Mededeling (uitstel antwoord) : Uitstel beantwoording vragen van de leden Gabriëls, Bamenga, Van Kent en Kostic over het beschermen van burgers, dieren en milieu tegen staalslakken

Mededeling van Staatssecretaris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 20 december
2024).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de gevaarindeling van LD-staalslakken als afvalstof door
het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in het rapport Milieuhygiënische
kwaliteit LD-staalslakken1 waaruit blijkt dat LD-staalslakken gevaarlijke eigenschappen bezitten, zoals HP4,
HP5, HP7, HP10 en HP11?

Vraag 2

Kunt u zich vinden in deze gevaarindeling door het RIVM? Zo nee, welke gevaarlijke
eigenschappen zijn volgens u niet of in mindere mate verbonden aan LD-staalslakken
en kunt u aangeven op welk wetenschappelijk onderzoek u zich hierbij baseert?

Vraag 3

Bent u ermee bekend dat het tweede lid van artikel 191 van het Verdrag betreffende
de werking van de Europese Unie en constante jurisprudentie van het Europese Hof van
Justitie meebrengen dat de Europese Unie er naar streeft om haar milieu­beleid naar
een hoog niveau van bescherming te brengen en dat dit beleid onder meer berust op
het voorzorgs­beginsel en het beginsel van preventief handelen?

Vraag 4

Wilt u met uw milieubeleid ook een hoog niveau van bescherming nastreven en uw beleid
laten steunen op voornoemde beginselen?

Vraag 5

Deelt u de mening dat het voorzorgsbeginsel en het beginsel van preventief handelen
meebrengen dat Nederland de bronnen van vervuiling en overlast van meet af aan dient
te voorkomen, te verminderen en zo mogelijk op te heffen door het treffen van maatregelen
die de bekende risico's kunnen wegnemen? Zo ja, wat wilt en kunt u eraan doen om er
voor te zorgen dat Tata Steel in de toekomst deze LD-staalslakken ontdoet van de schadelijke
zware metalen en gebluste kalk die zich erin bevinden?

Vraag 6

Bent u er mee bekend dat Pelt & Hooykaas (vóór 2021) in haar productcertificaat voor
LD-staalslakken2 afnemers van LD-staalslakken liet weten dat de pH-waarde van de bodem, grondwater
en nabijgelegen oppervlaktewater, vanwege de eigenschappen van LD-staalslakken, tijdelijk
kan worden verhoogd en dat zij de afnemers van LD-staalslakken adviseerde om adequate
voorzieningen te treffen om dit tegen te gaan?

Vraag 7

Bent u ermee bekend dat Pelt & Hooykaas in 2021 deze waarschuwing heeft aangescherpt,
waardoor er nu op voorhand een plan van aanpak wordt verlangd waaruit blijkt op welke
wijze is gewaarborgd dat de LD-staalslakken niet permanent in contact komen met hemel-,
grond- en oppervlaktewater, zodat milieueffecten als gevolg van het uitspoelen van
vrije kalk voorkomen zullen worden3?

Vraag 8

Wat vindt u ervan dat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in haar signaalrapportage
van 2023 al heeft aangegeven dat de kaders van de regelgeving de risico’s van de toepassing
van LD-staalslakken voor mens en milieu niet afdekt?

Vraag 9

Deelt u de mening dat LD-staalslakken niet meer toegepast zouden moeten worden op
landbodems als deze in contact kunnen komen met regen-, grond- en oppervlaktewater?
Zo ja, kunt u die specifieke toepassingsvoorwaarde in wet- en regelgeving verankeren?
Zo nee, dienen voor grootschalige toepassing van LD-staalslakken op landbodems algemene
en/of bijzondere voorzorgsmaatregelen te worden getroffen en zo ja, welke zijn dit
volgens u?

Vraag 10

Deelt u de observatie dat zorgen over de toepassing van staalslakken niet alleen voortkomen
uit enkele incidenten, zoals u eerder aangaf in de beantwoording op Kamervragen4, maar dat er al jaren sprake is van misstanden bij grootschalige toepassing van LD-staalslakken,
zoals blijkt uit een rapport uit 20075, en misstanden bij grootschalige toepassing van LD-staalslakken in Hellevoetsluis,
Spijk, Eerbeek, de Aagtenbelt en De Centrale As? Deelt u de mening dat het hier dus
gaat om een structureel probleem en dat actie is vereist? Zo nee, waarom niet?

Vraag 11

Kunt u vijf voorbeelden geven waar LD-staalslakken op grootschalige wijze (meer dan
100.000 ton) zijn toegepast op landbodems zonder dat dit heeft geleid tot ongunstige
effecten voor het milieu of de menselijke gezondheid?

Vraag 12

Op welke wijze moet het lokale bevoegd gezag per specifiek geval beoordelen of er
staalslakken kunnen worden toegepast zolang er nog geen informatieplicht is ingevoerd?
Bent u het eens dat de afnemers van de LD-staalslakken doorgaans niet over deze kennis
zullen beschikken? Welke expertise veronderstelt u bij het lokale bevoegd gezag aanwezig?

Vraag 13

Hoe moet een bedrijf aantonen dat er aan bijproductvoorwaarden is voldaan en er geen
sprake is van een afvalstof?

Vraag 14

Klopt het zoals u eerder antwoordde dat het aan de «houder» van staalslak is om aan
te tonen dat aan de voorwaarden is voldaan, ter beoordeling van het bevoegd gezag?
Wie is volgens u die houder in het algemeen en wie is die houder in het bijzonder
in geval van Spijk en Eerbeek?

Vraag 15

Wat betekent het dat het bevoegd gezagkan optreden als de toepassing van staalslakken als bouwstof niet goed is gegaan, zoals
u antwoordde in eerder genoemde Kamervragen? Deelt u de mening dat dit een te voorzichtige
visie is omdat het bevoegd gezag gehouden is bij overtreding van productcertificaat
of zorgplicht tot handhaving over te gaan?

Vraag 16

Welke maatregelen kunnen er worden genomen wanneer het Rijk interbestuurlijk toezicht
inzet als een provincie of gemeente het milieu en de gezondheid van mensen en dieren
onvoldoende blijft beschermen, zoals u als mogelijkheid aangaf in eerder genoemde
Kamervragen? Waar is dit interbestuurlijk toezicht en de maatregelen die daaruit kunnen
vloeien in de wet verankerd? Deelt u de mening dat het VTH-stelsel (vergunningverlening,
toezicht en handhaving) hierop zodanig dient te worden aangepast dat het Rijk kan
ingrijpen indien de lokale overheid dit ten onrechte nalaat?

Vraag 17

Kunt u aangeven welke eigenschappen van LD-staalslakken ertoe hebben bijgedragen dat
de staalslakken niet als een dergelijke IBC-«bouwstof» (isoleren, beheersen en controleren)
zijn aangemerkt?

Vraag 18

Kunt u toelichten wat er volgens u voor nodig is om door LD-staalslakken verontreinigd
water te neutraliseren?

Vraag 19

Deelt u de mening dat LD-staalslakken als converterslak vanwege de toxische cocktail
aan zware en giftige metalen die erin zitten veeleer neigen naar de ontzwavelingsslakken
dan naar de hoogovenslakken? Zo nee, waarin zit volgens u dan het verschil in bijzondere
gevaareigenschappen van de verschillende soorten slakken?

Vraag 20

Bent u ermee bekend dat in het RIVM-rapport[1] uit 2023 is opgemerkt dat er in de
literatuur geen aanwijzingen zijn gevonden dat carbonatie zorgt voor een waterdichte
laag aan de oppervlakte van LD-staalslakken?

Vraag 21

Kunt u aangeven waar in de regelgeving is verankerd dat meer toepassen van LD-staalslakken
dan nodig niet past binnen de kaders van de regelgeving, zoals u antwoordde in eerder
genoemde Kamervragen?

Vraag 22

Wilt u ook aangeven op welke wijze is te voorkomen dat er meer LD-staalslakken dan
nodig worden toegepast? Wilt u ook aangeven hoe kan worden gecontroleerd dat er meer
is toegepast dan nodig en hoe het meerdere (toegepaste) ook daadwerkelijk kan worden
verwijderd?

Vraag 23

Kunt u het Deltares-rapport uit 2016 waarnaar u verwijst in eerder genoemde Kamervragen
openbaar maken?

Mededeling

De leden Gabriëls (GroenLinks-PvdA), Bamenga (D66), Van Kent (SP) en Kostić (PvdD)
hebben op 12 december schriftelijke vragen gesteld over het beschermen van burgers,
dieren en milieu tegen staalslakken. Gezien de vragen, de benodigde afstemming en
de vakantieperiode rond de feestdagen, is beantwoording binnen de gebruikelijke termijn
niet mogelijk.

Ik zal de antwoorden op de vragen zo spoedig mogelijk aan uw Kamer doen toekomen.