Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kostic over het onderzoek waaruit blijkt dat afgedankte Ierse racepaarden in snacks terechtkomen

Antwoord van Minister Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur), mede
namens de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 18 november
2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 2161.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het onderzoek van House of Animals en RTÉ Investigates waaruit
blijkt dat Nederlandse paardenhandelaren een rol spelen bij de slacht en handel in
afgedankte Ierse racepaarden?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat er in Ierland en het Verenigd Koninkrijk een overschot aan afgedankte
paarden uit de race-industrie is?

Antwoord 2

Dat kan ik niet bevestigen. Ik kan als Minister in Nederland geen oordeel geven over
de situatie in Ierland of het Verenigd Koninkrijk.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat deze paarden ongeschikt zijn voor consumptie, vanwege mogelijke
medicatie die is toegediend om veelvoorkomende raceblessures te behandelen?

Antwoord 3

Dat kan ik niet bevestigen. Europese wet- en regelgeving bepalen dat een dierenarts
een paardachtige moet uitsluiten voor de slacht voor menselijke consumptie. Dit is
bijvoorbeeld aan de orde wanneer een diergeneesmiddel is toegediend waar geen maximum
residu limiet van is bepaald én dat niet op de positieve lijst staat. De toediening
van een dergelijk diergeneesmiddel wordt genoteerd in het paardenpaspoort. Het paard
wordt dan definitief en dus levenslang uitgesloten voor de slacht voor menselijke
consumptie.

Vraag 4

Wat is uw reactie op het onderzoek waaruit blijkt dat jaarlijks vele duizenden Ierse
racepaarden uit registratiesystemen verdwijnen, in een illegaal Europees circuit terechtkomen
en, onder een nieuwe identiteit, worden geslacht voor consumptie?

Antwoord 4

Het zijn schokkende berichten. Het gaat hier om identiteitsfraude met paardenpaspoorten.
Dergelijke praktijken zijn onacceptabel. Vanuit de NVWA is hier aandacht voor. Zo
heeft de NVWA onder andere in 2022 melding gemaakt van fraude met paardenpaspoorten
in het Europese fraudesysteem. Daarover zijn de toezichthouders in de overige lidstaten
geïnformeerd via het Europese waarschuwingssysteem (RASFF). Het vlees is -voor zover
nog niet geconsumeerd – van de markt gehaald. Ook heeft de NVWA-IOD recent een strafrechtelijk
onderzoek afgerond naar het vervalsen van paardenpaspoorten en dat ligt nu bij het
Openbaar Ministerie. In dit kader is het ook goed om te vermelden dat Bureau Risicobeoordeling
& onderzoek (Buro) in 2013 al een advies uitgebracht heeft over risico’s voor de volksgezondheid
van paardenvlees met onbekende herkomst en hieruit blijkt dat deze risico’s beperkt
zijn. Dit laat uiteraard onverlet dat deze praktijken onacceptabel zijn en dat er
een eind moet komen aan de frauduleuze praktijken in de paarden(vlees)keten2.

Vraag 5

Hoeveel paarden zijn de afgelopen vijf jaar, uitgesplitst naar jaar, vanuit Ierland
en het Verenigd Koninkrijk naar Nederland getransporteerd?

Antwoord 5

In het Europese TRAde Control and Expert System (TRACES) worden gegevens vastgelegd
over o.a. de invoer en uitvoer van dieren. Wanneer een exploitant een paard wil verplaatsen
naar een ander land, meldt de exploitant het voornemen van deze verplaatsing in TRACES,
en vraagt bij de veterinaire autoriteit een gezondheidscertificaat aan. Nadat de veterinaire
autoriteit dit certificaat heeft afgegeven, en als zodanig in TRACES heeft ingevoerd,
mag de verplaatsing plaatsvinden. Overigens kan er tussen het moment van melden en
het moment van transport, iets gebeuren waardoor het transport niet doorgaat. Dit
blijft in TRACES wel staan als (voorgenomen) transport.

In onderstaande tabel wordt weergegeven voor hoeveel paarden (dit betreft alle paarden,
inclusief sportpaarden) een voornemen tot verplaatsing naar Nederland is geregistreerd
in TRACES met als land van herkomst Ierland en het Verenigd Koninkrijk. Of alle verplaatsingen
daadwerkelijk hebben plaatsgevonden, is niet uit TRACES af te leiden.

Bron:

TRACES

Jaar:

2019

2020

2021

2022

2023

2024

(t/m 31–05)

Ierland:

1.765

1.209

2.145

1.406

1.388

348

Verenigd Koninkrijk:

3.354

2.365

8871

1.122

1.233

484

Noord-Ierland:

 
 

512

1.081

1.164

340

X Noot

1

Vanaf 2021 zijn de cijfers over Groot-Brittannië en Noord-Ierland uitgesplitst. Groot-Brittannië
is een derde land geworden en Noord-Ierland blijft onderdeel van Intraverkeer binnen
de EU.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat paarden in Nederland een nieuw paardenpaspoort kunnen krijgen
via een zogeheten «paardenpaspoort uitgevende instantie» (ppi), zonder de tussenkomst
van een dierenarts?

Antwoord 6

Dat kan ik bevestigen. De eerste identificatie van het paard (het chippen en het verzamelen
van de gegevens om een paspoort op te maken) gebeurt namelijk door een dierenarts
of een persoon die de opleiding tot paardenpaspoortconsultent heeft afgerond. Slechts
in de volgende gevallen mag een PPI een nieuw, respectievelijk een vervangend paspoort
afgeven voor een paardachtige;

– Uiterlijk binnen 9 maanden na geboorte van het paard;

– op verzoek van de bevoegde autoriteit of gemachtigde instantie als het bestaande paardenpaspoort
niet voldoet aan de minimumeisen van het paardenpaspoort;

– indien bepaalde identificatiegegevens niet nauwkeuring door de bevoegde autoriteit
of gemachtigde instantie zijn ingevoerd;

– indien het paardenpaspoort afgegeven is voor de datum van toepassing van de Europese
wet- en regelgeving rondom paardenpaspoorten en het oude paardenpaspoort niet kan
worden aangepast aan de minimumeisen gesteld aan het paardenpaspoort.

Vraag 7

Kunt u bevestigen dat hierbij vaak gebruik wordt gemaakt van Duitse microchips, die
zijn opgenomen in een gesloten database, waardoor het moeilijk, of zelfs onmogelijk
is om de achtergrond van een paard te controleren?

Antwoord 7

Nee, dat kan ik niet bevestigen. Wanneer een paard 30 dagen of langer op een inrichting
verblijft, moet het dier geregistreerd worden in de database, met bijhorende chip,
ongeacht vanuit welk land de chip komt. De toegang tot de nationale databank van afzonderlijke
lidstaten, is zeer divers geregeld. Sommige lidstaten hebben een vrij toegankelijk
systeem waarin identificatiegegevens van paarden kunnen worden geverifieerd. Bij andere
lidstaten is dit niet het geval en moeten de gegevens handmatig opgevraagd worden
bij de bevoegde autoriteit van de lidstaat, dit kost echter vaak veel tijd. Mijn ministerie
is in gesprek met Frankrijk, Ierland en België om te onderzoeken hoe de data uitwisseling
nog beter kan en over hoe dit vervolgens ook met andere lidstaten te implementeren.

Vraag 8

Kunt u uitsluiten dat (een deel van) de geïmporteerde paarden een nieuwe chip en een
vals paspoort hebben gekregen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Dit kan ik niet uitsluiten. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 6, schrijft
Europese wet- en regelgeving voor wanneer een PPI een nieuw paspoort mag afgeven.
Meerdere lidstaten ervaren het probleem dat het proces rondom het uitgeven van paardenpaspoorten
fraudegevoelig is. Daarom zijn in de Europese Diergezondheidsverordening de regels
aangescherpt om het proces rondom paardenpaspoortuitgifte verder te professionaliseren.
Deze wet- en regelgeving voorziet onder meer in strikte eisen aan organisaties die
paspoorten mogen uitgeven en meer toezicht en handhaving op die organisaties. Nederland
werkt op dit moment aan de uitvoering van deze strengere wet- en regelgeving. Dit
najaar is de aanvraagprocedure gestart waarbij de huidige paardenpaspoort uitgevende
instanties (PPI’s) een erkenning als gemachtigde instantie kunnen aanvragen onder
de strenge eisen. Per 1 juli 2025 zal de aanwijzing van de gemachtigde instanties
onder het strengere kader zijn afgerond. Dan zal ook het nieuwe machtigingsbesluit
gepubliceerd zijn en de uitvoering en handhaving op de nieuwe situatie ingeregeld
zijn. Dit vergt van de bestaande PPI’s die als gemachtigde instantie beogen te worden
aangewezen, een aanpassing van hun organisatie en werkzaamheden, ook gedurende het
veulenseizoen. Mijn ministerie is in gesprek met de PPI’s en vertegenwoordigers van
de paardensector om deze overgang zo goed mogelijk te laten verlopen, met oog voor
de praktische uitvoerbaarheid. In een gezamenlijke werkgroep zijn hierover concrete
afspraken gemaakt. Het proces waarmee rechtspersonen aan kunnen geven in aanmerking
te willen komen voor aanwijzing als gemachtigde instantie, is gestart op 1 november
2024. Uw Kamer zal in een brief nader worden geïnformeerd over deze overgang per 1 juli
2025 en de aanwijzing en werkwijze van gemachtigde instanties.

Vraag 9

Kunt u uitsluiten dat (een deel van) de uit Ierland en het Verenigd Koninkrijk geïmporteerde
paarden in Nederland zijn geslacht of zijn getransporteerd naar slachthuizen in andere
landen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Dat kan ik niet uitsluiten. Het slachten van uit Ierland en het Verenigd Koninkrijk
geïmporteerde paarden, als ook het vervoeren van dergelijke paarden naar andere lidstaten
is toegestaan mits aan de relevante regelgeving wordt voldaan.

Vraag 10

Kunt u aangeven hoe slachthuizen in andere landen kunnen achterhalen of de in Nederland
uitgegeven paspoorten van de paarden authentiek zijn?

Antwoord 10

Buitenlandse slachthuizen hebben kosteloze read-only toegang tot het Nederlandse I&R-systeem
om de informatie in het paspoort te verifiëren, zoals informatie over of het paard
wel of niet is uitgesloten van de slacht voor menselijke consumptie. Daarmee kunnen
slachthuizen in andere lidstaten achterhalen of de identificatiegegevens in het paardenpaspoort
authentiek zijn. Derde landen kunnen deze informatie opvragen bij de Nederlandse PPI’s.

Vraag 11

Kunt u aangeven hoeveel paardenvlees de afgelopen vijf jaar, uitgesplitst naar jaar,
van de Nederlandse markt is gehaald naar aanleiding van fraude met paardenpaspoorten,
aanwezigheid van medicatie en/of illegaliteit?

Antwoord 11

Ja, dat kan ik. Hieronder geef ik u daarvan een overzicht.

 

Totaal aantal GFL en RASFF meldingen m.b.t. I&R paard binnen de EU

Aantal terughaalacties op de Nederlandse markt

Aantal kg paardenvlees

2019

22

2

486,8

2020

8

3

1823,4

2021

10

2

1242,6

2022

5

2

1468,4

2023

1

0

0

2024 (tot 1 juni 2024)

2

1

331

Vraag 12

Bent u bereid om een onderzoek in te stellen naar de fraude met paspoorten en chips
van paarden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 12

Zoals ook aangegeven in het antwoord op vraag 4 ligt op dit moment een afgerond strafrechtelijk
onderzoek van IOD-NVWA naar het vervalsen van paardenpaspoorten bij het Openbaar Ministerie.
Tegelijkertijd is de daadwerkelijke omvang van fraude lastig te bepalen. De NVWA is
in dit kader bezig met een onderzoek naar de gehele paardenketen om in beeld te krijgen
waar de grootste frauderisico’s liggen. Naar aanleiding van die resultaten wordt gekeken
welke verdere acties nodig zijn.

Vraag 13

Hoeveel paardenvlees heeft Nederland het afgelopen jaar geïmporteerd?

Antwoord 13

In 2023 zijn 131 zendingen paardenvlees uit derde landen geïmporteerd, in totaal 2.758
ton. In 2024 zijn t/m 31 juli 47 zendingen paardenvlees geïmporteerd, in totaal 997
ton.

Vraag 14

Hoeveel paardenvlees is het afgelopen jaar vanuit Nederland geëxporteerd?

Antwoord 14

Nederland heeft het afgelopen jaar geen paardenvlees geëxporteerd naar derde landen.
Binnen de EU is vrij verkeer van goederen en de NVWA houdt geen gegevens bij over
vervoer van vlees van in Nederland geslachte paarden naar landen binnen Europese Unie.

Vraag 15

Hoeveel paarden zijn het afgelopen jaar in Nederland geslacht, uitgesplitst per slachthuis?

Antwoord 15

Vanwege privacy wordt de naam van het slachthuis niet vermeld. De slachthuizen worden
aangegeven met nummers.

Slachthuizen

Aantal paarden geslacht

 

2023

1 januari tot 1 juni 2024

1.

65

121

2.

1

0

3.

29

0

4.

3

0

5.

5

0

6.

2

0

7.

2

0

8.

28

18

9.

17

3

10.

15

6

11.

2.082

1.149

12.

2

0

13.

47

12

14.

76

12

15.

2

2

16.

2

0

17.

0

1

18.

0

1

19.

0

1

Totaal

2.378

1.326

Vraag 16

Kunt u bevestigen dat in 2022 een Europese voedselveiligheidswaarschuwing is uitgegaan
voor vlees afkomstig van de slachterij in Kerkdriel, omdat het niet in de keten voor
menselijke consumptie terecht had mogen komen? Zo ja, waarvoor is deze waarschuwing
destijds afgegeven?

Antwoord 16

In 2022 is op 13 september en op 14 oktober een Rapid Alert (RASFF) bericht verstuurd
naar de Europese Commissie en andere EU-lidstaten met betrekking tot in totaal 5 paarden
(respectievelijk 4 paarden en 1 paard) die geslacht werden met een incorrect paspoort.
Het vlees van deze dieren was deels gedistribueerd naar andere lidstaten en is – voor
zover nog niet geconsumeerd – van de markt gehaald.

Vraag 17

Kunt u bevestigen dat het slachthuis in Kerkdriel veel paarden slacht met Duitse microchips?
Zo ja, kunt u uitsluiten dat deze paarden afkomstig zijn uit Ierland of het Verenigd
Koninkrijk?

Antwoord 17

Ik kan bevestigen dat in 2024 in Kerkdriel paarden zijn geslacht met een Duitse microchip.
Ik kan niet uitsluiten dat deze paarden met Duitse microchips afkomstig zijn uit Ierland
of het Verenigd Koninkrijk. Als een paard in een ander land illegaal een nieuw paspoort
en nieuwe transponder krijgt, is het in Nederland niet meer te achterhalen waar het
dier oorspronkelijk vandaan kwam.

Vraag 18

Hoeveel controles zijn er in de afgelopen vijf jaar door de Nederlandse Voedsel- en
Warenautoriteit (NVWA) uitgevoerd bij het slachthuis in Kerkdriel? Zijn er bij deze
controles misstanden geconstateerd? Zo ja, welke?

Antwoord 18

Op dagen dat paarden bij het slachthuis in Kerkdriel worden aangevoerd, zijn twee
NVWA dierenarts aanwezig en wordt met het vier-ogen-principe 100% van de dieren gecontroleerd.
In de afgelopen vijf jaar zijn 1137 inspecties uitgevoerd bij het slachthuis in Kerkdriel.
Bij deze inspecties zijn 13 onregelmatigheden ten aanzien van Identificatie en Registratie
(paspoorten) van paarden vastgesteld, zijn drie keer fraudeleuze paspoorten aangetroffen
en één keer is een welzijnsovertreding ten aanzien van het welzijn van een aangevoerd
paard geconstateerd. Er zijn Rapporten van Bevindingen (RvB’s) aangezegd en corrigerende
maatregelen uitgevoerd (zoals afkeuren voor de slacht, andere gebruikersbestemming
(dierentuinvoer) recall).

Vraag 19

Bent u bereid om, naar aanleiding van het onderzoek van House of Animals, het slachthuis
in Kerkdriel te sluiten vanwege dierenwelzijn, fraudebestrijding en voedselveiligheid?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 19

Bij het vaststellen van overtredingen is het reguliere interventiebeleid van de NVWA
van toepassing. In het slachthuis in Kerkdriel zijn geen overtredingen geconstateerd
die schorsing of sluiting hiervan op dit moment rechtvaardigen.

Vraag 20

Bent u bereid om een grootschalig onderzoek te starten naar de aanwezigheid van illegaal
paardenvlees op de Nederlandse markt en de rol van Nederlandse paardenhandelaren en
-slachthuizen bij de slacht van Ierse renpaarden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 20

Op alle slachthuizen controleert de NVWA nu reeds regulier vóór de slacht bij alle
paarden (100% controles) of de juiste paspoorten/microchips bij de juiste paarden
zitten en of veterinaire behandelingen juist geregistreerd worden in de paspoorten.
Tevens vindt er een controle plaats in de nationale registers van andere landen, zoals
Ierland en het VK. Deze controles in de nationale registers van andere landen vinden
voor de slacht plaats. Het kan voorkomen dat er geen toegang is tot het nationale
register van een ander land of er niet gereageerd wordt op navraag bij de paspoort
uitgevende instantie. Dan kan een controlerend dierenarts alleen afgaan op de gegevens
zoals vermeld in het paspoort om zijn beslissing te nemen. Soms wordt er aan de hand
van het paspoort en/of paard een gegevensvraag gesteld aan de bevoegde autoriteit
van het andere land. De reactiesnelheid van andere landen is divers, waardoor het
voorkomt dat een paard al geslacht is voordat er antwoord is. Als de reactie erop
wijst dat het vlees teruggeroepen moet worden, gebeurt dit. De NVWA onderzoekt op
dit moment waar de grootste frauderisico’s liggen binnen de paardenketen. Naar aanleiding
van die resultaten wordt gekeken welke verdere acties nodig zijn. De Tweede Kamer
wordt hierover geïnformeerd in het eerste kwartaal van 2025.

Ook is een traceringsonderzoek gedaan naar in 2024 geslachte paarden afkomstig uit
Verenigd Koninkrijk en Ierland. Op basis van een steekproef zijn 19 paarden uit Ierland
en 13 paarden uit het Verenigd Koninkrijk bekeken. Hiervoor zijn de databases van
Ierland en het Verenigd Koninkrijk geraadpleegd. De 19 paarden uit Ierland in deze
steekproef waren geschikt voor menselijke consumptie. Van de 13 paarden vanuit het
Verenigd Koninkrijk in deze steekproef waren er twee ongeschikt voor menselijke consumptie.
Deze dieren waren ook in Nederland correct uitgesloten voor menselijke consumptie
en zijn voor vervoedering naar dierentuinen gegaan. De resultaten van het traceringsonderzoek
gaven geen aanleiding voor de NVWA om het traceringsonderzoek verder uit te breiden.

Bij een reguliere nacontrole na de slacht zijn door de NVWA in de afgelopen periode
een Iers paard en een Duits paard alsnog uitgesloten voor menselijke consumptie vanwege
onregelmatigheden in het paspoort. Het bedrijf heeft voor beide paarden een recall
uitgezet en het vlees is teruggehaald. De controles worden aangescherpt op buitenlandse
paardenpaspoorten. Als aanvullende stap om mogelijke frauduleuze activiteiten met
paardenpaspoorten te voorkomen, wordt er een aanscherping doorgevoerd in het I&R-systeem.
Hierdoor zal een geïmporteerd paard dat zonder gezondheidscertificaat wordt geregistreerd,
in het I&R-systeem automatisch uitgesloten worden voor de slacht voor menselijke consumptie,
vanwege het ontbreken van vereiste informatie over de voedselketen.

Ik vind het van groot belang dat de huidige onderzoeken van de NVWA voortvarend worden
uitgevoerd, inclusief de interventie maatregelen. Dit is in lijn met de brief vanuit
de Europese Commissie van 15 juli jl. waarin alle lidstaten dringend worden opgeroepen
om de waakzaamheid ten aanzien van deze identiteitsfraude met paardenpaspoorten te
verhogen en om de meest geschikte handhavingsmaatregelen te nemen.

Tot slot wordt op dit moment samen met de sector gewerkt aan de uitvoering van de
aangescherpte Europese wet- en regelgeving die onder meer voorziet in striktere eisen
aan organisaties die paspoorten mogen uitgeven (gemachtigde instanties) en in meer
toezicht en handhaving op deze organisaties om frauduleuze praktijken met paardenpaspoorten
te voorkomen. Inzet is om uiterlijk per 1 juli 2025 de aanwijzing van deze gemachtigde
instanties onder het strengere kader te hebben afgerond, en de uitvoering en handhaving
op de nieuwe situatie te hebben ingeregeld. Zie ook het antwoord op vraag 8.

Vraag 21

Kunt u aangeven hoelang paardentransporten vanuit Ierland en het Verenigd Koninkrijk
naar Nederland doorgaans duren?

Antwoord 21

De totale geschatte duur van het vervoer van paarden vanuit Ierland en het Verenigd
Koninkrijk naar Nederland inclusief overtocht is gemiddeld 37,5 uur.

Vraag 22

Wat is uw reactie op het bericht dat in november 2023 een paardentransport is aangetroffen
in Dover met als eindbestemming een paardenhandelaar uit Oostwold, waarbij zeven paarden
illegaal werden getransporteerd, vijf paarden drachtig waren en één van de dieren
er zo slecht aan toe was dat deze is geëuthanaseerd?

Antwoord 22

Dit is een schokkend bericht. Om zowel het dierenwelzijn als de diergezondheid als
de volksgezondheid te beschermen moeten transporteurs voldoen aan de geldende wet-
en regelgeving.

Vraag 23

Hoeveel misstanden zijn de afgelopen vijf jaar bij paardentransporten geconstateerd?

Antwoord 23

Bij het Nationaal Contactpunt van de NVWA komen meldingen van overtredingen binnen,
die betreffen onder andere vervoer van dieren tussen lidstaten. Bij paardentransporten
van een lidstaat naar Nederland is 1 keer een dierenwelzijnsmelding verzonden naar
het buitenland. Andere lidstaten hebben 15 keer een melding van dierenwelzijnsovertredingen
(een melding kan meerdere overtredingen bevatten) aan Nederland verzonden na transporten
vanuit Nederland naar andere lidstaten (12x overbelading, 4x dieren die ongeschikt
waren voor het vervoer, 1x te weinig drinken of voer). Ook houdt de NVWA regulier
controles op het welzijn van dieren tijdens transport. De afgelopen vijf jaar is een
aantal overtredingen vastgesteld. Meestal was sprake van import zonder een gezondheidscertificaat.
Op het gebied van dierenwelzijn is een aantal overtredingen geconstateerd, waaronder
het niet scheiden van dieren en het onjuist vervoeren van onafgerichte paarden. Jaarlijks
worden inspectieresultaten hiervan openbaar gemaakt3.

Vraag 24

Bent u bereid om het toezicht op paardentransporten uit Ierland en het Verenigd Koninkrijk
te intensiveren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 24

Bij binnenkomst in de EU vanuit het Verenigd Koninkrijk wordt reeds 100 procent controle
gedaan op de geïmporteerde paarden. Dit is wettelijk verplicht. De NVWA zal de komende
periode het toezicht op paardentransporten intensiveren.