Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Joseph over pensioenfonds PWRI dat 1 januari 2025 wil invaren

Antwoord van Minister Van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 19 december
2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Koploper PWRI krijgt van DNB duidelijkheid en haalt
1 januari» van 21 november 2024 uit PensioenPro?1

Antwoord 1

Ja, daar ben ik mee bekend.

Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat in dit artikel door de voorzitter van het fonds wordt
gesteld dat de deelnemers van PWRI helemaal niet blij zullen zijn en ook geen vertrouwen
in het nieuwe stelsel zullen hebben op basis van de wettelijk verplicht te communiceren
informatie, en die naar verwachting ook niet zullen lezen?

Antwoord 2

De bestuursvoorzitter van PWRI geeft aan dat de voorgeschreven informatie veelomvattend
en fijnmazig is. De transitie-informatie geeft inzicht in wat er met het pensioen
van deelnemers gebeurt als gevolg van de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel.
Nu in veel gevallen de aard van de aanspraak verandert, heeft dat effect op de bedragen.
Het is daarom goed daarover te informeren. De bedragen staan daarbij echter niet op
zichzelf, de bijbehorende toelichting en context zijn van groot belang, daar ben ik
in eerdere Kamervragen ook op ingegaan.2 Pensioenuitvoerders hebben binnen de wettelijke voorschriften een grote mate van
vrijheid om, gelet op de eigen populatie, deelnemers aanvullend te informeren. Gelaagdheid,
afgestemd op doelgroep en behoeftes, zijn daarbij instrumenten die de pensioenuitvoerder
kan inzetten. De bestuursvoorzitter van PWRI geeft ook aan dat te doen, door te verwijzen
naar de belangrijke elementen uit ons pensioenstelsel die behouden blijven, namelijk
solidariteit en collectiviteit. De Pensioenfederatie heeft daarnaast een servicedocument
gepubliceerd met als doel pensioenfondsen te helpen bij het uitvoeren van de wettelijke
verplichtingen rond transitiecommunicatie, waarin ook wordt verwezen naar de uitgangspunten
die de Autoriteit Financiële Markten (AFM) daarbij hanteert.3

Vraag 3

Deelt u de mening dat een dergelijke uitkomst volstrekt haaks staat op wat de Pensioenwet
en de Code Pensioenfondsen beogen, namelijk dat het belang van deelnemers bij ieder
besluit voorop dient te staan?

Antwoord 3

Pensioenuitvoerders zijn verantwoordelijk voor de communicatie en informatieverstrekking.
De vereisten in wet- en regelgeving vormen de basis waarop zij dit invullen. Daarbij
maken pensioenuitvoerders aanvullend gebruik van initiatieven uit de sector (bijvoorbeeld
het servicedocument waaraan ik in het antwoord op vraag 2 refereer).

Vraag 4

Ben u het ermee eens dat, gezien het bestuur van PWRI-pensioenfonds bij monde van
zijn voorzitter aangeeft dat de verplichte communicatie over het invaren deelnemers
niet tevreden zal stellen, hun vertrouwen niet zal winnen en niet gelezen zal worden,
de toezichthouders Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB)
het invaarverzoek niet hadden mogen goedkeuren?

Antwoord 4

De wet geeft mij als Minister geen bevoegdheid om inhoudelijk iets te vinden van het
invaren van een specifiek fonds. De toezichthouders zien toe op de naleving van de
wetgeving zoals deze ook door de Tweede en Eerste Kamer is aangenomen. Met betrekking
tot de informatievoorziening voor het invaren is vastgelegd in artikel 150j van de
Pensioenwet en artikel 46a van het Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte
beroepspensioenregeling, dat het pensioenfonds een communicatieplan opstelt. De AFM
heeft niet de rol in het transitieproces een invaarverzoek van het pensioenfonds goed
te keuren. De AFM beoordeelt het communicatieplan en neemt dit mee in het lopende
toezicht. DNB beoordeelt het invaarverzoek en kan besluiten wel of niet een verbod
tot waardeoverdracht op te leggen. Dit is een verklaring van geen bezwaar (geen verbod)
op het invaarverzoek.4 De individuele communicatie aan de deelnemer is geen onderdeel van het toezicht van
DNB en vormt daarmee ook geen grond voor DNB om een verbod tot invaren op te leggen.

Op grond van artikel 46b lid 1 Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling
beoordeelt DNB het voornemen tot invaren op vijf aspecten:

a. het besluitvormingsproces

b. financiële en andere risico’s

c. de financiële effecten

d. de collectieve actuariële gelijkwaardigheid

e. de evenwichtige belangenafweging door het fonds

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat in dit geval er zeker naar verwachting geen sprake is van
begrijpelijke informatie bij invaren, hetgeen de AFM nu juist als een van de belangrijkste
eisen stelt?

Antwoord 5

Het pensioenfonds dient deelnemers op een begrijpelijke manier te informeren waarbij
het fonds in kan zetten op gelaagdheid. Tevens moet het fonds invulling geven aan
de wettelijke verplichtingen rond informatieverstrekking. De transitie is voor deelnemers
impactvol en zij hebben het recht geïnformeerd te worden over wat dit voor hen betekent.

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat er pas sprake kan zijn van goedkeuring van het communicatieplan
als onderdeel van het implementatieplan nadat door toezichthouder AFM is vastgesteld
dat de voorgestelde communicatie ook afdoende, representatief en met goed resultaat
vooraf getoetst is bij deelnemers?

Antwoord 6

Net als de vragensteller vind ik dat goede pensioencommunicatie belangrijk is voor
deelnemers. Daarom zijn in de Pensioenwet communicatievoorschriften opgenomen. Onderdeel
daarvan is dat de pensioenuitvoerder een communicatieplan opstelt ten behoeve van
de transitie naar een nieuwe pensioenovereenkomst. In dit plan wordt vastgelegd op
welke wijze de informatieverstrekking aan deelnemers wordt ingevuld. Onderdeel daarvan
is ten minste de voor deelnemers relevante gevolgen van de wijziging. Zonder in dit
antwoord volledig te zijn, moeten deelnemers verder geïnformeerd worden over de hoogte
van het reglementair te bereiken pensioen, de opgebouwde pensioenaanspraken of het
pensioenrecht met en zonder wijziging van de pensioenovereenkomst, waarbij bij de
informatie over de hoogte met wijziging van de pensioenovereenkomst rekening is gehouden
met de effecten van de wijze waarop wordt omgegaan met opgebouwde pensioenaanspraken
en pensioenrechten (het invaren). De AFM houdt toezicht op de uitvoering van de wettelijke
vereisten die gelden voor pensioenuitvoerders, maar keurt (vooraf) geen communicatieplan
goed. De AFM beoordeelt het communicatieplan wel en weegt de invulling hiervan mee
in haar toezicht op de daadwerkelijk verstrekte informatie aan deelnemers. Dit betekent
ook dat de AFM kijkt of de pensioenuitvoerder de informatie bij haar deelnemers heeft
getoetst.

Vraag 7

Bent u het ermee eens dat als er geen sprake is van toetsing van de communicatie,
het fonds onverantwoorde risico’s neemt die kunnen leiden tot een regen aan klachten,
mogelijk claims en/of aansprakelijkheidsstellingen?

Antwoord 7

Informatie moet aansluiten bij de doelgroep, en om die reden verwacht de toezichthouder
dat informatie voor het wordt verstuurd wordt getoetst bij deelnemers. De AFM verwacht
hierbij dat deze toets serieus wordt uitgevoerd en niet wordt gevraagd of deelnemers
deze informatie wel willen ontvangen, maar juist of deelnemers de inhoud van de informatie
begrijpen. In de praktijk toetsen pensioenfondsen bijvoorbeeld op meerdere momenten
hun communicatie bij verschillende doelgroepen. Ook doen zij hiertoe aanvullend onderzoek.
Dit gebeurt veelal vanuit het eigen communicatiebeleid, wat rekening houdt met de
wettelijk normen rondom pensioencommunicatie zoals artikel 48 Pensioenwet. Het fonds
is er te allen tijde bij gebaat om de communicatie goed af te stemmen op de verschillende
doelgroepen. Dat afstemmen ziet dan toe op zowel de inhoud van de communicatie als
de wijze en de momenten van de communicatie.

Vraag 8

In dit artikel wordt gesteld dat de goedkeuring verleend is, maar dat de IT-systemen
nog niet gereed zijn waaronder de benodigde koppelingen om bijvoorbeeld uniforme pensioenoverzichten
(UPO’s) uit te draaien, waarom is er goedkeuring verleend als het systeem nog niet
gereed is, terwijl dezelfde UPO overzichten voor en na transitie met de deelnemers
moeten worden gedeeld in de transitie-informatie?

Antwoord 8

Ik kan niet ingaan op toezichtvertrouwelijke vragen over specifieke instellingen die
onder toezicht staan bij toezichthouders AFM en DNB. De beoordeling van het invaarverzoek
is aan DNB. De vijf aspecten waar DNB het voornemen tot invaren aan toetst en op basis
daarvan tot zijn besluit komt, heb ik eerder genoemd in het antwoord op vraag vier.

Vraag 9

Deelt u de mening dat hier sprake lijkt te zijn van een overhaaste en ook onvoldoende
vertrouwenwekkende en onderbouwde beslissing van de toezichthouder om in te stemmen
met de overgang per 1 januari?

Antwoord 9

Uitgangspunt van de Wet toekomst pensioenen is dat pensioenregelingen naar een van
de nieuwe pensioenregelingen worden omgezet en dat zowel bestaande als toekomstige
opbouw van pensioen wordt overgezet (invaren), tenzij dit onevenredig nadelige gevolgen
heeft voor bepaalde deelnemers. Als ze gaan overstappen zijn sociale partners wettelijk
verplicht hierover arbeidsvoorwaardelijke afspraken te maken en vast te leggen in
het transitieplan. Verder zijn er wettelijke waarborgen die erop toezien dat de transitie
evenwichtig wordt ingericht en dat pensioenuitvoerders deze transitie ook op operationele
beheerste wijze kunnen uitvoeren en dat pensioenfondsen hun organisatie zó inrichten
dat een beheerste bedrijfsvoering gewaarborgd is. Dat betekent dat het pensioenfonds
risico’s die bestaan bij de uitvoering van pensioenregelingen in kaart brengt en beleid
formuleert om deze risico’s adequaat te beheersen.5

DNB toetst het invaarbesluit aan de eerder genoemde wettelijke criteria. DNB heeft
een verklaring van geen bezwaar afgegeven. Daarmee ontstaat voor het bestuur van het
pensioenfonds de mogelijkheid te besluiten tot invaren over te gaan.

Vraag 10

Ook staat vermeld dat de deelnemersgegevens nog niet zijn ingeladen en dat gevolg
is dat deelnemers die per 1 januari overgaan pas in het tweede kwartaal van 2025 een
overzicht met definitieve bedragen krijgen waaruit blijkt hoe deze overgang voor hun
heeft uitgewerkt, deelt u de mening dat dit niet acceptabel is?

Antwoord 10

Voorgeschreven is dat deelnemers na de transitiedatum hun transitie-informatie ontvangen,
zoals die definitief is vastgesteld. De wetgever heeft bepaald daar de termijn «tijdig»
aan te verbinden. Dat biedt de pensioenuitvoerder ruimte om de definitieve transitie-informatie
vast te stellen en daarbij de juiste afwegingen te maken zodat die informatie zowel
tijdig als correct is.

Vraag 11

Beseft u dat als er deelnemersgegevens niet ingeladen zijn in het eerste half jaar
dit tot gevolg kan hebben dat deelnemers ook bij tussentijds overlijden of echtscheiding
geen informatie kunnen krijgen over de hoogte van hun aanspraak?

Antwoord 11

Uitvoerders kunnen de pensioengevolgen tonen van veranderingen van persoonlijke omstandigheden,
ook als de pensioenregeling wijzigt. Er is geen aanleiding die erop wijst dat uitvoerders
tijdens de transitie zouden afwijken van de uitvoeringspraktijk zoals die al jaren
verloopt en de informatievoorschriften die daarvoor gelden.

Vraag 12

Deelt u dan ook de mening dat de instemming met invaren alleen kan worden verleend
als alle processen volledig in plaats zijn?

Antwoord 12

De wet schrijft voor op welke wijze besluitvorming rond invaren dient plaats te vinden.
Sociale partners bepalen in de arbeidsvoorwaardelijke fase of zij het pensioenfonds
willen verzoeken om in te varen. Bij de opdrachtaanvaarding besluit een pensioenfonds
of het hiermee akkoord is, of niet. Na dit proces gaat het pensioenfonds aan de slag
met het maken van haar implementatie- en communicatieplan. Deze plannen moeten aan
de toezichthouders worden toegestuurd. In het implementatieplan wordt door het pensioenfonds
ingegaan op onder andere risicoanalyses en beheersingsmaatregelen, de beschikbaarheid
en kwaliteit van data, het transitie-ftk en overbruggingsplan.

Naast het implementatieplan dient het pensioenfonds indien het wenst in te varen een
invaarmelding te doen bij de toezichthouder DNB. DNB toetst het verzoek tot invaren
aan de wettelijke criteria neergelegd in artikel 46b Besluit uitvoering Pw en Wvb.

Vraag 13

Bent u bekend met het artikel «Inhoud pensioenpot straks zichtbaar, de rekensom niet'
uit het AD van 22 november 2024?6

Antwoord 13

Ja, daar ben ik mee bekend.

Vraag 14

Kunt u bevestigen dat hierin staat dat het voor een deelnemer niet te controleren
is hoe de persoonlijke pensioenpot is berekend, waarbij de voorzitter van pensioenfonds
PWRI aangeeft: «We hebben gekeken of de methodiek die achter de berekening zit valide
is. Je kunt dit persoonlijk niet narekenen.» en verderop ook stelt «Wij denken dat
de foutmarge heel erg laag is. Maar nee, je kunt het inderdaad niet zelf controleren.»?

Antwoord 14

Het krantenartikel geeft aan dat de voorzitter van pensioenfonds PWRI dit gezegd heeft:
«We hebben gekeken of de methodiek die achter de berekening zit valide is. Je kunt
dit persoonlijk niet narekenen. Dat hebben we ook nooit beloofd». Verder staat in
het krantenartikel dat ze dit gezegd heeft: «Wij denken dat de foutmarge heel erg
laag is. Maar nee, je kunt het inderdaad niet zelf controleren. Maar dat kan in het
huidige stelsel ook niet. Daarin verandert er dus niets».

Aanvullend op bovenstaande is het relevant om aan te geven dat:

• wettelijk eisen gesteld worden aan de vermogenstoedeling bij het invaren van bestaande
pensioenaanspraken en -rechten;

• wettelijke eisen gesteld worden aan de manier waarop berekeningen tot stand komen
die hierbij gebruikt worden;

• wettelijke eisen gesteld worden aan datakwaliteit van gegevens die gebruikt worden;

• Pensioenuitvoerders dienen plausibiliteitscontroles uit te voeren op de rekenmodellen
en daarbij moeten zij de sleutelfunctiehouders actuarieel en risicobeheer betrekken.
De modellen voor kwantitatieve analyse dienen gevalideerd te worden. DNB heeft hier
good practices voor opgesteld.7

• Deelnemers kunnen altijd inzage in de individuele berekeningen vragen bij de pensioenuitvoerder,
en navragen hoe deze tot stand is gekomen.

Vraag 15

In hoeverre acht u, mede gegeven de tekst uit dit artikel, dat de wettelijke bepalingen
die het invaren reguleren in voldoende mate toegankelijk zijn alsmede in voldoende
mate precies en voorzienbaar zijn in hun toepassing, zo moeten de gevolgen van het
invaren voorzienbaar zijn? Is een individu voldoende in staat om de gevolgen van het
invaren goed in te kunnen schatten en kunt u dit nader toelichten?

Antwoord 15

De wettelijke bepalingen over informatieverstrekking veranderen niet ingrijpend door
de Wet toekomst pensioenen. Doel en strekking daarvan blijven hetzelfde: pensioencommunicatie
moet bewerkstelligen dat de deelnemer weet waar deze aan toe is, welke keuzemogelijkheden
er zijn, welke gevolgen bepaalde gebeurtenissen en keuzes voor het pensioen hebben.
Daarnaast heeft informatie ook een verantwoordings- en transparantiefunctie. Dat wordt
niet anders in het nieuwe stelsel. De vorm en wijze van de informatieverstrekking
is aan het fonds. Een fonds heeft immers het beste inzicht in de groepen deelnemers,
gewezen deelnemers en gepensioneerden, leeftijdsopbouw daarbinnen en de eigen pensioenregeling.
Een belangrijk onderdeel van het communicatiebeleid van een fonds is ook het verkrijgen
van inzicht in die (informatie)behoefte van de diverse doelgroepen. Hiermee past het
fonds de communicatie zoveel mogelijk aan op de naar voren gekomen behoefte. Op grond
van de wet moet alle informatie aan deelnemers correct, tijdig, evenwichtig en duidelijk
zijn. De AFM geeft hierbij guidance en houdt toezicht op correcte naleving. Het nieuwe
pensioenstelsel dat met de Wet toekomst pensioenen is ingevoerd zet de relatie tussen
pensioenfonds en (gewezen) deelnemers en gepensioneerden op informatiegebied in een
ander licht. De behoefte aan informatie zal toenemen. Hierop dienen pensioenfondsen
vanuit hun zorgplicht in te spelen.

Fondsen zullen waarschijnlijk niet alleen meer onderzoek verrichten onder de diverse
specifieke groepen van hun populatie naar hun informatiebehoefte. Ook zullen zij gelet
op de fondsspecifieke kenmerken zoals grootte en financiële positie, weloverwogen
keuzes maken in de wijze waarop en de momenten wanneer zij besluiten te communiceren.
Uiteraard moet dit plaatsvinden binnen de kaders van wet- en regelgeving en toezichtsbepalingen.
Die communicatie kan per fonds verschillen.

Voor de communicatie bij het invaren zelf is in artikel 150j Pensioenwet in aanvullende
regels voorzien, die in het communicatieplan worden opgenomen. De AFM ziet op de communicatieplannen
toe. In de communicatieplannen werken pensioenuitvoerders uit hoe ze aan de wettelijke
vereisten rondom transitiecommunicatie vorm gaan geven. Overigens kunnen fondsen waar
zij dat nodig achten ook daarbuiten hun fondspopulatie of een relevant specifiek deel
daarvan informeren. Daarnaast dienen fondsen die willen invaren te zorgen voor een
goede borging van datakwaliteit, wat mede van belang is voor de communicatie. Ik acht
op basis van het voorstaande en de overige wettelijke bepalingen die het invaren reguleren
dat de informatieverstrekking op voldoende toegankelijke wijze door de fondsen kan
worden ingericht. Ten slotte merk ik op dat het een betrokkene vrij staat om zelf
contact op te nemen met het (eigen) pensioenfonds, indien er vragen blijven over de
gevolgen van het invaren. Dat kan in algemene zin of over de eigen persoonlijke situatie.

Vraag 16

De informatievoorziening met betrekking tot de gevolgen van het invaren moet realistisch
zijn, zo moeten de gevolgen reëel en juist worden berekend en inzichtelijk worden
gemaakt, anders weet men immers niet waar men aan toe is, in hoeverre acht u een individu
in staat om te controleren of de berekening voor hem/haar reële en juist is berekend
en inzichtelijk is gemaakt en kunt u dit nader toelichten?

Antwoord 16

De gevolgen voor deelnemers van het invaren van de bestaande pensioenaanspraken naar
een nieuwe pensioenregeling komen er op neer dat de aanspraken van de oude pensioenregeling
vervallen en tegelijk aanspraken in de nieuwe regeling ontstaan. De voorschriften
voor pensioenuitvoerders om die aanspraken voor het verwacht pensioen te berekenen,
zijn wettelijk vastgelegd en veranderen niet. Deelnemers kunnen in beide gevallen
die berekening niet maken, maar bijvoorbeeld wel bespreken met een financieel adviseur.
Daar is financieel technische en actuariële kennis voor nodig die deelnemers niet
(bijna nooit) hebben. Deelnemers kunnen altijd inzage in de individuele berekeningen
vragen bij de pensioenuitvoerder, en navragen hoe deze tot stand is gekomen. Bij klachten
hierover is een interne klachtenprocedure beschikbaar of kan een externe geschillenprocedure
gevolgd worden.

Vraag 17

Kunt u deze vragen één voor één binnen drie weken beantwoorden?

Antwoord 17

Ik heb de vragen één voor één beantwoord en heb er naar gestreefd dit binnen drie
weken te doen.