken over een «go and see»-regeling specifiek voor Syriërs.
Polen denkt daarbij aan een gezamenlijk Europees kader waarbinnen «go and see»-bezoeken
kunnen plaatsvinden, met steun van UNCHR en Internationale Organisatie voor Migratie
(IOM) en EU-financiering. Hoe staat de Minister tegenover dit voorstel? Is zij hier
voorstander van? Zo nee, waarom niet? Kan de Minister aangeven hoe lang het duurt
om te komen met een gezamenlijk Europees kader?

Antwoord:

Op de JBZ-raad zal door de lidstaten worden besproken of er behoefte is aan een Europees
raamwerk voor het vormgeven van een «go-and-see-beleid». Hierbij kan de vraag gesteld
worden in hoeverre het toestaan van een kort bezoek aan het land van herkomst wringen
met de aard en het karakter van internationale bescherming. Voor het kabinet geldt
daarom dat eerst verkend zou moeten worden hoe een dergelijk Europees raamwerk voor
«go and see» samenhangt met Europese wetgeving zoals de Kwalificatierichtlijn en of
het daadwerkelijk bijdraagt aan vrijwillige terugkeer. Bovendien zet het kabinet er
op in dat een dergelijk beleid onderdeel is van een bredere terugkeerstrategie. Indien
de Commissie met een formeel voorstel komt voor go-and-see-bezoeken dan zal het kabinet
daarop reageren.

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie stellen dat meerdere landen inmiddels een
dergelijke regeling hebben, maar dat de voorwaarden verschillen per land. Kan de Minister
een overzicht geven van deze landen en de voorwaarden die zij stellen? Kan de Minister
aangeven bij welk land ze wil aansluiten wat betreft de voorwaarden bij de uitvoering
van de aangenomen motie-Piri/Bontenbal (Kamerstuk 19 637, nr. 3358) die vraagt om een «go and see»-regeling voor Syriërs?

Antwoord:

Voor zover bekend bij het kabinet zijn er nog geen EU-lidstaten die go-and-see-bezoeken
naar Syrië faciliteren. Turkije faciliteert volgens internationale organisaties IOM
en UNHCR een beperkte vorm van go-and-see-bezoeken voor Syriërs die in Turkije zijn geregistreerd.

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie merken op dat de Europese Commissie medio
maart komt met een voorstel tot aanpassing van de Terugkeerrichtlijn, waarbij (waarschijnlijk)
een juridisch grondslag voor zogenaamde «return hubs» wordt gecreëerd. Wat is de Nederlandse
positie ten aanzien van verdere harmonisatie rondom terugkeerwetgeving? Op welke punten
wenst Nederland flexibiliteit te behouden? Op welke punten moet wat Nederland betreft
juist zo veel mogelijk worden geharmoniseerd? Welk sanctiestelsel acht de Minister
wenselijk rondom het niet nakomen van verplichtingen rondom terugkeer? Wil Nederland
een Europees kader of sancties op nationaal niveau vaststellen?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het antwoord op een gelijkluidende vraag van de leden van
de PVV-fractie.

Hoe ziet de Minister return hubs concreet voor zich? Onder welke jurisdictie vallen
de mensen die naar deze «hubs» zouden moeten worden overgebracht? Wat gebeurt er met
hen als terugkeer vanuit die hubs evenmin mogelijk is – worden zij dan weer (opnieuw)
naar de verantwoordelijke lidstaat gebracht? In hoeverre denkt de Minister dat afspraken
met Oeganda zullen aansluiten op het return hub concept zoals dat in de EU in ontwikkeling
is?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het antwoord op een gelijkluidende vraag van de leden van
de PVV-fractie.

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie merken op dat de Europese Commissie in maart
tevens een voorstel doet tot herziening van het bandencriterium uit het veilig derde
land concept in de nieuwe Asielprocedureverordening. Wat is het standpunt van Nederland
ten aanzien van mogelijke aanpassing van opschortende werking van beroep bij toepassing
van het veilig derde land concept? Erkent de Minister dat dit een risico op refoulement
kan betekenen voor een persoon die niet veilig is in dat derde land, bijvoorbeeld
vanwege seksuele geaardheid? Is de Minister bereid om – ook met het oog op duurzaamheid
van bescherming – te pleiten voor behoud van enige link in het concept veilig derde
land?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het eerder gegeven antwoord op een gelijkluidende vraag
van de leden van de PVV-fractie. Uw Kamer ontvang een uitgebreide kabinetsappreciatie
na publicatie van het herzieningsvoorstel van de Commissie.

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de geannoteerde
agenda van de informele JBZ-Raad op 5 maart 2025. Deze leden hebben hierover enkele
vragen en opmerkingen.

De leden van de VVD-fractie lezen met interesse dat de Europese Commissie in december
2024 een voorstel heeft gepubliceerd voor de progressieve start van het Entry/Exit
System (EES). Nederland was één van de drie landen die in het verleden niet op tijd
klaar was om het nieuwe EES-systeem uit te voeren, terwijl dit juist één van de belangrijkste
instrumenten is om grip te krijgen op migratie. Hoe gaat de Minister er dit keer voor
zorgen dat Nederland wel op tijd klaar is voor de uitvoering? Welke maatregelen worden
tijdens de implementatiefase getroffen om vertraging bij grensovergangen te voorkomen
voor bonafide reizigers?

Antwoord:

Nederland zal op de JBZ-raad noemen dat het zich tijdig gereed zal melden, en verwelkomt
een progressieve inwerkingtreding van het systeem met startdatum herfst 2025. Een
van de redenen dat gereedmelding voor Nederland eerder niet aan de orde was, had betrekking
op de instabiliteit van het centrale Entry/Exit-system (EES). Dit is volgens Nederland
een essentiële voorwaarde voor een succesvolle implementatie. Om die reden heeft Nederland
tijdens de onderhandelingen over het voorstel voor een progressieve start van het
stelsel ingezet op een verantwoorde en zorgvuldige start met een stabiel centraal
systeem. Het huidige compromisvoorstel bevat een toetsingsmechanisme voor de stabiliteit
van het centrale systeem en ook een proces voor de nationale activiteiten van de lidstaten.
Verder werkt Nederland zelf nog aan het stabiel maken van de eigen systemen voor EES.

Nederland blijft zich inzetten voor een effectieve en verantwoorde invoering van het
EES, waarbij zowel de operationele stabiliteit als de reizigerservaring centraal staan.
De progressieve start en de daarbij behorende flexibiliteit bieden de mogelijkheid
om geleidelijk toe te werken naar een volledig functionerend systeem, met oog voor
de praktische uitvoerbaarheid en de belangen van bonafide reizigers.

De leden van de VVD-fractie zien de daling van irreguliere grensoverschrijdingen in
Europa als een positieve ontwikkeling. Deze leden menen dat naast het verder laten
afnemen van het aantal irreguliere grensoverschrijdingen, het van belang is om zo
snel mogelijk met nieuwe Europese terugkeerwetgeving te komen. Hoelang verwacht de
Minister dat het duurt totdat deze nieuwe terugkeerwetgeving op Europees niveau is
uitonderhandeld en daadwerkelijk door Nederland kan worden toegepast? Wat gaat Nederland
doen om dit proces zoveel mogelijk te versnellen zonder dat hierbij wordt afgedaan
aan de kwaliteit van de Europese wetgeving?

Antwoord:

Het kabinet is het met de leden van de VVD-fractie eens dat er snel een nieuw Europees
juridisch terugkeerkader moet komen. Het voorstel van de Europese Commissie voor herziening
van de Terugkeerrichtlijn wordt zoals hierboven aangegeven op korte termijn verwacht.
Er zal dan een gebruikelijk Europees wetgevend proces gevolgd worden. Zo wordt recht
gedaan aan alle betrokken belangen in een wetgevend proces met als doel kwalitatief
goede wetgeving. Het kabinet zet in op een snel onderhandelingsresultaat in de Raad
om ook spoedig te kunnen starten met de onderhandelingen met het Europees Parlement.
Hierbij staat voorop dat de herziening moet leiden tot een simpelere en efficiëntere
terugkeerprocedure en de opties voor innovatieve terugkeeroplossingen moet vergroten.

Naast de agenda van de informele JBZ-Raad hebben de leden van de VVD-fractie ook met
interesse kennisgenomen van het Oostenrijkse regeerprogramma. Hierin is onder meer
te lezen dat Oostenrijk meer wil inzetten op terugkeerovereenkomsten met derde landen.
Is de Minister bereid om hierin samen met Oostenrijk en andere welwillende EU-lidstaten
op te trekken?

Antwoord:

Het kabinet hecht aan het belang van goede en brede afspraken met derde landen, om
terugkeer te bevorderen en irreguliere migratie tegen te gaan. Daarnaast werkt het
kabinet aan de uitwerking van «out-of-the-box»-oplossingen, onder andere omtrent terugkeer.
Om dit te bereiken trekt het kabinet samen op met gelijkgezinde lidstaten in de EU.
Met Oostenrijk is er reeds een goede samenwerking op dit terrein. Het kabinet hoopt
dit voort te zetten met de nieuwe Oostenrijkse regering.

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

De leden van de NSC-fractie hebben met belangstelling de aangeleverde stukken gelezen.
Deze leden hebben daarover de volgende vragen en opmerkingen.

De leden van de NSC-fractie merken op dat de Ministers tijdens de JBZ-Raad vergaderen
over de geleidelijke invoering van de het EES. Het BNC-fiche wijst op het risico van
gevolgen voor reizigers en de werkwijze van vervoerders. De Minister zegt maatregelen
te nemen om stagnatie te voorkomen. Hoe groot acht de Minister de kans dat invoering
leidt tot problemen en/of stagnatie? Welke maatregelen worden daartoe genomen?

Antwoord:

In het BNC-fiche heeft het kabinet aangegeven dat het Entry Exit System mogelijk gevolgen
kan hebben voor de doorstroming van reizigers en de werkwijze van vervoerders. De
voorgestelde flexibele progressieve start is echter een belangrijke maatregel om stagnaties
te mitigeren, doordat deze aanpak de ruimte biedt voor een geleidelijke implementatie
gedurende 180 dagen, waarmee mogelijke negatieve gevolgen effectief kunnen worden
beheerst.

De leden van de NSC-fractie merken op dat het tijdens de JBZ-Raad ook zal gaan over
de terugkeer van Syriërs. Hoeveel Syriërs in Nederland zijn sinds december vrijwillig
teruggekeerd en hoeveel terugkeerbesluiten zijn uitgevaardigd tegen Syriërs? Op welke
manier vindt die reis plaats en via welke luchthavens? Hoeveel Syriërs zijn er vanuit
andere Europese landen teruggekeerd en hoe verhoudt zich dat tot elkaar? En hoeveel
Syriërs zijn teruggekeerd vanuit omliggende niet-EU-landen met name Turkije en Libanon?
In hoeverre is nu sprake van andere migratiestromen van mensen die Turkije verlaten?

Antwoord:

Het kabinet zet in op het zoveel mogelijk faciliteren van vrijwillige terugkeer van
Syriërs. In totaal zijn er ca. 320 aanvragen voor terugkeerondersteuning ingediend.
130 personen zijn inmiddels teruggekeerd, voor 60 personen is een vlucht geboekt.
Van de 320 aanvragen zijn er nog 90 in behandeling (peildatum 1 maart 2025). Gelet
op de gestelde antwoordtermijn kan het aantal terugkeerbesluiten dat recentelijk is
uitgereikt aan vreemdelingen met de Syrische nationaliteit niet worden gegenereerd.
Overigens volgen de meeste terugkeerbesluiten op een negatief asielbesluit. Omdat
er nu een besluit- en vertrekmoratorium van kracht is op Syrië kan momenteel enkel
vrijwillig worden teruggekeerd naar Syrië. Van gedwongen terugkeer is geen sprake.

Syriërs die vanuit Nederland terugkeren reizen hoofdzakelijk per vliegtuig met een
transit in Qatar of Jordanië. Volgens Frontex zijn er 11.500 Syriërs door EU-lidstaten
geïdentificeerd voor vrijwillige terugkeer. Het kabinet beschikt niet over een uitgesplitst
overzicht per lidstaat van aantallen teruggekeerde Syriërs.

Vanuit Turkije zijn op moment van schrijven volgens internationale organisaties ongeveer
82.000 Syriërs teruggekeerd, vanuit Libanon 70.000, vanuit Jordanië 43,704 en vanuit
Irak 8.000. Er zijn geen indicaties op het moment van toegenomen migratiebewegingen
van mensen die Turkije verlaten als gevolg van de omwenteling in Syrië.

Kunnen Syriërs van wie is vastgesteld dat zij een veiligheidsrisico vormen, worden
uitgezet naar Syrië? Zo nee, welke stappen wil de Minister zetten om dat mogelijk
te maken?

Antwoord:

Het kabinet verwijst de leden van NSC-fractie naar het antwoord op een gelijkluidende
vraag van de leden van de PVV-fractie.

De leden van de NSC-fractie vragen welke mogelijkheden de Minister ziet om via Europese
samenwerking de terugkeer van Syriërs te bevorderen. Welke stappen worden daarin al
gezet en in hoeverre denkt de Minister dat samenwerking met andere EU-lidstaten daarin
gewenst is? Welke vormen zou die samenwerking kunnen behelzen?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar de beantwoording op een gelijkluidende vraag van de leden
van de PVV-fractie. Er wordt in verschillende Europese gremia gesproken over de terugkeer
van Syriërs. Het kabinet roept daarin de Commissie op tot Europese coördinatie, het
creëren van randvoorwaarden voor terugkeer (onder meer via wederopbouwsteun), en spoort
de Commissie aan om werk te maken van het terugsturen van personen die risico’s vormen
voor de openbare orde en/of nationale veiligheid.

Onder Pools voorzitterschap wordt ingezet op brede afspraken te maken over een «go
and see»-regeling zoals verschillende landen die hebben. Hoe staat de Minister daartegenover?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar de beantwoording van een gelijkluidende vraag van de leden
van de GroenLinks-PvdA-fractie.

De leden van de NSC-fractie merken op dat de Minister schrijft dat zal worden bepleit
om samen te werken met IOM en UNHCR indien terugkeer dan effectiever kan worden vormgegeven,
maar dat dit gezien de consulaire staat van het land een traject van lange adem is.
Welke stappen worden genomen en bepleit in Europees verband om die consulaire staat
opnieuw op orde te krijgen? Wat is daarvoor nodig?

Antwoord:

De omwenteling in Syrië heeft grote gevolgen voor het interne bestuur van het land,
en daarmee het absorptievermogen van het bestuur om bijvoorbeeld terugkeerders te
faciliteren. Het kabinet vindt het van belang dat hier aandacht voor is bij wederopbouwondersteuning,
ook vanuit de EU.

De leden van de NSC-fractie vragen hoe Nederland zich positioneert in de discussie
over verdere harmonisatie van terugkeerprocedures. Op welke onderdelen is Nederland
bereid nationale beleidsruimte in te leveren en waar wenst Nederland flexibiliteit
te behouden?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het antwoord op een gelijkluidende vraag van de leden van
de PVV-fractie. Uw Kamer wordt door middel van een BNC-fiche geïnformeerd over de
inzet van het kabinet ten aanzien van het voorstel van de Europese Commissie, zodra
dat voorstel gepubliceerd is.

Ten aanzien van de externe dimensie van migratiebeleid wordt gesproken over de samenwerking
met andere herkomst- en transitlanden. De leden van de NSC-fractie vragen wat de inzet
van Nederland wordt en wat de Minister gaat aankaarten.

Antwoord:

Het kabinet zet ambitieus in op het realiseren van effectieve terugkeer, het beperken
van irreguliere migratie, inclusief de aanpak van mensenhandel en mensensmokkel, en
bescherming van migranten. Dat wil het kabinet bereiken door een inzet op bilaterale
en Europese brede, strategische partnerschappen met herkomst- en transitlanden, en
innovatieve vormen van migratiesamenwerking. Daartoe heeft het kabinet een interdepartementale
taskforce opgericht die per 1 januari 2025 actief is, om zo alle middelen die het
kabinet tot haar beschikking heeft in te kunnen zetten om dergelijke migratieafspraken
te realiseren.

De leden van de NSC-fractie vragen welke nieuwe migratieafspraken de Minister op korte
termijn in Europees of bilateraal verband verwacht te realiseren. Met welke derde
landen wordt momenteel onderhandeld? Wanneer is de verwachting dat nieuwe deals kunnen
worden gesloten?

Antwoord:

Nederland zet in op samenwerking met migratie-relevante landen, om irreguliere migratie
tegen te gaan en terugkeer te bevorderen. Dit betekent dat voor nieuwe samenwerkingen
primair gekeken wordt naar landen die belangrijk zijn als land van oorsprong of transitland
voor irreguliere migratie naar Nederland. Voorbeelden van dergelijke samenwerkingsverbanden
is de Nederlandse bilaterale inzet, bijvoorbeeld in Marokko en Nigeria, en Europese
inzet in landen als Turkije en Tunesië waarover veelvuldig aan de Kamer is gerapporteerd.
Onlangs is de Europese Commissie een strategisch, veelomvattend partnerschap overeengekomen
met Jordanië, waar migratiesamenwerking en opvang in de regio belangrijke onderdelen
van zijn.

Welke lessen trekt de Minister uit de uitvoering van migratieafspraken met landen
als Egypte en Jordanië? Welke knelpunten zijn daar ontstaan en hoe worden die in toekomstige
deals voorkomen?

Antwoord:

De uitwerking van door de Europese Commissie overeengekomen afspraken is in de eerste
plaats een verantwoordelijkheid van de Europese Commissie zelf, onder meer door programma’s
binnen EU-instrumenten als het NDICI (het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling
en internationale samenwerking) en macro-financiële bijstand voor te stellen, deze
programma’s na aanname te implementeren en te monitoren, samenwerking op het gebied
van handel en investeringen voor te stellen, en dit alles te verbinden aan een politieke
dialoog over de voor beide zijden relevante belangen. Voor het kabinet is het wederkerige
en brede karakter van dergelijke afspraken van belang. De inzet op migratie binnen
deze brede, strategische partnerschappen moet effectief zijn in het terugdringen van
irreguliere migratie, het bevorderen van terugkeer en bescherming van migranten, in
lijn met Europese en internationaal-rechterlijke kaders. Het kabinet zet zich ook
in om de monitoring van de mensenrechtensituatie te versterken.

Kan de Minister een update geven van de huidige resultaten van het akkoord tussen
de EU en Egypte? Op welke manier wordt toegezien op de naleving van fundamentele mensenrechten
van migranten in Egypte? Wat is de inzet van de Minister om die naleving en de controle
daarop te verbeteren?

Antwoord:

Het brede partnerschap met Egypte bevat afspraken over politieke relaties, economische
stabiliteit, investeringen en handel, migratie en mobiliteit, veiligheid en «people and skills». Voor het kabinet is van belang dat dergelijke partnerschappen bijdragen aan het
tegengaan van irreguliere migratie, bevordering van terugkeer en bescherming van migranten.
Egypte is een belangrijke partner voor de EU op dat gebied; Egypte huisvest enkele
miljoenen migranten en vluchtelingen en geldt tevens als een land van doorreis en
herkomst voor Europa. Onderdeel van het EU-Egypte strategische partnerschap is een
bedrag van 200 miljoen euro voor migratie-gerelateerde programma’s. De uitgaven van
deze middelen bevindt zich nog in de opstartfase. Het kabinet hecht eraan dat Egypte
vluchtelingen in lijn met internationale standaarden behandelt en dat de EU deze boodschap
blijft uitdragen, in het bijzonder met betrekking tot de onlangs door Egypte gepubliceerde
asielwet.

De leden van de NSC-fractie merken op dat minder dan een kwart van de uitgeprocedeerde
asielzoekers daadwerkelijk terugkeert en dat er brede overeenstemming is om dat probleem
aan te pakken. Welke andere aanpassingen acht de Minister noodzakelijk in de regels
rondom veilige derde landen, met het oog op een effectievere terugkeer van migranten
naar landen buiten de EU, maar wel met oog voor de bescherming van fundamentele rechten?

Antwoord:

Het kabinet verwijst u naar de beantwoording van een gelijkluidende vraag van de leden
van de PVV-fractie.

De leden van de NSC-fractie vragen wat de voortgang is van de Minister in het zoeken
naar geschikte landen voor de oprichting van return hubs? Welke gesprekken worden
hierover gevoerd en welke landen zijn in beeld? Welke concrete obstakels ondervindt
de Minister bij de onderhandelingen over return hubs en hoe wordt geprobeerd deze
te overwinnen?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het antwoord op een gelijkluidende vraag van de leden van
de PVV-fractie.

De leden van de NSC-fractie vragen welke sancties de Minister effectief acht tegen
niet-meewerkende migranten in het terugkeerproces. Is Nederland voorstander van een
uniform Europees sanctiekader of moet dit primair op nationaal niveau worden vastgesteld?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het antwoord op een gelijkluidende vraag van de leden van
de PVV-fractie.

Welke operationele knelpunten in het terugkeerbeleid onderkent de Minister in Nederland?
Welke van deze knelpunten zijn het meest urgent en hoe worden deze aangepakt? Welke
EU-brede verbeteringen acht de Minister noodzakelijk om terugkeerprocedures effectiever
en sneller te laten verlopen? Op welke dossiers zet Nederland in om dit te realiseren?

Antwoord:

Momenteel wordt in de uitvoering tegen de grenzen van de juridische mogelijkheden
van de huidige Terugkeerrichtlijn aangelopen. Mede door jurisprudentie is het terugkeerproces
weerbarstiger geworden. Zo zijn er door de jaren heen meer administratieve eisen gesteld
aan het nemen van een terugkeerbesluit en de toetsing van artikel 3 van het Verdrag
voor de Rechten van de Mens (EVRM). Verder loopt men aan tegen het frustreren van
de terugkeerprocedure door de vreemdeling en gebrek aan medewerking door het land
van herkomst. Bijvoorbeeld doordat de vreemdeling onderduikt of dat het land van herkomst
geen vervangende reisdocumenten afgeeft. Om hier verbeteringen in aan te brengen,
zet het kabinet erop in dat juridische definities helderder moeten worden geformuleerd
en dat de administratieve lasten van het terugkeerproces omlaag moeten. Voor de volledige
inzet op de nieuwe terugkeerwetgeving wijst het kabinet op het BNC-fiche dat wordt
opgesteld zodra de Europese Commissie haar voorstel heeft gepresenteerd.

De leden van de NSC-fractie vragen wat de inzet van de Minister is ten aanzien van
de versoepeling van het Safe Third Country Concept. Op welke punten wil de Minister
precies aanpassing van de regelgeving en hoe? Hoe staat de Minister tegenover de automatisch
opschortende werking van beroep tegen een afwijzing op grond van veilig derde land?

Antwoord:

Het kabinet verwijst u naar de beantwoording van een gelijkluidende vraag van de leden
van de PVV-fractie.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de
JBZ-Raad. Deze leden hebben hierover de volgende vragen.

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de discussies ten aanzien van
de terugkeerplannen in de Europese Commissie en de Raad. Met welke insteek ten aanzien
van terugkeer gaat de Minister naar de JBZ-Raad? Is de Minister voorstander van verdere
harmonisatie rondom terugkeerwetgeving? Op welke punten wenst Nederland flexibiliteit
te behouden? In hoeverre zal de Minister blijven aandringen op het eigenstandig maken
van afspraken met derde landen, zoals zij eerder tijdens debatten heeft aangegeven?
Is zij het met deze leden eens dat het onderling afstemmen van afspraken met derde
landen kansen biedt ten aanzien van terugkeer, die Nederland alleen (bilateraal) niet
kan bereiken? En is zij het met deze leden eens dat niemand gebaat is bij onderlinge
competitie tussen lidstaten op dit vlak?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar de antwoorden op de gelijkluidende vragen van de leden van
de PVV- en NSC-fractie. Ten aanzien van het aangaan van terugkeerafspraken met landen
van herkomst is het kabinet van mening dat deze op zowel bilateraal als EU-niveau
gemaakt moeten kunnen worden.

Verder vragen de leden van de D66-fractie in hoeverre de Minister denkt dat afspraken
met Oeganda zullen aansluiten op het return hub concept zoals dat in de EU in ontwikkeling
is en welke concrete doelen de Minister heeft met deze plannen. In hoeverre heeft
de Minister kennisgenomen van eerder onderzoek ten aanzien van niet alleen de juridische
haalbaarheid, maar ook de praktische haalbaarheid (of het gebrek daaraan) van dit
soort hubs, zoals bijvoorbeeld de Adviesraad Migratie in eerdere rapporten heeft gesteld.
Welke lessen, zo vragen deze leden, trekt de Minister bijvoorbeeld uit de niet bepaald
geslaagde hub van Italië in Albanië?

Antwoord:

Het kabinet verwijst voor wat de afspraken met Oeganda en het concept van de terugkeerhub
betreft naar het antwoord op een gelijkluidende vraag van de PVV-fractie. Beschikbaar
onderzoek en ervaringen van andere lidstaten op dit vlak worden bij de verdere verkenning
en uitwerking betrokken.

Voorts kunnen de leden van de D66-fractie zich vinden in de wens het systeem voor
vrijwillige terugkeer te verbeteren. Deze leden vragen of de Minister bereid is op
Europees niveau te pleiten voor terugkeerafspraken waarbij de lidstaten arbeids- en
studievisa tegenover de samenwerking met derde landen stellen.

Antwoord:

Het kabinet hecht aan het belang van goede en brede afspraken met derde landen, om
terugkeer te bevorderen en irreguliere migratie tegen te gaan. Indien evident in Nederlands
belang of voordeel kunnen daar in voorkomende gevallen afspraken over reguliere migratie
onder vallen, in beginsel binnen de reeds bestaande Nederlandse juridische kaders.
Dat doet Nederland uitsluitend in bilateraal verband in combinatie met duidelijke
afspraken over bijvoorbeeld terugkeersamenwerking.

De leden van de D66-fractie delen met de Minister het belang van het monitoren van
de voortgang van de implementatie van het Asiel- en Migratiepact om tijdig zicht te
krijgen op eventuele knelpunten. Deze leden vragen of de Minister knelpunten voorziet
en, zo ja, welke dat zijn en bij welke lidstaten.

Antwoord:

Het kabinet heeft, gezien het belang van tijdige en uniforme implementatie van de
Pact-afspraken, de Commissie opgeroepen om terugkerende knelpunten of zorgwekkende
signalen van vertraging tijdig en op politiek niveau te agenderen. Op de JBZ-raad
van juni zal, zoals ook vastgelegd in de wetgeving, een bespreking van de voortgang
plaatsvinden. Daaraan voorafgaand zal de Commissie naar verwachting ook een Mededeling
over de voortgang van de implementatie publiceren.

Tegelijkertijd zien de leden van de D66-fractie in het binnenland al enkele knelpunten
verschijnen die ter sprake kunnen komen tijdens de JBZ-Raad. Op 24 februari 2025 publiceerde
de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op verzoek een reactie op het
voorstel voor de Uitvoerings- en implementatiewet EU Asiel- en Migratiepact 2026.
Hierin waarschuwt zij dat het wetsvoorstel niet-noodzakelijke keuzes bevat die «een
ontwrichtend effect» kunnen hebben op het functioneren van de rechtspraak en daarmee
de rechtsbescherming. Deze leden vragen de Minister om haar reflectie op de reactie
van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Ook vragen deze leden of
de Minister het met hen eens is dat de voorgenomen ontlasting van de asielketen niet
mogelijk is wanneer er sprake is van een overbelasting voor de rechtspraak. Daarnaast
vragen zij of de Minister kan toezeggen de reactie van Afdeling bestuursrechtspraak
ter harte te nemen door zich in het wetsvoorstel te beperken tot maatregelen die dwingend
uit het pact voortvloeien.

Antwoord:

Het advies van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, en de overige
ontvangen adviezen bij en consultatiereacties op het wetsvoorstel Uitvoerings- en
implementatiewet EU Asiel- en Migratiepact, worden betrokken bij de verdere voorbereiding
van het wetsvoorstel voor de uitvoering en implementatie van het Asiel- en migratiepact.
Het streven is om het wetsvoorstel en de bijbehorende memorie van toelichting in het
tweede kwartaal van dit jaar ter advisering voor te leggen aan de Afdeling advisering
van de Raad van State en vervolgens ter behandeling aan uw Kamer aan te bieden.

Op 10 februari 2025 publiceerde de Afdeling advisering van de Raad van State haar
advies over de Asielnoodmaatregelenwet en de Wet invoering tweestatusstelsel, waarin
zij kritisch is over de gebrekkige afstemming van de voorstellen met de uitvoering
van het Pact. Ook hier voorzien de leden van de D66-fractie een knelpunt in de Nederlandse
implementatie van het Asiel- en Migratiepact die de geloofwaardigheid van de Minister
in Europees verband kan schaden. Deze leden vragen de Minister om haar reflectie op
de kritiek van de Afdeling advisering van de Raad van State en vragen de Minister
in het bijzonder hoe de wetten zich verhouden tot de implementatie van het Pact.

Antwoord:

Op het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State over de beide wetsvoorstellen
en de samenhang met het Asiel- en Migratiepact zal de regering ingaan in het nader
rapport, dat onderdeel zal zijn van de behandeling van de wetsvoorstellen door uw
Kamer.

Naast de punten op de agenda hebben de leden van de D66-fractie met zorg kennisgenomen
van het bericht «Minister Klever bezoekt Tunesië, het land van de «verkapte deportaties»»
in Trouw. Het is wat deze leden betreft onbestaanbaar dat Tunesië onder de vlag van
een partnerschap met Europa zich (nog steeds) schuldig maakt aan het deporteren van
migranten en het weren van de pers. Deze leden vragen de Minister daarom hoe zij zich
samen met andere Europese lidstaten gaat inzetten voor de veiligheid van migranten
die gebruikmaken van het programma van Europa en Tunesië voor vrijwillige terugkeer
en voor vrije toegang van de pers. Deze leden horen bovendien graag waarom IOM op
aandringen van de Tunesische autoriteiten is gestopt met het registreren van nieuwe
vluchtelingen en hoe de Minister deze werkwijze duidt. Is de Minister het met de leden
van de D66-fractie eens dat het niet registreren van mensen het zicht ontneemt op
deze mensen, hun rechten én de efficiëntie en effectiviteit van het partnerschap met
Tunesië? Zal deze Minister daarom, zo vragen deze leden, aandringen op het registreren
van deze vluchtelingen?

Antwoord:

Het kabinet is voorstander van brede strategische partnerschappen met derde landen
om irreguliere migratie tegen te gaan, en terugkeer en bescherming te bevorderen.
Tunesië geldt als belangrijk land van transit richting de EU, en het kabinet is dan
ook voorstander van de Europese samenwerking met Tunesië, op het gebied van migratie,
maar ook bijvoorbeeld handel en energie. Bij de uitwerking van de migratie-afspraken
dringt het kabinet bij de Europese Commissie continue aan op het belang van het voeren
van een geïntegreerd migratiebeleid, waar ook opvang en bescherming onderdeel van
zijn – en adequate monitoring van migratie-gerelateerde programmering. Het kabinet
beschikt niet over aanwijzingen van mensenrechtenschendingen die gefinancierd zijn
door de EU. Nederland spreekt zich eveneens uit over de mensenrechtensituatie van
migranten in gesprekken met de Tunesische autoriteiten. Dit is geen eenvoudige dialoog
vanwege de politieke gevoeligheid rondom migratie, maar deze wordt wel regelmatig
en openlijk gevoerd. Anders dan in het Trouw-artikel gesteld heeft UNHCR, en niet
IOM, op verzoek van de Tunesische autoriteiten zijn registratie van asielzoekers moeten
stopzetten. UNHCR blijft er bij de Tunesische autoriteiten op aandringen dat de registratie
van nieuwe asielzoekers zo snel mogelijk voortgezet moet worden. Nederland is voortdurend
in gesprek met UNHCR over de ontwikkelingen.

De leden van de D66-fractie hebben de situatie in Tunesië niet teruggezien in de geannoteerde
agenda en vragen de Minister om dit onderwerp bij haar collega’s tijdens de JBZ-Raad
aan te kaarten. Wat betreft deze leden is de noodzaak van partnerschappen groot, maar
geen reden om met Europees geld en binnen een Europese partnerschap het Europees recht
te negeren. Graag horen deze leden een terugkoppeling over dit thema in het verslag
van de JBZ-Raad.

Antwoord:

Alhoewel de externe dimensie ter bespreking staat op de agenda van de JBZ-Raad, zal
de discussie zich naar verwachting focussen op Syrië – en daar zal de inzet van het
kabinet ook op gericht zijn. Zoals in de eerdere beantwoording van een vraag over
Tunesië opgenomen, brengt het kabinet op verschillende niveaus de mensenrechtensituatie
en de behandeling van migranten in Tunesië op, zowel in bilateraal als in Europees
verband.

Ten slotte hebben de leden van de D66-fractie nog enkele korte vragen over de Richtlijn
Tijdelijke Bescherming Oekraïners (RTB). Kan de Minister aangeven wanneer er een Europees
besluit wordt verwacht over het verblijf van Oekraïense vluchtelingen in Europa na
4 maart 2026 en zet de Minister in op verblijfsrechtelijke alternatieven voor het
verlengen van de RTB na 4 maart 2026, meer gericht op de lange termijn? Wordt er,
zo vragen deze leden, in Europees verband gekeken naar mogelijke harmonisatie van
nationale verblijfsopties?

Antwoord:

Het kabinet zet in op tijdige bespreking van de verlenging van de Richtlijn Tijdelijke
Bescherming. Op dit moment ligt er nog geen voorstel op EU-niveau voor na maart 2026.
Het kabinet verkent ook nationaal beleid, waarbij het de inzet van het kabinet is
om voor de lange termijn duurzame terugkeer naar Oekraïne te realiseren zodra dit
kan. Er wordt bij de uitwerking van een nationale opties rekening gehouden met de
aanpak die andere EU-lidstaten hanteren en waar dat mogelijk is zal het kabinet optrekken
met gelijkgezinde lidstaten.

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

De leden van de BBB-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
JBZ-Raad te Brussel op 5 maart a.s. Deze leden hebben hierover nog een aantal vragen.

De leden van de BBB-fractie lezen in de brief van de Minister dat het aantal irreguliere
overschrijdingen van de buitengrens met 38 procent is gedaald in 2024. Kan de Minister
ook aangeven hoeveel irreguliere migratie er tegengehouden is bij de binnengrenscontroles
van Nederland? En zijn er ook cijfers van andere landen die binnengrenscontroles hebben
ingevoerd?

Antwoord:

Zoals toegezegd zullen de cijfers over de binnengrenscontroles van Nederland later
deze maand met uw Kamer gedeeld worden. Hierbij wordt uitgegaan van een ijkpunt van
drie maanden om een representatief beeld te geven van de effecten van de binnengrenscontroles.
Naast Nederland hebben ook Duitsland, Bulgarije, Slovenië, Italië, Oostenrijk, Frankrijk,
Noorwegen, Denemarken en Zweden binnengrenscontroles ingevoerd. Duitsland meldt dat
tussen september en februari ongeveer 47.000 mensen geweigerd zijn aan de grens. Andere
lidstaten hebben voor zover bekend recent geen cijfers gepubliceerd.

Daarnaast delen de leden van de BBB-fractie de mening dat er ingezet moet blijven
worden op EU-beleid dat irreguliere migratie nog verder doet dalen. Kan de Minister
specificeren wat hier de Nederlandse inzet is?

Antwoord:

Het kabinet zet langs verschillende wegen op het terugbrengen van irreguliere migratie
naar Europa. Allereerst zet het kabinet in op het voorkomen van migratie, door een
aanpak van mensensmokkelnetwerken, het wegnemen van de grondoorzaken van migratie,
en het aangaan van brede partnerschappen met doorreis- of herkomstlanden. Ten tweede
is het essentieel dat de buitengrenzen van de EU worden versterkt en dat gebruik van
het asielstelsel voor migratie met andere motieven wordt voorkomen. Het is daarom
van essentieel belang dat het Pact en de buitengrensprocedures goed worden geïmplementeerd.
De asielverzoeken van kansarme asielzoekers moeten al aan de buitengrenzen worden
afgewikkeld. Bovendien moeten personen die geen recht hebben op asiel zo snel mogelijk
terugkeren naar het land van herkomst. Daarom zet het kabinet in op een terugkeersysteem
met eenvoudigere procedures en afdwingbare verplichtingen voor personen die moeten
terugkeren, en met maatregelen voor personen die weigeren mee te werken. Bovendien
zet het kabinet in op nieuwe, innovatieve manieren om terugkeer te verbeteren en opvang
van asielzoekers buiten de EU te organiseren. De herziening van het Veilig derde land-concept
biedt daarvoor een belangrijke kans. Essentieel is een verruiming of schrapping van
het bandencriterium.

Er valt te lezen dat lidstaten zelf zeggenschap moeten hebben over wie er wel en niet
mag verblijven in het Schengengebied. De leden van de BBB-fractie zijn van mening
dat dit toch niet helemaal het geval is. Zo wordt door een groot aantal landen tegengehouden
dat Nederland een opt-out krijgt. Is de Minister nog voornemens om met landen te spreken
over deze mogelijke opt-out of is dit helemaal van de baan? Deze leden willen er graag
op wijzen dat dit is afgesproken in het Hoofdlijnenakkoord en dat Nederland zich hier
na één mislukte poging niet direct bij hoeft neer te leggen.

Antwoord:

Met verzending van de brief aan de Commissie is een politiek signaal afgegeven. Verdragswijziging
is nu niet aan de orde en de procedure wordt nu niet in gang gezet. In de tussentijd
zet het kabinet zich in voor zo streng mogelijke regels voor asiel en migratie in
Europa.

De leden van de BBB-fractie merken op dat volgens de nieuwste Schengenbarometer de
grote instabiliteit in het Midden-Oosten veiligheidsrisico’s met zich brengt voor
de Europese Unie. De Europese Commissie acht het daarom noodzakelijk om op EU-niveau
noodplannen voor te bereiden. Wat is het standpunt van de Minister ten opzichte van
het voorbereiden van noodplannen en hoe zien deze er volgens de Minister uit?

Antwoord:

Het is voor een robuust en weerbaar stelsel essentieel dat zowel de Commissie als
de lidstaten goed voorbereid zijn op onverwachtse migratieontwikkelingen. De basis
daarvoor ligt in goed buitengrensbeheer, zoals ook uiteengezet in de Schengenbarometer.
In het kader van het Pact werken de lidstaten reeds aan de uitwerking van nationale
noodplannen. Ook Nederland zal een noodplan indienen bij de Europese Commissie.

Ook merken de leden van de BBB-fractie op dat er tijdens de JBZ-Raad gesproken zal
worden over de situatie in Syrië en de mogelijke terugkeer van vluchtelingen naar
dat land. Er valt te lezen dat de Minister zich er in de eerste plaats voor inzet
om randvoorwaarden voor terugkeer naar Syrië te creëren. Kan de Minister vertellen
hoe andere landen hiermee omgaan? Welke landen zijn soepeler en wat zijn maatregelen
die zij nemen? En kan de Minister ook vertellen wat de randvoorwaarden zullen inhouden?
Is zij bereid hierover te spreken op de JBZ-Raad en de Kamer hierover te informeren?

Antwoord:

Het kabinet verwijst u naar eerder gegeven antwoord op gelijkluidende vragen van de
leden van de PVV-fractie.

De leden van de BBB-fractie merken op dat er tijdens de JBZ-Raad uitvoering gesproken
zal worden over de (veiligheids)situatie in Oekraïne. In de brief valt te lezen dat
hier nog geen aanvullende informatie over beschikbaar is. Maar de Minister stelt terecht
dat oorlog tegen Oekraïne op middellange en lange termijn risico’s met zich brengt
voor de veiligheid van de EU. De onderhandelingspogingen die zijn geïnitieerd, kunnen
ervoor zorgen dat de oorlog een andere wending krijgt en daarmee deze risico’s beïnvloeden.
Zijn de betrokken Ministers daarom bereid om na afloop van de JBZ-Raad de Kamer te
informeren over deze gesprekken en mogelijke beslissingen die hier genomen zijn? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord:

U vindt het antwoord op deze vraag terug in het algemene deel van het Schriftelijk
overleg over de JBZ-raad.

Verder wordt er ook gesproken over het EU-Migratiepact. De Kamer heeft op 6 februari
2025 een schriftelijk overleg gevoerd over de implementatie van het EU-Migratiepact.
Op dit moment (4 weken later) is de beantwoording hieromtrent niet ontvangen. Kan
de Minister wel aangeven of zij kennisgenomen heeft van deze vragen en of zij dit
meeneemt naar de JBZ-Raad en op welke manier zij dit doet? Verder maken de leden van
de BBB-fractie zich zorgen over de naleving van het EU-Migratiepact. Zo dient het
Pact in alle landen op eenzelfde wijze te worden ingevoerd en moeten alle regels hierbinnen
strikt nageleefd worden. Deze leden denken hierbij bijvoorbeeld aan het Dublin-akkoord.
Is de Minister bereid om op de JBZ-Raad expliciet te benadrukken dat elk land het
Pact strikt naleeft? En wat is de Minister anders bereid te doen als in de toekomst
blijkt dat het EU-Migratiepact niet in elk land op eenzelfde wijze is geïmplementeerd
en wordt uitgevoerd?

Antwoord:

Het kabinet verwacht de antwoorden op het in deze vraag bedoelde schriftelijk overleg
op korte termijn aan uw Kamer te sturen. Zoals opgenomen in de geannoteerde agenda
van de aanstaande JBZ-Raad acht het kabinet het van belang de voortgang van de invoering
van het Asiel- en migratiepact in de lidstaten goed te monitoren en regelmatig op
strategisch niveau te bespreken, zodat eventuele knelpunten en risico’s op vertraging
tijdig aan de orde komen. Hiervoor is het nodig dat de Commissie over de voortgang
op de verschillende elementen van het Gemeenschappelijk Implementatieplan aan de lidstaten
rapporteert.

Vragen en opmerkingen van de leden van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie zijn het met de regering eens dat de afgifte van visa
aan personen met de Russische nationaliteit terughoudend en in lijn met de daartoe
opgestelde richtsnoeren moet gebeuren. Toch wijst de Schengenbarometer erop dat het
aantal personen met de Russische nationaliteit dat op basis van visa in de EU verblijft,
is toegenomen. Daarom vragen de leden van de CDA-fractie of de regering van mening
is dat er aanvullende maatregelen nodig zijn vanuit de EU om de motie van de leden
van Campen/Boswijk1 uit te voeren.

Antwoord:

Het kabinet maakt zich zorgen over het aantal toeristenvisa dat in Rusland aan Russische
staatsburgers wordt afgegeven. Nederland blijft zich inzetten voor de volledige implementatie
van de opgestelde richtsnoeren en is dan ook voorstander van verdere harmonisatie
van de toepassing van de EU-richtsnoeren binnen de EU. Nederland spreekt zich ten
aanzien hiervan ook herhaaldelijk uit in EU-verband. De Europese Commissie heeft recentelijk
aangegeven, aanvullend op de richtsnoeren, in gesprek te zullen treden met de specifieke
EU-landen die de geldende richtsnoeren onvoldoende toepassen. Het kabinet verwelkomt
dit initiatief en blijft de ontwikkelingen ten aanzien hiervan volgen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben de geannoteerde agenda voor de JBZ-Raad van 5 en
6 maart ten aanzien van Asiel en Migratie gelezen. Deze leden hebben hier nog een
aantal vragen over.

De leden van de SP-fractie zien dat het Pools voorzitterschap een «go and see»-regeling
wil bespreken tijdens de aankomende Raad. Dit heeft vooral betrekking op Syriërs en
is ook al eerder ter sprake gekomen in het debat in de Tweede Kamer. Met de motie-Piri/Bontenbal
(Kamerstuk 19 637, nr. 3358) is het voorstel ook aangenomen waarmee de «go and see»-regeling ook voor Syriërs
in Nederland praktijk moet worden. Het Pools voorzitterschap denkt daarom aan EU-gecoördineerde
ondersteuning aan verplichte terugkeerders en betrokkenheid van Frontex. Hoe ziet
de Minister deze discussie over een Europese «go and see»-regeling in verhouding tot
de motie-Piri/Bontenbal? Wat gaat de Minister vertellen op dit onderwerp? Hoe zou
de gezamenlijke coördinatie eruit moeten zien volgens de Minister? Geeft de Minister
een voorkeur aan de Europese aanpak hiervan of werkt de Minister liever eerst nationaal
de plannen uit? Of kan dit parallel aan elkaar lopen?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het eerdere antwoord op een gelijkluidende vraag van de
leden van de PVV-fractie.

Welke punten zal Nederland inbrengen tijdens de bespreking van de externe dimensie
van migratiebeleid?

Antwoord:

Op de JBZ-raad zal door de lidstaten worden besproken of er behoefte is aan een Europees
raamwerk voor het vormgeven van een «go-and-see-beleid». Hierbij kan de vraag gesteld
worden in hoeverre het toestaan van een kort bezoek aan het land van herkomst wringen
met de aard en het karakter van internationale bescherming. Voor het kabinet geldt
daarom dat eerst verkend zou moeten worden hoe een dergelijk Europees raamwerk voor
«go and see» samenhangt met Europese wetgeving zoals de Kwalificatierichtlijn en of
het daadwerkelijk bijdraagt aan vrijwillige terugkeer. Bovendien zet het kabinet er
op in dat een dergelijk beleid onderdeel is van een bredere terugkeerstrategie.

De leden van de SP-fractie constateren dat de terugkeer naar veilige landen als agendapunt
staat aangemeld. Deze leden zien ook de problematiek in het feit dat maar een kwart
van de uitgeprocedeerde asielzoekers ook daadwerkelijk vertrekt. Desalniettemin waken
deze leden wel voor een humane aanpak. Er worden hierin drie fundamentele discussiepunten
gezien. Hoeveel flexibiliteit behouden lidstaten voor nationaal beleid; hoe zwaar
zijn de sancties tegen migranten die niet meewerken aan terugkeer en wat moeten de
kaders zijn voor return hubs in transitlanden? Kan de Minister deze leden bij al deze
dillema’s meenemen in hoe zij hierin staat? Behoort Nederland op bepaalde punten tot
een minderheid of juist een meerderheid van lidstaten?

Antwoord:

Het kabinet verwijst de leden van de SP-fractie naar het BNC-fiche waarmee de Kamer
een uitgebreide kabinetsappreciatie zal ontvangen zodra het voorstel voor nieuwe terugkeerwetgeving
gepubliceerd is.

Wat vindt de Minister van de huidige voorstellen om migranten te «prikkelen meer mee
te werken aan hun terugkeer», bijvoorbeeld door de verplichting om bij de eigen ambassade
een reisdocument aan te vragen, maar ook door sancties? Zouden in dit kader vertrekvergoedingen
niet meer prikkelend kunnen werken dan sancties? De leden van de SP-fractie merken
op dat het Pools voorzitterschap een lijst met knelpunten die ervoor zorgen dat de
terugkeerregelingen niet goed functioneren, heeft gemaakt. Voorbeelden zijn een gebrek
aan mensen en middelen, te ingewikkelde regelingen en onvoldoende planmatig werken.
Kan de Minister aangeven welke van de operationele knelpunten die in kaart zijn gebracht,
ook in Nederland spelen? Welke gaat de Minister met voorrang oppakken? Wat zijn volgens
de Minister de EU-brede prioriteiten?

Antwoord:

Het kabinet verwijst naar het antwoord op de gelijkluidende vragen van de leden van
de PVV- en NSC-fractie. Hoewel het Nederlandse terugkeersysteem volgens het kabinet
doelmatig en efficiënt is ingericht, worden enkele van de geschetste knelpunten herkend.
Zo is de terugkeersamenwerking met bepaalde landen van herkomst onvoldoende en zijn
de administratieve lasten van het terugkeerproces mede door jurisprudentie de afgelopen
jaren toegenomen. Om hier verbeteringen in aan te brengen is het, zoals in de Geannoteerde
Agenda is aangegeven, van belang om onder meer partnerschappen te sluiten met derde
landen en prioriteit te geven aan de spoedige behandeling van de hernieuwde Terugkeerwetgeving.

De leden van de SP-fractie hebben nog een aantal specifieke vragen over de terugkeerhubs,
vertrekcentra buiten de EU waar migranten naar worden overgebracht in afwachting van
hun definitieve terugkeer. Er lijkt in elk geval unanimiteit over waarborging van
mensenrechten in de hubs en een sterke rol voor UNCHR. Is dit ook de Nederlandse lijn?
Kunnen deze leden ervan uitgaan dat als het naleven van mensenrechten en de toegang
van de UNHCR niet kan worden gegarandeerd, Nederland ook tegen de terugkeerhubs zal
stemmen? Zet de Minister, als deze hubs er zouden komen, in op een gesloten, open
of hybride karakter? Welke landen heeft de Minister in gedachte als geschikte landen
om de terugkeerhubs te huisvesten?

Antwoord:

Elke vorm van samenwerking dient te passen binnen de daarvoor geldende juridische
kaders. Dat betekent onder andere dat de mensenrechten van betrokken migranten geborgd
moeten zijn in lijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, andere relevante
mensenrechtenverdragen en het toepasselijke Unierecht. Voor de vragen over de vormgeving
van dergelijke hubs wordt verwezen naar de beantwoording van gelijkluidende vragen
in dit schriftelijk overleg. Er wordt momenteel gewerkt aan een verdere uitwerking
van het concept terugkeerhub. Het Kabinet roept ook de EU en andere lidstaten op om
dergelijke concepten onder huidige regelgeving te verkennen. Tegelijkertijd zet het
kabinet in op herziening van deze Terugkeerrichtlijn, onder andere om daarmee de ruimte
voor dit type innovatieve oplossingen te vergroten.

De leden van de SP-fractie hebben specifieke vragen over de discussie omtrent de aanpassing
van het begrip «veilig land» die momenteel speelt binnen de Europese Unie. Deze leden
zijn van mening dat hier uiterst terughoudend mee moet worden omgegaan, omdat een
verkeerde inschatting mensen in levensgevaar kan brengen. De belangrijkste van het
oprekken van de voorwaarden is het bandencriterium: de asielzoeker moet een redelijke
band hebben met het land waar het naartoe wordt gebracht. Daarnaast willen sommige
landen dat asielzoekers die naar een veilig derde land zouden kunnen gaan, automatisch
in detentie worden geplaatst, zodat ze niet in Europa in de illegaliteit kunnen verdwijnen
in afwachting van hun overdracht. Andere landen zijn daartegen en willen überhaupt
niet de discussie over vreemdelingendetentie heropenen. Hoe kijkt deze Minister naar
specifiek deze twee discussies, dus de discussie over het bandencriterium en de automatische
detentie bij terugkeer? Op welke andere punten wenst de Minister de regels omtrent
veilige derde landen aan te passen?

Antwoord:

De inzet van het kabinet bij de herziening van het veilig derde land-concept is erop
gericht om de toepassing en effectiviteit van het concept te verbreden. Onderdeel
daarvan kan ook zijn het voorkomen dat personen wiens asielverzoek op grond van een
veilig-derde-land-alternatief niet-ontvankelijk wordt verklaard met onbestemde bestemming
vertrekken. Uw Kamer zal via een BNC-fiche geïnformeerd worden over de kabinetsappreciatie
van het voorstel zodra dit door de Commissie gepubliceerd is.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie

De leden van de SGP-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de
JBZ-Raad. Deze leden hebben een enkele vraag hierover.

De leden van de SGP-fractie lezen dat de Minister hecht aan naleving van de Dublin-regels.
Eerder nam de Kamer de motie-Diederik van Dijk (Kamerstuk 19 637, nr. 3285) aan die de regering verzocht een kopgroep van gelijkgezinde lidstaten te vormen
die strikte handhaving van de Dublin-regels binnen de Europese Unie voorstaat en hierop
aan te dringen bij de Europese Commissie. Kan de Minister ingaan op de stappen die
zijn gezet sinds het aannemen van deze motie en op welke termijn verwacht de Minister
concreet resultaat?

Antwoord:

Het kabinet benadrukt voortdurend het belang van goede naleving van de Dublin-regels.
Het vraagt hiervoor in het bijzonder aandacht in het kader van de implementatie van
het Asiel- en Migratiepact. De Dublin-regels vormen ook in het nieuwe Pact de basis
van ons gemeenschappelijk asielstelsel. Alle lidstaten hebben zich aan dit nieuwe
stelsel gecommitteerd. Daarnaast is een aantal waarborgen ingebouwd in de wetgeving
om prikkels om Dublin na te leven te verhogen. Zo kunnen lidstaten die systematisch
geen Dublinoverdrachten aannemen ook geen aanspraak maken op solidariteit.